Theo TS Phùng Tuấn Giang - chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam, mặc dù cà phê có thể khiến người ta cảm thấy tỉnh táo, năng suất và có động lực hơn, nhưng đối với một số người, nó lại có tác dụng ngược lại, khiến họ cảm thấy lo lắng, bồn chồn và không thể tập trung.

Hiện nay vẫn còn nhiều ý kiến bất đồng về việc cà phê tốt hay xấu đối với sức khỏe. Cà phê dường như là con dao hai lưỡi.

Lợi ích của cà phê

- Chứa nhiều chất chống oxy hóa

Một trong những lợi ích sức khỏe hàng đầu của hạt cà phê là đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ. Một số nghiên cứu cho thấy rằng một tách cà phê trung bình có thể chứa nhiều chất chống oxy hóa polyphenol hơn ca cao, trà xanh, trà đen và trà thảo dược. 

Cà phê có hiệu quả trong việc chống lại các tổn thương gốc tự do vì nó làm tăng lượng chất chống oxy hóa trong máu.

- Bảo vệ sức khỏe gan

Một trong những lợi ích khác của việc uống cà phê là nó làm tăng tuần hoàn và có thể kích thích gan. Ví dụ, một nghiên cứu được công bố trên Archives of Internal Medicine cho thấy việc tăng tiêu thụ cà phê có liên quan đến tỉ lệ tiến triển bệnh gan thấp hơn ở những người bị viêm gan C.

Trên thực tế, hội chứng gan do rượu đã giảm 20% khi uống một tách cà phê mỗi ngày. Nghiên cứu khác cho thấy cà phê cũng có thể bảo vệ chống lại bệnh xơ gan, bao gồm cả xơ gan do rượu.

- Cải thiện hiệu suất thể chất

Một trong những lợi ích ấn tượng nhất của cà phê là khả năng nâng cao hiệu suất thể chất, hỗ trợ quá trình tập luyện. Nhiều nghiên cứu cho thấy cà phê làm tăng sự tỉnh táo và cải thiện hiệu suất tinh thần và thể chất trong thời gian ngắn.

Mặc dù caffeine không trực tiếp cải thiện lượng oxy tối đa nhưng có thể giúp tăng sức mạnh hoặc sức bền cho vận động viên.

- Hỗ trợ chức năng nhận thức

Cà phê cũng đã được chứng minh là làm tăng lưu lượng máu đến não, giúp hỗ trợ chức năng nhận thức. Ngoài ra, cà phê và caffeine đã được nghiên cứu rộng rãi như là phương pháp điều trị tự nhiên cho bệnh Alzheimer cũng như các tình trạng thần kinh khác.

- Giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường

Có rất nhiều bằng chứng cho thấy uống cà phê có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.

Một đánh giá lớn khác về 18 nghiên cứu được công bố trên Archives of Internal Medicine cho thấy mỗi tách cà phê tiêu thụ có liên quan đến việc giảm 7% nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2.

- Tăng cường sức khỏe tim mạch

Cà phê chưa lọc là nguồn cung cấp đáng kể chất chống oxy hóa cafestol và kahweol, là những hợp chất diterpene có liên quan đến tác dụng cân bằng cholesterol của cà phê. Uống cà phê có liên quan đến việc giảm tỉ lệ tử vong do tim mạch, nguy cơ suy tim và đột quỵ.

- Đặc tính chống ung thư

Nghiên cứu mới nổi cho thấy có thể có mối liên hệ giữa việc tiêu thụ cà phê và nguy cơ ung thư, lưu ý rằng thành phần mạnh mẽ này có thể bảo vệ chống lại một số loại ung thư khác nhau.

Ví dụ, một đánh giá được công bố trên Scientific Reports lưu ý rằng uống cà phê có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm miệng, họng, đại tràng, gan, tuyến tiền liệt, nội mạc tử cung,…

- Tăng cường đốt cháy chất béo

Một trong những lợi ích lớn nhất của cà phê là giảm cân, nghiên cứu cho thấy nó có thể giúp tăng cường đốt cháy chất béo và trao đổi chất để tăng cường giảm cân. Theo một nghiên cứu, caffeine có thể tăng cường trao đổi chất trung bình 7% trong vòng 3 giờ sau khi tiêu thụ.

Lưu ý tốt nhất nên giảm thiểu việc sử dụng thêm đường hoặc kem hoặc thay vào đó chỉ dùng cà phê không đường để giảm lượng calo.

Cà phê có những tác dụng phụ gì?

Mặc dù có rất nhiều lợi ích của việc tiêu thụ caffeine và cà phê, nhưng cũng có một số nhược điểm của cà phê và những tác động tiêu cực của caffeine cần được xem xét. Vậy tác hại của việc uống cà phê là gì?

- Gây nghiện

Tiêu thụ quá nhiều caffeine có thể gây tác dụng phụ gây nghiện, dẫn đến quá liều caffeine. Mối nguy hiểm là nó có thể kích thích cơ thể quá mức, đốt cháy tuyến thượng thận của chúng ta và thực sự gây mệt mỏi. Và khi chúng ta không "sửa chữa" caffeine, nó có thể dẫn đến đau đầu, lo lắng, khó chịu, khó tập trung, mệt mỏi, các vấn đề về tiêu hóa và thay đổi khẩu vị.

- Có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa

Buồn nôn, nôn và tiêu chảy chỉ là một vài tác dụng phụ tiềm ẩn liên quan đến việc tiêu thụ cà phê. Điều này là do tác dụng nhuận tràng của cà phê, nguyên nhân là do sự giải phóng gastrin, một loại hormone kích thích chuyển động trong đường tiêu hóa.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng caffeine có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

- Có thể làm thay đổi tâm trạng và tăng sự lo lắng

Caffeine trong cà phê có khả năng tác động đến hormone, chức năng dẫn truyền thần kinh, truyền tín hiệu thần kinh và cơ bắp. Điều này đặc biệt đúng nếu chúng ta đang có sẵn các tình trạng sức khỏe như lo lắng, các vấn đề về tim hoặc tiểu đường hoặc nếu chúng ta chuyển sang uống cà phê để giúp thay đổi cảm giác và che giấu sự mệt mỏi tiềm ẩn.

- Có thể chứa nhiều calo

Mặc dù cà phê đen có rất nhiều lợi ích trong việc giảm cân và đốt cháy chất béo, nhưng việc nạp nhiều kem và đường có thể khiến lượng calo tăng lên, cuối cùng cản trở việc giảm cân.

Ngoài ra, cà phê không được khuyến khích cho một số người như trẻ em được khuyên nên tránh uống cà phê do có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển.

Cà phê có thể gây mất ngủ, do đó những người bị khó ngủ cần hạn chế, đặc biệt không dùng cà phê vào buổi tối. Phụ nữ mang thai cũng nên hạn chế tiêu thụ caffeine ở mức dưới 200mg mỗi ngày để ngăn ngừa những hậu quả bất lợi và dị tật bẩm sinh.

Hầu hết các chuyên gia sức khỏe khuyên chúng ta nên uống từ 1 - 2 tách cà phê mỗi ngày và không nên uống quá 500mg caffeine mỗi ngày, tức là khoảng 5 tách cà phê thông thường.

Cà phê uống sáng, trưa hay tối có lợi hơn?

Nhiều người có thói quen uống cà phê ngay sau khi thức dậy, có người tối cũng uống cà phê dù thức uống này có thể gây mất ngủ. Vậy thời gian nào uống cà phê thì có lợi hơn cho sức khỏe?