Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hội đàm song phương với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và chứng kiến lễ ký kết một số văn kiện hợp tác giữa hai nước - Ảnh: TTXVN

Hội nghị cấp cao Mekong - Nhật Bản lần 7 đã khai mạc hôm qua tại Tokyo với sự tham dự của lãnh đạo nước chủ nhà Nhật Bản và năm nước Đông Nam Á dọc sông Mekong gồm Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam. Đoàn Việt Nam do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu tham dự hội nghị.

Theo TTXVN, hội nghị đã rà soát tổng thể tình hình thực hiện chiến lược Tokyo 2012 trong ba năm qua và thảo luận về định hướng hợp tác trong giai đoạn tới.

Các nhà lãnh đạo ghi nhận những kết quả quan trọng đã đạt được trong cả ba trụ cột hợp tác, đặc biệt trong phát triển hạ tầng cơ sở phục vụ kết nối khu vực, thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa Nhật Bản và các nước Mekong, bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai, giao lưu nhân dân và đào tạo nguồn nhân lực.

Đầu tư cho tiềm năng Mekong

Tại hội nghị, theo Hãng tin Kyodo, Nhật đã cam kết gói viện trợ mới trị giá 750 tỉ yen (6,1 tỉ USD) hỗ trợ phát triển chính thức cho năm nước Đông Nam Á dọc sông Mekong trong ba năm, từ 2016 đến 2018, để tăng cường sự ổn định và phát triển cơ sở hạ tầng khu vực này.

Giới chức Nhật khẳng định cam kết của Tokyo ở khu vực Mekong cũng nhằm thu hẹp chênh lệch phát triển ở ASEAN và hỗ trợ để ASEAN hội nhập kinh tế sâu hơn.

Các nhà lãnh đạo nhất trí thông qua chiến lược Tokyo 2015 với mục tiêu bao trùm hợp tác Mekong - Nhật Bản giai đoạn 2016 - 2018, bảo đảm ổn định khu vực và đạt “tăng trưởng chất lượng” tại tiểu vùng Mekong.

Các nhà lãnh đạo nhất trí khu vực Mekong có tiềm năng trở thành “trung tâm tăng trưởng toàn cầu” nhờ vào sự phát triển kinh tế của các nước trong khu vực những năm gần đây, và vị trí chiến lược nằm cạnh hai thị trường châu Á lớn như Trung Quốc và Ấn Độ.

Khẳng định sự ưu tiên của Tokyo đối với khu vực Mekong, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe phát biểu: “Nhật Bản sẽ đóng góp vào hòa bình, ổn định ở khu vực Mekong và song hành với các nước Mekong cùng nhau đạt tăng trưởng chất lượng cao”.

Để triển khai chiến lược Tokyo 2015 về hợp tác Mekong - Nhật Bản, các nhà lãnh đạo yêu cầu các bộ trưởng ngoại giao và bộ trưởng kinh tế xây dựng kế hoạch hành động và “Tầm nhìn phát triển công nghiệp Mekong”.

Phát biểu tại hội nghị, theo TTXVN, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định đóng góp của hợp tác Mekong - Nhật Bản đối với phát triển kinh tế - xã hội của tiểu vùng Mekong và tiến trình hội nhập ASEAN.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề cập ba nội dung chính mà hợp tác Mekong - Nhật Bản cần chú trọng trong thời gian tới để đạt được mục tiêu “tăng trưởng chất lượng” tại các quốc gia thành viên gồm: hỗ trợ các nước Mekong xây dựng nền tảng kinh tế vững chắc để tăng trưởng ổn định và ứng phó hiệu quả với các ảnh hưởng tiêu cực từ bên ngoài, bảo đảm sự hài hòa và cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường, đặc biệt là hợp tác trong quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước Mekong, bảo đảm môi trường hòa bình và ổn định cho phát triển.

Đảm bảo tự do hàng hải, hàng không

Theo Hãng tin Kyodo, tại hội nghị, ông Abe cùng lãnh đạo năm nước Đông Nam Á dọc sông Mekong đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về những diễn biến gần đây ở Biển Đông.

Các nhà lãnh đạo cho rằng những diễn biến này sẽ làm phức tạp thêm tình hình, khiến lòng tin bị xói mòn và ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực.

“Hòa bình và ổn định ở khu vực Mekong, điểm chiến lược đối với giao thông đường bộ và đường thủy, là cực kỳ quan trọng đối với Nhật Bản” - ông Abe nói.

Trong tuyên bố chiến lược Tokyo 2015, như TTXVN cho biết, các nhà lãnh đạo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của đại dương, một tài sản chung của thế giới; khẳng định tầm quan trọng của việc hợp tác chặt chẽ hơn để đảm bảo an ninh an toàn hàng hải trong khu vực.

Tuyên bố cũng nhấn mạnh việc cần phải thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Các nhà lãnh đạo cũng nhắc lại cam kết đảm bảo quyền tự do hàng hải và hàng không, an toàn hàng hải, giao thương thông suốt và giải quyết hòa bình tranh chấp theo các nguyên tắc của luật pháp quốc tế đã được công nhận trên toàn cầu.

Theo TTXVN, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đồng tình với quan điểm chung của các nhà lãnh đạo thể hiện trong tuyên bố chiến lược Tokyo 2015.

Thủ tướng nhấn mạnh tranh chấp chủ quyền lãnh thổ biển đảo tại Biển Đông đang diễn biến phức tạp, những hoạt động bồi đắp, cải tạo và xây dựng trên quy mô lớn đã làm thay đổi căn bản nguyên trạng cấu trúc của nhiều đảo, đá và bãi ngầm, vi phạm luật pháp quốc tế, vi phạm DOC, làm giảm lòng tin và gia tăng căng thẳng khu vực.

Những hành động này đã gây quan ngại sâu sắc và sự lên tiếng không chỉ của các nước ASEAN, của khu vực mà còn nhiều quốc gia, tổ chức trên thế giới.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng khẳng định việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông là nguyện vọng, là lợi ích và trách nhiệm chung của tất cả các nước trong và ngoài khu vực.

Các bên liên quan cần tuân thủ các nguyên tắc tự kiềm chế, không làm phức tạp thêm tình hình, không làm thay đổi nguyên trạng, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1982; thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và hiệu quả tuyên bố DOC; thúc đẩy việc sớm xây dựng COC.