Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc kiểm tra dự án nhà ở xã hội ngày 6-12 - Ảnh: Lâm Hoài

Theo nghiên cứu mới nhất của Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, riêng TP.HCM có đến 80.000 hộ có nhu cầu NƠXH. Trong đó, nhiều nhất là hộ nghèo và cận nghèo.

Tuy nhiên với số lượng căn hộ NƠXH còn ít, giá bán cao... khiến giấc mơ có nhà của nhiều người nghèo còn xa vời vợi.

“Dân nghèo mua sao nổi”

Phòng trọ của gia đình ông Lê Xuân Trường nằm trong hẻm đường D9, P.Tây Thạnh (Q.Tân Phú) rộng khoảng 15m². Hai năm trước, ông Trường đi tìm hiểu chương trình mua NƠXH theo gói vay ưu đãi 30.000 tỉ đồng.

Khi đó, hầu hết căn hộ chào bán đều có diện tích rộng 60m² trở lên, với giá từ 700 triệu đến 1 tỉ đồng/căn. Ngoài ra, để được vay tiền, người mua phải chứng minh thu nhập.

Ông Trường cho hay ông làm công ty công nghệ thông tin tại Q.10. Hằng tháng tính cả số tiền vợ làm, thu nhập gia đình ông khoảng 8-9 triệu đồng.

Tuy nhiên thu nhập của vợ ông không ổn định. “Xét duyệt đủ loại điều kiện, chẳng biết khi nào mới mua được nhà” - ông Trường chia sẻ.

Gần đó, ông Võ Tài cũng đang ấp ủ mua nhà sau khi đã vào TP.HCM hơn 20 năm. Hai vợ chồng bán rau ngoài chợ, hằng tháng dư khoảng 5 triệu đồng, ông Tài chỉ muốn mua một căn hộ 25-30m², giá 500 triệu đồng.

Nhưng đến nay ông chưa tìm được. “Nhà rộng, giá đắt như hiện nay dân nghèo mua sao nổi” - ông Tài buồn, nói.

Doanh nghiệp cũng kêu khó

Nhu cầu còn lớn nhưng việc triển khai nhiều dự án NƠXH vẫn gặp khó khăn. Ông Lê Hữu Nghĩa - giám đốc Công ty Lê Thành - cho biết thủ tục đầu tư NƠXH rắc rối, kéo dài như một dự án NƠXH cho thuê tại Q.Bình Tân, ông Nghĩa nêu gần hai năm chưa xong thủ tục. Tính cả thời gian xây dựng phải mất 4-5 năm.

Ngoài ra, theo ông Nghĩa, quy định của TP nếu dự án làm tăng dân số so với quy hoạch 1/2000, chủ đầu tư phải đóng tiền hỗ trợ xây dựng hạ tầng.

Ông Nghĩa đề xuất TP.HCM không nên tính chỉ tiêu dân số kể trên để tạo doanh nghiệp phát triển loại hình nhà ở cho thuê, đáp ứng nhu cầu của người lao động nghèo.

Ông Lê Hoàng Châu, chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cho biết Nhà nước có nhiều ưu đãi như miễn tiền sử dụng đất, hỗ trợ vay vốn ưu đãi... để thu hút doanh nghiệp làm NƠXH.

Nhưng thực tế, ông Châu nêu khuynh hướng của Ngân hàng Nhà nước hiện lại không hỗ trợ tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp làm NƠXH khiến doanh nghiệp khó tiếp cận vốn.

Một lãnh đạo Tổng công ty Viglacera nêu thực ra doanh nghiệp cũng muốn tham gia NƠXH vì bền vững về lợi nhuận lẫn công ăn việc làm, không rủi ro như đầu tư nhà ở thương mại.

Nhưng một số địa phương chưa mặn mà với NƠXH vì tăng áp lực hạ tầng trong khi nguồn thu từ tiền đất không có.

Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cũng xác nhận bên cạnh những địa phương làm tốt như TP.HCM, Đồng Nai, còn một số địa phương chưa quan tâm đến phát triển NƠXH.

Cục này khẳng định một số địa phương... “ngó lơ” việc dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển NƠXH. Hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài hàng rào các dự án NƠXH từ nguồn ngân sách địa phương cũng không được quan tâm đầu tư xây dựng.

Đang chờ tiền...

Trao đổi với Tuổi Trẻ về vốn cho NƠXH, ông Nguyễn Tiến Đông - vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước - cho biết đến ngày 31-10, chương trình cho vay hỗ trợ nhà ở theo nghị quyết 02 của Chính phủ (gói 30.000 tỉ đồng) đã giải ngân khoảng 29.000 tỉ đồng.

Trong đó, vốn cho khách hàng cá nhân là 23.583 tỉ, cho doanh nghiệp là gần 5.400 tỉ đồng.

Để tiếp tục hỗ trợ cho người dân về nhà ở, Chính phủ đã ban hành nghị định 100, theo đó sẽ tiếp tục cho nhiều đối tượng vay ưu đãi để mua, thuê... NƠXH.

Tuy nhiên, ông Đông cho biết hiện ngân hàng vẫn đang... ngóng tiền dù chính sách cho vay đã được ban hành cuối năm 2015. “Phải chờ Bộ KH-ĐT thu xếp vốn, Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế cấp bù lãi suất” - ông Đông nói.

Là một trong năm ngân hàng triển khai cho vay ưu đãi nhà ở, ông Lê Văn Lý - phó tổng giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội VN - cho biết lãi suất cho vay rất hấp dẫn, chỉ 4,8%/năm nên nhiều người thu nhập thấp, người lao động rất mong muốn được vay vốn để mua nhà xã hội.

Nhưng Ngân hàng Chính sách xã hội phải chia sẻ thật với khách hàng là không thể biết bao giờ sẽ có tiền.

Thủ tướng “vi hành” dự án nhà ở xã hội

Sáng 6-12, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã bất ngờ tới thăm từng căn hộ, hạng mục của dự án NƠXH Đặng Xá (Gia Lâm, Hà Nội). Sau khi quan sát sơ đồ toàn khu đô thị, Thủ tướng đã đến tận từng hộ dân. 

Tại căn hộ của vợ chồng anh Vũ Kiên Cường ở tòa D17, Thủ tướng trực tiếp tới tận khu bếp, nhà vệ sinh để kiểm tra chất lượng dự án.

Sau kiểm tra thực địa, Thủ tướng khẳng định xây dựng những khu NƠXH cho người thu nhập thấp với quy mô lớn và hạ tầng, tiện ích đầy đủ cần nhân rộng khắp cả nước. 

“Làm được thế này không chỉ giúp cho người dân về chỗ ở mà điều lớn lao hơn là đã hình thành ra những khu dân cư sung túc, tạo thiết chế văn hóa cơ sở...”- Thủ tướng vui mừng nói. 

Nhìn nhận trên góc độ quy hoạch, Thủ tướng cũng khẳng định việc phát triển các khu đô thị với quy mô hàng chục nghìn người dân như Đặng Xá sẽ giúp kéo giãn mật độ dân số trong nội thành, tránh quá tải cho vùng lõi - tương tự chính sách phát triển đô thị vệ tinh mà nhiều nước áp dụng hiệu quả.

Đưa thông điệp tới chủ đầu tư dự án, Thủ tướng nói doanh nghiệp cần đảm bảo lợi nhuận nhưng đó không phải là tất cả mà cần nâng cao giá trị nhân văn, chú ý phục vụ tối đa lợi ích cho người dân. 

Nêu mô hình tự cung ứng vật liệu xây dựng giúp tiết kiệm tới 2% giá thành thi công công trình, Thủ tướng khẳng định mô hình này cần nhân rộng.

Thủ tướng đề nghị cần có chính sách hỗ trợ quỹ đất cho các nhà đầu tư có năng lực để tiếp tục xây dựng NƠXH ở vị trí không quá xa.