Các ứng viên cho vị trí lãnh đạo Đài Loan (từ trái qua): bà Thái Anh Văn, lãnh đạo Cao Hùng Han Kuo Yu, chủ tịch Foxconn Terry Gou và lãnh đạo Đài Bắc Ko Wen Je - Ảnh: REUTERS

Ngay cả những ứng viên thân Trung Quốc cũng chỉ trích chính sách "một quốc gia, hai chế độ". Chủ tịch Terry Gou của Công ty Foxconn, người đang tranh vị trí ứng viên của Quốc Dân đảng, ra sức bác bỏ sự thân thiết với Trung Quốc về chính trị lẫn làm ăn.

"Một quốc gia, hai chế độ đã thất bại ở Hong Kong" - tờ Nikkei Asian Review ngày 21-6 dẫn lời ông Gou. 

Trước nay, mối quan hệ của ông với Trung Quốc được coi là thế mạnh cho công việc lắp ráp điện thoại và các thiết bị điện tử khác của Foxconn tại đại lục.

Hồi đầu năm nay, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thúc Đài Loan thông qua khuôn khổ "một quốc gia, hai chế độ" và thống nhất với đại lục. Khuôn khổ này, đã được sử dụng ở Hong Kong và Macau, cho phép các hệ thống hành chính và kinh tế riêng biệt và Bắc Kinh sẽ kiểm soát các vấn đề đối ngoại và quốc phòng.

Các cuộc biểu tình ở Hong Kong gần đây, xuất phát từ dự luật gây tranh cãi sẽ cho phép nghi phạm hình sự bị dẫn độ sang Trung Quốc, khiến người Đài Loan lo ngại rằng Bắc Kinh sẽ cứng rắn hơn với Đài Loan nếu hai bên thống nhất.

Sự bất mãn của cử tri về kinh tế và các chính sách khác đã khiến lãnh đạo đương nhiệm Thái Anh Văn bị các ứng cử viên của Quốc Dân đảng bỏ xa trong các cuộc thăm dò. 

Nhưng bà Thái - người được đề cử cho Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) độc lập vào tuần trước - đã nhanh chóng thu ngắn cách biệt khi khuynh hướng chống Trung Quốc gia tăng.

Làn sóng biểu tình ở Hong Kong làm nóng các lo ngại tại Đài Loan - Ảnh: REUTERS

Còn Quốc Dân đảng dự kiến chọn ra đại diện vào giữa tháng sau để tham gia cuộc đua vào ghế lãnh đạo Đài Loan vào tháng 1-2020. Lãnh đạo thành phố Cao Hùng, ông Han Kuo Yu đến nay vẫn là ứng viên sáng giá nhất, tiếp theo là ông chủ Foxconn.

Hồi đầu tháng 6-2019, ông Han từ phải trả giá khi tỏ vẻ thờ ơ với cuộc biểu tình ở Hong Kong, nói rằng ông không biết gì nhiều. Sự ủng hộ cho ông còn sụt giảm thêm khi truyền thông đưa tin ông từng gặp lãnh đạo Hong Kong Carrie Lam hồi tháng 3-2019.

Tuy nhiên, ông đã nhanh chóng sửa chữa sai lầm. "Phải bước qua xác của tôi" - ông Han nói về vấn đề "một quốc gia, hai chế độ" trong một phát biểu cuối tuần qua.

Lãnh đạo thành phố Đài Bắc Ko Wen Je, nhiều khả năng sẽ ra tranh cử độc lập, cũng đã khẳng định không ủng hộ "một quốc gia, hai chế độ".

Theo các nhà quan sát, Bắc Kinh sẽ muốn Quốc Dân đảng chiến thắng. Đảng này cũng từng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử địa phương hồi tháng 11-2018. 

"Kết quả phản ánh ý chí mạnh mẽ của công chúng Đài Loan trong hi vọng tiếp tục chia sẻ lợi ích từ sự phát triển hòa bình mối quan hệ qua eo biển Đài Loan" - Văn phòng Đài Bắc của Trung Quốc tuyên bố khi đó.

Sự thân thiết của Quốc Dân đảng với Trung Quốc là không thể phủ nhận và phó chủ tịch đảng này từng dự một sự kiện thúc đẩy thống nhất với đại lục hồi tháng trước. Nhiều người cũng cho rằng những phát ngôn cứng rắn về vấn đề với Trung Quốc của ông Gou cũng chỉ là nói suông mà thôi.

TTO - Lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn cho rằng dự luật dẫn độ của Hong Kong vi pham quyền con người và lãnh thổ này sẽ không công nhận dự luật này nếu Hong Kong thông qua.