Cơ cấu thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn thiếu cân đối, theo đánh giá của Ủy ban Kinh tế - Ảnh: B.MAI

Cảnh báo được Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nêu trong báo cáo về tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đánh giá thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, trở thành kênh huy động vốn ngày càng quan trọng, song vẫn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế và tiềm ẩn rủi ro.

Với quy mô thị trường hiện vẫn còn nhỏ, chiếm 15%/GDP, thấp hơn một số nước trong khu vực, Ủy ban Kinh tế đánh giá thị trường có thời điểm tăng trưởng nóng, thiếu tính ổn định. Khối lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ trong quý 1-2022 tăng cao so với năm 2020 nhưng lại sụt giảm và thay đổi đáng kể về cơ cấu chủ thể phát hành ngay trong tháng 4-2022. 

Nguyên nhân, do tác động từ quyết định của Ủy ban Chứng khoán nhà nước về hủy bỏ 9 đợt phát hành trái phiếu của Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Cơ cấu thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn thiếu cân đối, phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chiếm xấp xỉ 95%. Đặc biệt có tới 70% khối lượng phát hành là các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp bất động sản, công ty chứng khoán. 

Riêng bất động sản chiếm 30 - 50% tổng khối lượng phát hành, tiềm ẩn những rủi ro cho thị trường gắn với rủi ro thị trường bất động sản.

Kỳ hạn trái phiếu doanh nghiệp bình quân 3,76 năm, khối lượng đáo hạn năm 2022 - 2024 ở mức cao, tạo áp lực trả nợ cho các đơn vị. Chất lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ còn chưa cao, tài chính một số doanh nghiệp hạn chế, gây rủi ro với khả năng thanh toán gốc, lãi. Còn hiện tượng sử dụng vốn huy động qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sai mục đích, thiếu minh bạch. 

Việc chuyển vốn huy động từ phát hành trái phiếu "lòng vòng" qua các doanh nghiệp khác tiềm ẩn rủi ro sử dụng vốn sai mục đích, có thể dẫn đến mất vốn gốc, lãi trái phiếu của nhà đầu tư, đặc biệt trong trường hợp dự án đầu tư gặp khó khăn.

Việc thị trường phát triển nhanh thời gian qua, theo Ủy ban Kinh tế là do mức lãi suất cao nên thu hút nhà đầu tư. Tuy nhiên, các quy định còn bất cập cộng thêm các chủ thể tham gia thị trường ngày càng tinh vi, tinh xảo, tính thượng tôn pháp luật chưa cao, tìm nhiều cách để "lách luật" hoặc cố ý vi phạm pháp luật. Thị trường còn thiếu tính công khai, minh bạch, chuyên nghiệp.

Theo đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện khung khổ pháp lý về chứng khoán và thị trường chứng khoán. Lưu ý phạm vi phát hành ra công chúng, phát hành riêng lẻ, các điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, đảm bảo minh bạch, công khai, tăng cường chế tài để xử phạt nghiêm minh các hành vi vi phạm.

Nâng cao chất lượng trái phiếu doanh nghiệp, khuyến khích các doanh nghiệp tiếp tục nâng cao năng lực tài chính, năng lực quản trị điều hành, áp dụng chuẩn mực quốc tế về quản trị, hạch toán, kế toán và công bố thông tin trong hoạt động; đa dạng hóa mô hình, chiến lược kinh doanh.

Tăng cường thực hiện các biện pháp thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp, phát triển cân bằng và hài hòa với thị trường tiền tệ và thị trường cổ phiếu, trở thành kênh dẫn vốn trung dài hạn quan trọng, góp phần phát triển kinh tế bền vững. 

Trong đó, chú trọng hoàn thiện và phát triển thị trường trái phiếu niêm yết, thiết lập thị trường giao dịch cho các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp…

Rà soát doanh nghiệp phát hành trái phiếu làm ăn thua lỗ để thanh, kiểm tra

TTO - Nhằm chấn chỉnh hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, bộ trưởng Bộ Tài chính chỉ đạo rà soát doanh nghiệp còn dư nợ trái phiếu riêng lẻ có kết quả kinh doanh thua lỗ, huy động lãi suất cao... để đề xuất thanh, kiểm tra.