Phóng to

Ảnh: Newsweek

Tin tốt là giới thiếu niên hiện nay là những người đọc khát khao và những người viết mắn đẻ. Tin xấu là những gì họ đọc và viết chính là tin nhắn.

Bạn có đọc cho mình?

Theo một nghiên cứu do Nielsen thực hiện năm ngoái, giới trẻ Mỹ tuổi từ 13-17 gửi và nhận trung bình 3.339 tin nhắn mỗi tháng. Nữ thiếu niên gửi và nhận nhiều hơn, trên 4.000 tin nhắn. Đây là một xu hướng khó quên. Đưa một nhóm trẻ đi xem bảy kỳ quan thế giới, chúng cũng sẽ nhắn tin suốt dọc đường. Chỉ cho một thiếu niên xem bức Adoration of the Magi của Botticelli (danh họa người Ý thời kỳ tiền Phục hưng - TTCT), em có thể liếc qua đến khi một tín hiệu tin nhắn SMS tút lên. Vài giây trước khi Trái đất bị một thiên thạch khổng lồ va phải hay bị chôn vùi bởi một cơn siêu sóng thần, hàng triệu ngón tay của bạn trẻ sẽ gõ những từ ngu ngốc cuối cùng của chủng loài người cho chính mình: Hẹn gặp lại, ồ không!

“Những đứa trẻ không chịu đọc đang bị cắt đứt khỏi nền văn minh của tổ tiên họ”

Ngay giờ đây, trước khi bị cáo buộc là ném đá vào ngôi nhà kiếng, hãy để tôi thú nhận. Tôi cũng gửi khoảng 50 email mỗi ngày và nhận khoảng 200 cái. Nhưng có một cái khác, đó là tôi cũng đọc sách. Đó là một thói quen cổ lỗ tôi đã nhặt được từ khi là con nít, vào những ngày trước khi điện thoại di động bắt đầu làm tổ, gáy cúc cu trong lòng bàn tay của giới thiếu niên.

Một nửa giới thiếu niên hiện nay không đọc sách - trừ khi họ bị buộc phải đọc. Theo một khảo sát gần đây của Quỹ hiến tặng nghệ thuật quốc gia (NEA), tỉ lệ người Mỹ tuổi từ 18-24 đọc sách không do trường học hay chỗ làm yêu cầu là khoảng 50,7%, mức thấp nhất đối với bất kỳ nhóm trưởng thành nào dưới 75 tuổi và giảm nhiều so với tỉ lệ 59% của 20 năm trước.

Trở lại năm 2004, lần cuối NEA khảo sát về thói quen đọc này ở giới trẻ, chưa tới 1/3 giới trẻ đọc mỗi ngày vì niềm vui thích của mình. Đặc biệt, điều làm tôi như một giáo sư phải khủng khiếp là sự kiện 2/3 sinh viên đại học đọc cho mình chưa tới một giờ/tuần. 1/3 không đọc gì để thưởng thức cho mình cả.

Hãy tạo cho mình Trại Sách

Tại sao phải nói điều này? Vì hai nguyên nhân. Đầu tiên, người Mỹ đang tụt lại phía sau những xã hội học thức hơn. Theo kết quả mới đây do chương trình đánh giá học sinh quốc tế của Tổ chức Hợp tác và phát triển châu Âu khảo sát, khoảng cách trong khả năng đọc giữa những thiếu niên tuổi 15 ở Thượng Hải của Trung Quốc với đồng lứa mình ở Mỹ hiện bằng với khoảng cách giữa những người Mỹ 15 tuổi với đồng lứa của họ ở Serbia hay Chile. Nhưng nguyên nhân quan trọng hơn là những đứa trẻ không chịu đọc đang bị cắt đứt khỏi nền văn minh của tổ tiên họ.

Thử nhìn một vòng lên các kệ sách của bạn. Bạn có tất cả - hay ít ra là có cuốn nào - của các sách trong chương trình học chủ chốt của Đại học Columbia chưa? Nó chưa hẳn là hoàn hảo, nhưng cũng là một danh sách tốt của một nguyên tắc chung về nền văn minh phương Tây mà tôi được biết. Hãy lấy 11 quyển sách trong chương trình của học kỳ mùa xuân 2012: (1) sử thi Aeneid của Virgil; (2) sử thi Metamorphoses của Ovid; (3) Lời thú tội của Saint Augustine; (4) Thần khúc của Dante; (5) các tiểu luận của Montaigne; (6) Vua Lear của Shakespeare; (7) Don Quixote của Cervantes; (8) Faust của Goethe; (9) Kiêu hãnh và định kiến của Austen; (10) Tội ác và trừng phạt của Dostoevsky; (11) Tới ngọn hải đăng của Woolf.

Bước một: Đăng ký những quyển bạn chưa có (và nhớ lấy cả Chiến tranh và hòa bình - Lev Tolstoy, Great Expectations - Charles Dickens và Moby Dick của Herman Melville sẵn khi bạn đang ở đó).

Bước hai: Khi kỳ nghỉ tới, hãy bảo với các bạn bè của bạn rằng bạn mang chúng theo trong buổi liên hoan hay đến nơi cắm trại. Họ sẽ chẳng phản đối đâu.

Bước ba: Đến một chốn xa yên tĩnh nơi không nhận được điện thoại di động hay những thứ tương tự.

Bước bốn: Hãy tiết lộ rằng trên thực tế đây là một buổi liên hoan đọc và rằng hai tuần tới đọc là tất cả những gì bạn đề nghị, ngoại trừ ăn, ngủ và nói chuyện về sách.

Chào mừng bạn đến với trại sách, các bạn trẻ!

__________

(*): Nial Ferguson, giáo sư sử tại Đại học Harvard và là giáo sư quản trị kinh doanh tại Trường doanh thương Harvard. Quyển sách mới nhất của ông là The Ascent of money: a financial history of the world, phát hành tháng 11-2010.