Hàng rau củ, trái cây từ Trung Quốc vẫn tràn về chợ đầu mối nông sản Thủ Đức, TP.HCM - Ảnh: Tiến Long

Phát biểu tại tọa đàm về nhập siêu từ Trung Quốc do Viện Nghiên cứu kinh tế chính sách, Đại học Kinh tế Hà Nội tổ chức ngày 19-12, diễn giả chính - ThS. Phạm Bích Ngọc, Viện Kinh tế Việt Nam - cho rằng VN nhập siêu lớn từ Trung Quốc và đang nhập rất nhiều máy móc thiết bị. Điều này khiến VN không có công nghệ nguồn, khó thay đổi cơ cấu theo hướng hiện đại...

Theo bà Ngọc, VN đã lệ thuộc quá mức vào nền kinh tế Trung Quốc khi bán hàng sơ chế, nhập hàng tinh chế, cả máy móc thiết bị từ Trung Quốc. Chỉ trong vòng một thập kỷ, nhập siêu tăng gần 200 lần và chưa có xu hướng giảm, điều này thể hiện sự yếu kém của nền kinh tế.

Trong khi đó, chính sách VN còn có ưu đãi, như cho cư dân biên giới VN hoặc cư dân biên giới người Trung Quốc sang nếu xuất trình chứng minh thư hoặc giấy thông hành sẽ được mua hàng miễn thuế 2 triệu đồng/ngày.

Mục đích cơ bản của chính sách này là đảm bảo nhu cầu tối thiểu. Nhưng như vậy mỗi tháng một cư dân biên giới cần tới 60 triệu đồng cho hàng hóa. Theo bà Ngọc, đây là điều không thực tế bởi có nghiên cứu cho thấy cư dân biên giới Việt - Trung thực tế chỉ cần sang mua sắm của nhau mỗi tuần một lần.

Thực tế, việc cho phép mua 2 triệu đồng/ngày khiến nhiều đầu nậu có cơ hội tập kết hàng, thậm chí có trường hợp nhập cả container rồi nói do nhiều người mua...

Cho rằng nhập siêu Trung Quốc cho thấy sự yếu kém của nền kinh tế VN, bà Phạm Bích Ngọc nêu ba nguyên nhân VN nhập siêu Trung Quốc là do mô hình tăng trưởng, thể chế pháp lý, và phương pháp quản lý.

Theo bà Ngọc, việc nhập hàng không phải khu vực có trình độ công nghệ nguồn nên không thể làm thay đổi cơ cấu nền kinh tế VN theo hướng hiện đại. Vì thế có ý kiến "VN đang bán hàng Trung Quốc sang Mỹ" vì VN chủ yếu nhập nguyên vật liệu Trung Quốc, chỉ gia công rồi xuất khẩu sang EU, Mỹ.

Về giải pháp, bà Phạm Minh Ngọc đề nghị Chính phủ cần chú trọng nhập khẩu cạnh tranh, xây dựng bảng mặt hàng ưu tiên nhập khẩu, tiêu chuẩn về hàng nhập khẩu, quản lý chặt tiểu ngạch, hạn chế nhập máy móc thiết bị cũ từ Trung Quốc.

Bên cạnh đó, cần xem xét tăng thuế các mặt hàng nguyên phụ liệu trong nước đã sản xuất được...