Ông luật sư thuyết phục: Nếu bà không kiện, thảm họa da cam mà hiện hơn 3 triệu nạn nhân Việt Nam đang gánh chịu sẽ chìm vào bụi thời gian.

Đã ba lần nạn nhân da cam Việt Nam đệ đơn kiện tại các tòa án Mỹ, ba lần bị bác bỏ. Nạn nhân da cam là những cựu binh Mỹ cũng từng kiện và đã nhận bồi thường, quyền đấu tranh cũng đã bị tước.

Định mệnh chọn tôi thành người duy nhất hội đủ các điều kiện để mở vụ kiện quốc tế. Một cuộc chiến lâu dài, khốc liệt, chưa lường kết quả.

21-1-2021

7 năm trải qua 19 phiên tòa thủ tục, không thể thống kê hết gian truân, chúng tôi mới đến được phiên tranh tụng sơ thẩm.

Chỉ còn 14 công ty hầu tòa vì 5 công ty xin được loại ra khỏi danh sách do họ mới mua lại công ty sau chiến tranh Việt Nam.

Sáng sớm phiên sơ thẩm, tôi mặc áo quần như bình thường, một áo len xám bên ngoài, một bandeau xám tiệp với màu tóc, tự lái xe đi cùng Thủy Tiên, cô em đã đi hơn 300km để có mặt với tôi. Dịch Covid thì mặc Covid, người quen và cả người không quen đã đến rất đông: "Chúng tôi đồng hành cùng bạn".

Chúng tôi vào phòng xử số 3. Bên trái là 15 luật sư đại diện cho 14 công ty hóa dầu Mỹ, đối diện là ba luật sư của tôi - ông William Bourdon vừa bị mổ phải chống gậy đi, hai luật sư Amelie Lefebvre và Bertrand Repolt đã cống hiến 7 năm tuổi trẻ của mình cho sự nghiệp nhân ái và cao quý này.

Bên cạnh và phía sau tôi là tất cả những ai có thể len vào phòng, không có chỗ ngồi, phải đứng, bất kể là đại sứ Việt Nam tại Pháp hay các thị trưởng ngực quấn dải quốc kỳ.

Hội thẩm đoàn bước vào và ngay tức khắc, bà chánh án làm cho không khí trở nên căng thẳng, yêu cầu mọi người phải rời khỏi phòng xử với lý do an ninh và Covid.

Phiên xử bắt đầu bằng những bắt bẻ vô lý của bà chánh án, đến mức phía đối lập cũng phải lên tiếng "để giữ tính trung thực". 90 phút sẽ được dành cho phần tranh luận của luật sư bên nguyên và 4 tiếng đồng hồ cho bên bị đơn.

Trong 90 phút, ba luật sư của tôi đã đanh thép, đàng hoàng, lập luận chặt chẽ để chứng minh rằng các tập đoàn hóa chất đã chủ động dự thầu của Chính phủ Mỹ, hiểu rõ độc tính của chất khai quang.

Bốn giờ dài còn lại, các luật sư đối lập nói những lời ác nhất, dối trá nhất, xúc phạm nhất. Những bạn ngồi gần, thỉnh thoảng lại vuốt lưng tôi, bóp vai tôi vì chính họ chịu đựng không nổi những dối trá, xúc phạm đó.

Một trong những điều họ nói dối: chúng tôi chỉ rải một lượng rất nhỏ thuốc khai quang, ít đến mức các giọt nhỏ không đến được các ngọn cây; bà Trần đã ngu xuẩn đến mức không chạy khỏi chỗ ấy; con bà ấy chết vì thiếu ăn trong rừng...

Bà chánh án hỏi: Bà Trần muốn nói gì không? Tôi chưa kịp trả lời thì một luật sư của Tập đoàn Hercules đứng phắt dậy, la lớn: bà Trần hôm nay đã tạo ra một phiên tòa ngay trước cổng tòa án và bà đã nói ròng rã suốt 6 năm qua rồi. Chúng tôi không muốn nghe bà nữa.

Chính cái ác của họ đã phản biện lại họ. Chánh án tuyên bố sẽ tuyên án vào ngày 10-5-2021.

Ngoài phòng xử, hơn 50 người vẫn kiên trì chờ chúng tôi. Có người ôm tôi mà nước mắt lặng lẽ tuôn. Các nhà báo vây quanh luật sư.

Phía bên kia, 14 luật sư bên bị đơn âm thầm bỏ đi. Ngang qua tôi, họ khựng lại. Tôi cười: "Nếu có dịp đến Việt Nam, tôi sẽ đưa các vị đi thăm một nạn nhân, chỉ một thôi và tôi tin các vị sẽ không còn can đảm nói những lời đó".

22-1-2021

Một cuộc tập hợp đã được tổ chức tại quảng trường Trocadero đối diện tháp Eiffel. Hơn 300 người với đầy đủ các thành phần của xã hội Pháp từ đại biểu quốc hội đến các thị trưởng, từ người lớn tuổi đến các bạn trẻ làm nên lực lượng chiến đấu mới sát cánh bên tôi đã có mặt, với tiếng trống nhịp nhàng, với những tiếng hô vang như tiếng hát làm nức lòng người: "Công lý cho nạn nhân chất độc da cam. Công lý cho Trần Tố Nga".

6 năm trước, ở "kinh đô ánh sáng" này không ai biết đến chất độc da cam. 6 năm trước, tôi bắt đầu cuộc chiến đấu đòi công lý một mình. 

Và hôm nay, tôi đứng giữa một rừng người yêu công lý, yêu Việt Nam, ủng hộ nạn nhân da cam. Hơn 200 bài báo, phim ảnh, phỏng vấn tại Pháp, tại Mỹ và nhiều nước khác viết về "Vụ kiện lịch sử" của Trần Tố Nga, từ nay đã có thể chính thức gọi là vụ kiện của chúng ta.

10-5-2021

Mất gần 7 năm để tòa án đi đến kết luận là không đủ thẩm quyền xét xử. Một tuyên bố không bất ngờ.

10h sáng 11-5-2021, tôi và các luật sư quyết định kháng án.

30-4-2024

Một cuộc họp báo với sự có mặt của hơn 20 nhà báo đại diện cho tất cả báo và đài lớn của Paris và nước Pháp, của Việt Nam. Sau buổi họp, rất nhiều báo và đài Việt Nam, kể cả người phát ngôn của Chính phủ Việt Nam, đã thông báo chính thức về phiên xử phúc thẩm sắp tới. Một bức thư của Hội Luật gia dân chủ thế giới phân tích rất rõ tính chính nghĩa của vụ kiện đã được gửi trực tiếp cho tòa án. Hơn 20 bài báo Pháp lên tiếng và thông báo về "sự kiện mang tính lịch sử" và kêu gọi tập hợp.

4-5-2024

Hơn 300 người, trong đó có nhiều đại biểu Quốc hội Pháp, nhiều thị trưởng mang dải băng cờ Pháp đã hô vang CÔNG LÝ CHO Trần Tố Nga tại quảng trường lớn Paris. Trước biển người ủng hộ chính nghĩa, trước những tiếng reo đòi công lý, làm sao mà mình không thấy hạnh phúc tràn ngập tâm hồn, làm sao mà mình có thể lùi bước.

7-5-2024, phiên tòa phúc thẩm

Khi được luật sư thông báo phiên xử phúc thẩm được mở vào ngày 7-5-2024, tôi bỗng cảm nhận một thông điệp của hồn thiêng sông núi. 7-5-1954, chiến thắng Điện Biên Phủ vang dội; 7-5-2024, trên đất Pháp, một phụ nữ Việt Nam sẽ đương đầu với 14 tập đoàn hóa chất giàu mạnh.

Tôi ra tòa mà như đi trẩy hội, cả trăm người đứng trước cổng. Mọi người ôm hôn nhau, bắt tay nhau, cười nói râm ran, chỉ không dám hô khẩu hiệu, sợ rắc rối cho phiên xử.

Một phòng xử nhỏ, bên trái không đủ chỗ cho 17 luật sư và đại diện của 14 tập đoàn Mỹ. Bên phải chỉ có hai luật sư của chúng ta, một bà già đầu bạc và vây xung quanh chật phòng là những người ủng hộ vụ kiện, kẻ ngồi, người đứng vì thiếu chỗ.

Hình ảnh giống như phiên sơ thẩm, nhưng vì chúng tôi đã có kinh nghiệm nên chủ động hơn. 40 phút dành cho luật sư của bà Trần, hơn 3 tiếng dành cho luật sư bên bị, chỉ tranh tụng một chủ đề: quyền miễn trừ pháp lý của các tập đoàn Mỹ.

Nếu như trong phiên sơ thẩm, các luật sư bị đơn tập trung tấn công, bôi bác sự thật hiển nhiên, xúc phạm bên nguyên thì trong phiên phúc thẩm, mỗi luật sư đại diện cho từng công ty tranh nhau thanh minh để được quyền miễn trừ pháp lý, tự bảo vệ mình.

Bên ngoài, nhiều bạn trẻ đứng chờ ở ngoài đường, trước cổng tòa án và câu "CÔNG LÝ CHO NẠN NHÂN DA CAM" lại được hô vang.

Hôm nay, 22-8-2024, tòa phúc thẩm sẽ tuyên án.

Cuộc chiến một đời người của bà Trần Tố Nga

Đối với nhiều người trong chúng tôi, ngày 7-5-2024 là ngày lịch sử và ngày 22-8-2024 là ngày tiếp nối quyết định cho lịch sử. Và bà Trần Tố Nga - người phụ nữ đi suốt hành trình ấy.