Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong trò chuyện bên lề với các đại biểu tham dự hội thảo - Ảnh: TỰ TRUNG

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong chia sẻ hiện diện tích nhà ở bình quân đầu người của TP đạt 19,9m².

Nhiều hộ không có khả năng sở hữu nhà

Tuy nhiên, theo ông Phong, vẫn còn người lao động, đặc biệt là người thu nhập thấp đang sinh sống trong nhà chật chội, cũ kỹ, chưa đảm bảo vệ sinh, an toàn. Phần lớn những hộ này không có khả năng sở hữu nhà ở, thậm chí đi thuê cũng khó. 

"Qua hội thảo, TP.HCM muốn tìm kiếm những giải pháp để xây dựng cơ chế, giải pháp phát triển nhà ở, đặc biệt nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, người nhập cư", ông Phong nói.

Cũng theo ông Nguyễn Thành Phong, thống kê mới nhất, dân số TP chỉ khoảng 9 triệu người nhưng thực tế hiện có hơn 13 triệu người đang sinh sống, làm việc, học tập, du lịch tại TP. 

Dân số TP hiện phân bố chưa hợp lý, chủ yếu tập trung ở các quận trung tâm với mật độ dân số trung bình gần 14.170 người/km², trong khi khu vực ngoại thành có mật độ trung bình 1.240 người/km² - chỉ bằng 0,29 lần bình quân TP.

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong phát biểu tại hội thảo - Ảnh: TỰ TRUNG

Cùng với đó, tốc độ gia tăng dân số nhanh, bình quân mỗi năm thành phố gia tăng khoảng 200.000 người, trung bình 5 năm tăng 1 triệu người. Đây là những áp lực lớn cho việc quản lý đô thị, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội.

Mặt khác, theo ông Phong, hiện TP có khoảng 1,6 triệu căn nhà, trong đó gần 630.000 nhà kiên cố, khoảng 1.000 căn nhà bán kiên cố, còn lại là nhà thiếu kiên cố và nhà đơn sơ. 

Do đó, nhiệm vụ của TP vừa phải xây nhà ở mới kiên cố, vừa cải thiện chất lượng nhà ở bán kiên cố thông qua chỉnh trang đô thị, đặc biệt chỉnh trang các khu dân cư hiện hữu.

Cần đa dạng loại hình nhà ở cho người thu nhập thấp

Giáo sư Yap Kioe Sheng - Viện Công nghệ châu Á - phát biểu tại buổi hội thảo - Ảnh TỰ TRUNG

Tại hội thảo, nhiều giải pháp xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp đã được các chuyên gia đưa ra. GS Yap Kioe Sheng - Viện Công nghệ châu Á - cho rằng giá rẻ không phải là vấn đề quan trọng nhất khi làm nhà ở cho người thu nhập thấp. Quan trọng nhất khi xây dựng nhà phải tính đến tạo việc làm, thu nhập cho họ. 

"Căn nhà không đơn giản chỉ để ở mà còn là nơi làm việc của người dân", ông  Yap Kioe Sheng nhấn mạnh.

Dẫn chứng để nói rõ việc này, ông Yap Kioe Sheng cho biết tại Thái Lan, từ năm 1980 chính phủ đã xây nhiều nhà và trợ giá cho người thu nhập thấp mua. Tuy nhiên, sau đó hầu hết căn hộ đều được người thu nhập thấp chuyển giao cho người thu nhập trung bình vì không đáp ứng được nhu cầu sinh sống và mưu sinh của họ. Như vậy, vô tình người thu nhập trung bình lại được hưởng trợ giá của chính phủ.

Do vậy, theo ông Yap Kioe Sheng, tạo nhà cho người thu nhập thấp phải xem xét kỹ tình hình kinh tế, biến động thu nhập, tập tính sinh sống cộng đồng của những hộ dân nghèo. Từ đó tạo ra nhiều loại nhà ở nhiều khu vực khác nhau để đáp ứng nhu cầu từng người. 

"Chúng ta nói không muốn những người nghèo phải sinh sống trong nhà ổ chuột nhưng chúng ta có xây được những ngôi nhà cạnh tranh được với những nhu cầu sống mà họ đang có khi sống ở những khu ở chuột đó hay không là một thách thức", ông Yap Kioe Sheng nhấn mạnh.

TS. Bernadette Pinnel - tổng giám đốc Compass Housing New Zealand - Ảnh: TỰ TRUNG

TS. Bernadette Pinnel - tổng giám đốc Compass Housing New Zealand - cho rằng việc cung cấp nhà ở ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống của người dân. Một yếu tố quan trọng khi tạo nhà ở là nhà ở phải có hạ tầng trường học, bệnh viện, chợ… xung quanh. Như vậy mới tạo khu dân cư bền vững, tồn tại lâu dài. 

"Quan trọng khi tạo nhà ở cho người thu nhập thấp, TP.HCM phải tính toán trong toàn cảnh quy hoạch những khu mới theo kiểu xây dựng những TP nhỏ trong TP lớn", bà Bernadette Pinnel gợi ý.

Ông David Koh - chủ tịch Hội đồng trung tâm hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng Việt Nam - chia sẻ bản thân ông được thụ hưởng chương trình nhà ở xã hội của Singapore. Chương trình "mỗi hộ dân được sở hữu một căn nhà" của Singgapore được bắt đầu từ những năm 1950-1960. Chính phủ xây dựng các loại nhà với giá khác nhau dựa trên khả năng chi trả của từng nhóm hộ dân, trong đó có cả nhà cho thuê.

Mặt khác, Chính phủ Singapore có những chính sách khuyến khích người dân mua nhà như cho trả góp 5 năm, 10 năm... Lúc đầu chính sách nhà ở chỉ cung cấp nhà ở cho người dân để họ thoát nhà ổ chuột, nhưng giờ người dân đã phát triển thành những cộng đồng dân cư.

Từ kinh nghiệm Singapore, ông David Koh chia sẻ: "Giấc mơ Việt Nam hiện nay không phải là các tòa nhà chọc trời mà là xây dựng được những nhà ở có đầy đủ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội mà người dân có khả năng mua và ở được". 

'Hô biến' nhà ở xã hội thành homestay

TTO - Nhiều căn hộ tại chung cư dành cho người thu nhập thấp như Simona, Cao ốc Long Thịnh... đang bị rao bán, cải tạo thành homestay đón khách du lịch trái phép nhằm trục lợi chính sách.