Một cửa hàng tiện lợi Lawson Inc ở Nhật Bản. Ảnh: nihonarubaito.com

Các công ty Nhật Bản đang tăng cường sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ tiên tiến khác để giảm lãng phí thực phẩm cũng như chi phí xử lý trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt.

Theo số liệu thống kê của chính phủ, Nhật Bản - nền kinh tế thứ ba thế giới - chi khoảng 2.000 tỉ yen (19 tỉ USD)/năm để xử lý hơn 6 triệu tấn thực phẩm bị vứt đi. Với tỉ lệ lãng phí thực phẩm tính trên đầu người cao nhất châu Á, Chính phủ Nhật Bản đã ban hành luật mới để giảm 50% chi phí vào năm 2030 so với các mức của năm 2000 và thúc đẩy các công ty tìm giải pháp khắc phục tình trạng trên.

Chuỗi cửa hàng tiện lợi Lawson Inc đã bắt đầu sử dụng công nghệ AI của công ty DataRobot (Mỹ), để ước tính lượng sản phẩm như cơm nắm, bánh mì kẹp cá ngừ, có thể không bán được. Lawson đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ giảm 30% lượng hàng đang tồn kho và 50% lượng rác thải thực phẩm tại tất cả cửa hàng, lần lượt so với các mức của năm 2018. Đối với Lawson, xử lý thực phẩm lãng phí là chi phí lớn nhất sau chi phí lao động.

Trong khi đó, nhà sản xuất đồ uống Suntory Beverage & Food Ltd đang thử nghiệm với một sản phẩm AI khác của Fujitsu Ltd để cố xác định xem liệu hàng hóa như các chai trà ô long và nước khoáng có bị hư hại trong quá trình vận chuyển hay không.

Công việc này vốn rất tốn công sức của nhân viên. Suntory đặt mục tiêu giảm 30-50% lượng hàng hóa bị trả lại, cắt giảm chi phí lãng phí thực phẩm và phát triển một hệ thống tiêu chuẩn chung có thể chia sẻ với các nhà sản xuất thực phẩm khác và các công ty vận chuyển.

Sau một thời gian làm việc cho một công ty thương mại Nhật Bản ở Trung Quốc và nhận thấy lượng lớn lãng phí từ các nhà chế biến thực phẩm, ông Tatsuya Sekito đã thành lập Kuradashi - công ty thương mại điện tử chuyên bán các thực phẩm gần hết hạn với mức giảm giá tốt - vào năm 2014.

Ông Sekito cho biết doanh số của công ty năm ngoái tăng 2,5 lần so với một năm trước, trong khi lượng rác thải thực phẩm tăng gấp đôi kể từ khi COVID-19 cắt đứt chuỗi cung ứng thực phẩm.

Kuradashi có mạng lưới 800 công ty, trong đó có Meiji Holdings, Kagome và Lotte Foods, bán tổng cộng 50.000 mặt hàng. Ông Sekito cho biết: "Người mua sắm Nhật Bản có xu hướng kén chọn nhưng chúng tôi thu hút khách hàng bằng cách không chỉ tung ra chương trình giảm giá mà còn đem lại cơ hội quyên góp một phần tiền mua hàng cho tổ chức từ thiện, nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội". Số lượng thành viên của công ty đã tăng từ 80.000 vào năm 2019 lên 180.000 vào năm 2021.

Trong khi đó, những công ty khác cũng hợp tác với các công ty thực phẩm trong việc phát triển nền tảng công nghệ mới giúp giảm lãng phí thực phẩm, một trong những nỗ lực toàn cầu nhằm đạt các mục tiêu phát triển bền vững.

Công ty NEC Corp đang sử dụng AI không những có thể phân tích dữ liệu như thời tiết, lịch và xu hướng của khách hàng để ước tính nhu cầu mà còn đưa ra lý do đằng sau kết quả phân tích. NEC đã triển khai công nghệ này cho một số nhà bán lẻ và nhà sản xuất thực phẩm lớn, giúp họ giảm chi phí từ 15% đến 75%.

NEC hy vọng sẽ chia sẻ và xử lý dữ liệu thông qua một nền tảng chung giữa các nhà sản xuất, nhà bán lẻ và logistics, nhằm giảm thiểu sự chênh lệch trong chuỗi cung ứng.