Hai thí sinh trao đổi về đề thi - Ảnh: N.H.

"Người ấy còn mãi trong tôi"

"Tuổi thơ tôi đã đi qua những năm tháng sợ hãi vì những câu hỏi vô tình của một bạn nào đó trong lớp học: "Sao mẹ không đến đón cậu?", "Cậu nhớ nói mẹ mua cái này giống tớ nhé", "Tớ méc mẹ cậu vì cái tội chiều hôm nay"...

Mẹ bỏ đi từ khi nào tôi không biết. Tôi lớn lên chỉ có bố. Lẽo đẽo theo bố nhiều nơi, bố luôn yêu thương chiều chuộng, mua đồ chơi, mua bánh kẹo và cả nhiều quần áo đẹp nhưng tôi luôn khát khao sự ôm ấp, chở che... của mẹ như bao bạn bè cùng trang lứa.

Những buổi chiều tan học tôi luôn ngóng đợi. Những buổi tối bố làm việc khuya, tôi cứ nằm chờ và thèm có mẹ trở về, rồi thiếp đi. Sáng thức dậy chỉ thấy bố đang loay hoay cặp vở, giày dép, luôn miệng nhắc "Con nhanh lên... Con nhanh lên!".

Rồi một chiều từ trường về nhà, một cô gái tóc vàng, da trắng, mũi cao cười tươi đón tôi từ tay bố (sau này, tôi biết mẹ là cô gái ấy, đến từ nước Nga). Người tôi co rúm lại! Tôi sợ, nỗi sợ theo tôi từ truyện "Tấm Cám" trong bài học ở lớp.

Tôi dửng dưng trước mọi ân cần của cô. Tôi mặc kệ trước mọi khuyên nhủ của bố... Suốt một thời gian dài, tôi cứ thế không thay đổi. Tôi không chờ bố làm việc khuya nữa. Nhiều đêm nước mắt tôi ướt đầm gối.

Bố đi công tác, cô thay bố chuẩn bị bữa ăn sáng, sắp xếp cặp vở, cột tóc, bỏ cái khăn, thêm hộp sữa... vào cặp cho tôi. Cô dạy tôi cách xếp quần áo, cách giữ gìn vệ sinh thân thể tuổi thiếu nữ, cách làm nhiều món ăn ngon... Tôi đi qua nỗi sợ từ khi nào không biết nữa. Nhiều đêm thức giấc tôi thấy cô nằm bên cạnh...

Nhà có thêm em bé, nhưng cô vẫn luôn yêu tôi! Nhớ lại một buổi chiều tan học, tôi ào qua các bạn chạy về phía cô và gọi: "Mẹ ơi!...".

Bây giờ, tôi đã lớn khôn qua bao điều mẹ dạy và tôi muốn nói nhiều lời "Con cảm ơn mẹ đã đến và sưởi ấm trái tim con...". Mẹ đã đến! Chúng ta - những người không cùng huyết thống nhưng đã làm nên ấm áp mang tên gia đình!"...

Đó là bài văn của H.V. - học sinh lớp 8 một trường THCS tư thục ở Q.2, TP.HCM. Cô Nguyễn Thị Ngọc Diệp, giáo viên môn văn của H.V., đã ra đề kiểm tra chỉ vỏn vẹn 1 câu: "Người ấy còn mãi trong tôi".

Cô Diệp cho biết: "Tôi rất bất ngờ với khả năng viết văn của V., bất ngờ cả về câu chuyện của em nữa - cô bé có đôi mắt rất buồn ngồi ở cuối lớp. Sau khi đọc bài viết của em, tôi đã gặp V. để nói chuyện.

Em bảo rất vui khi đề kiểm tra đã tạo cơ hội cho em viết về niềm tin và sự hạnh phúc của mình. Tôi cũng rất vui khi học sinh đã giúp mình thêm tin rằng: cuộc đời còn nhiều điều tử tế và tốt đẹp".

Giám thị kiểm tra danh sách thí sinh - Ảnh: NHƯ HÙNG

Đề siêu ngắn

Cô giáo Đặng Nguyệt Anh, Trường THPT chuyên Amsterdam (Hà Nội), là một trong những giáo viên sở hữu "xêri" những đề văn siêu ngắn nhưng để lại ấn tượng rất dài cho học sinh.

"Anh/chị hãy chọn một trong ba đề sau: Đề 1: Tại sao lại không?; Đề 2: Điều em muốn nói với cô; Đề 3: Người ấy đối với tôi" - Đây là một trong nhiều đề văn siêu ngắn của cô Nguyệt Anh.

Trong đề "Người ấy đối với tôi", có học sinh viết về bạn bè, về người các em gặp trong cuộc sống, về thầy cô. Và nhiều em viết về mẹ. Có học sinh đã viết rất xúc động về người mẹ đã qua đời khi em chỉ mới học lớp 3. Em lớn lên với những thiếu vắng, mất mát và những dằn vặt, ghen tị với bạn bè vì các bạn ấy có mẹ, còn mình thì không...

Trong đề "Tại sao lại không?" cũng có những bài viết thú vị khi học sinh đặt ra các tình huống khác nhau để đặt câu hỏi "tại sao không?".

Đề kiểm tra nhưng cũng là cơ hội để học sinh tự đặt câu hỏi cho mình trong nhiều tình huống đơn giản nhưng lại rất đáng nâng niu, trân trọng. Ví như việc ôm mẹ và nói "con yêu mẹ", tại sao lại không thể nhỉ? Có lẽ ngay tối nay khi về nhà, mình sẽ làm thử - một học sinh đã viết.

Cô Doãn Tuyết Mai, giáo viên Trường THCS & THPT Nguyễn Siêu (Hà Nội), cho biết thường với học sinh các lớp ban D hay lớp chất lượng cao, giáo viên có thể đưa ra những bài phá cách. Ví như "Tôi là ai?", "Vì sao tôi có mặt trong cuộc sống này?", "Phía sau lời nói dối?" hay "Một cuốn sách mà em thích?", "Em hiểu thế nào về "Nước mắt chảy xuôi"?".

Đây là những đề siêu ngắn nhưng học sinh có thể tự do nói về điều mình biết, mình quan tâm và để lại dấu ấn. Theo các thầy cô, ra đề siêu ngắn thì bất ngờ sẽ nhiều hơn ở bài làm của học sinh. Vì có những suy nghĩ, lập luận của học sinh mà giáo viên chưa nghĩ đến.

"Một bé trai đùm trong bọc nilông bị bỏ rơi ven quốc lộ 47 qua địa bàn tỉnh Thanh Hóa...". Hãy trình bày giả định về nguyên nhân" - một đề nữa của cô Đặng Nguyệt Anh bắt đầu từ thông tin trên một bài báo.

Nhưng thay vì đề nghị học sinh "trình bày suy nghĩ", cô muốn học sinh nghĩ đến một nguyên nhân thuyết phục để lý giải hiện tượng này. Không dễ với nhiều học sinh chưa va chạm nhiều vấn đề xã hội nhưng lại thú vị, gợi sự tò mò của lứa tuổi mới lớn.

Căng thẳng trước giờ thi - Ảnh: NHƯ HÙNG

Đề văn chứa toán

Đề thi học sinh giỏi lớp 9 môn ngữ văn năm học 2017-2018 của Sở GD-ĐT TP.HCM bắt đầu bằng một bài toán như sau:

"Theo em, chiếc ôtô đang đậu ở ô số mấy?

Thật khó phải không? 16 - 06 - 68 - 88 - ? - 98. Dường như bãi đậu xe này đánh số không theo một quy tắc nào cả. Không phải thế đâu. Chỉ cần quay ngược tấm hình lại, em có thể dễ dàng tìm ra câu trả lời.

Cũng như vậy, trong cuộc sống, đôi khi chỉ cần thay đổi góc nhìn, ta sẽ khám phá ra bao điều thú vị. Em có đồng ý như vậy không? Hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ của em".

Nhiều thí sinh đã bộc bạch là rất bất ngờ khi đọc câu hỏi trên, nhưng sau khi đọc xong thì lại thấy sự thú vị. TS Trần Nam Dũng - giáo viên Trường phổ thông Năng khiếu, ĐH Quốc gia TP.HCM - cũng nhận định: "Đề văn có chứa bài toán như trên đã đưa ra một góc nhìn độc đáo nhưng không kém phần sâu sắc: đôi khi chỉ cần thay đổi góc nhìn, ta sẽ khám phá ra bao điều thú vị".

Những đề thi gây 'bão - Kỳ tới: Ai xứng đáng được vào đề thi?