Phóng to

Một người biểu tình ở New York giương biểu ngữ: “Hãy đánh thuế lên giới nhà giàu” - Ảnh: Getty Images

Toàn bộ 400 người trong danh sách của tạp chí Forbes đều có tài sản trên 1,05 tỉ USD. Người giàu nhất nước Mỹ vẫn là nhà sáng lập Tập đoàn Microsoft Bill Gates, với tổng tài sản tăng 5 tỉ USD so với năm ngoái, lên 59 tỉ USD. Đứng thứ hai là nhà đầu tư Warren Buffett. Tổng tài sản của ông Buffett giảm 6 tỉ USD, xuống còn 39 tỉ USD do cổ phiếu Tập đoàn Berkshire Hathaway giảm giá.

Dù nền kinh tế Mỹ đang ì ạch, thị trường chứng khoán New York liên tục trồi sụt, nhưng trong 12 tháng qua tổng tài sản của toàn bộ thành viên Câu lạc bộ Forbes 400 đã tăng 12%, lên tới 1.530 tỉ USD. Ngược lại, theo điều tra mới đây của Cục Dân số Mỹ, số người nghèo Mỹ (thu nhập dưới 30 USD/ngày) đã tăng lên mức kỷ lục 46,2 triệu người.

Xung đột giai cấp hay sự công bằng

Thông tin này càng đổ thêm dầu vào lửa của cuộc tranh luận “xung đột giai cấp” giữa Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa. Trước đó Tổng thống Obama đã công bố kế hoạch tăng thuế đánh lên giới nhà giàu, có thu nhập trên 250.000 USD/năm, trong vòng 10 năm tới để tạo nguồn thu khoảng 1.500 tỉ USD nhằm bù đắp thâm hụt ngân sách. Chính quyền Washington gọi dự luật này là “luật Buffett”, lấy theo tên tỉ phú Warren Buffett.

Ông Buffett từng kêu gọi chính phủ tăng thuế lên nhà giàu và báo động việc những người giàu nhất như ông và các bạn bè ông phải đóng thuế với tỉ lệ thấp hơn những người làm công cho ông. Trong bài xã luận trên báo New York Times mang tên “Đừng chiều chuộng những người siêu giàu nữa”, tỉ phú Buffett khẳng định việc giới siêu giàu chỉ phải đóng thuế khoảng 17% thu nhập, trong khi những người làm công ăn lương phải nộp thuế tới 37-41% là điều quá bất hợp lý.

Tuy nhiên, Đảng Cộng hòa đang muốn duy trì đặc quyền đặc lợi của giới nhà giàu đã kịch liệt phản đối dự luật này. Hạ nghị sĩ Cộng hòa Paul Ryan mô tả chính sách của ông Obama là “gây xung đột giai cấp”. “Xung đột giai cấp chỉ càng thêm chia rẽ quốc gia này - hạ nghị sĩ Ryan lớn tiếng khẳng định - Nó sẽ tấn công những người tạo ra công ăn việc làm (giới nhà giàu)”. Chủ tịch hạ viện John Boehner cũng mô tả đề xuất của ông Obama là “khoản tăng thuế 1.500 tỉ USD lên những người tạo ra công ăn việc làm Mỹ”.

Tuy nhiên các chuyên gia kinh tế chỉ trích luận điệu của Đảng Cộng hòa chỉ là sự bịa đặt để lừa dối cử tri và bảo vệ giới nhà giàu. “Việc nói rằng giới nhà giàu đã tận dụng lợi thế chính trị và không đóng phần thuế công bằng không phải là gây xung đột giai cấp - nhà kinh tế đoạt giải Nobel Joseph Stiglitz nhấn mạnh - Đó là sự thật”. Chuyên gia Stiglitz cho rằng sự tồn tại của các lỗ hổng trong luật thuế Mỹ tạo điều kiện cho giới nhà giàu đóng thuế ít không tự nhiên xuất hiện, mà là kết quả của những khoản “đầu tư chính trị” của họ.

Các nhà kinh tế cũng chỉ ra rằng luận điểm “luật Buffett tấn công những người tạo ra công ăn việc làm” của Đảng Cộng hòa cũng là dối trá. Bởi giàu có không đồng nghĩa với chuyện tạo ra việc làm. Trên thực tế rất nhiều người giàu Mỹ không quản lý những công việc kinh doanh tạo ra việc làm cho người lao động. Do đó giới chuyên gia khẳng định việc tăng thuế lên giới nhà giàu sẽ chẳng ảnh hưởng gì đến thị trường lao động.

Thuế đánh vào tài sản

Theo khảo sát của Hãng ABC News và báo Washington Post hồi tháng 7, khoảng 72% người được hỏi ủng hộ việc nâng mức thuế lên những người có thu nhập trên 250.000 USD/năm để giúp giảm thâm hụt ngân sách. Đó là biện pháp được sự ủng hộ mạnh nhất trong số chín phương thức giảm thâm hụt và nợ công Mỹ. Giáo sư Stiglitz cũng cho rằng chẳng có lý do gì để biện hộ việc giám đốc một quỹ đầu tư có thu nhập hàng trăm nghìn USD mỗi năm mà lại đóng thuế với tỉ lệ thấp hơn các công nhân bình thường.

Theo hai giáo sư luật Bruce Ackerman và Anne Alstott thuộc Đại học Yale, trên thực tế việc tăng thuế đánh vào thu nhập của giới nhà giàu Mỹ là chưa đủ. Theo họ, sự bất bình đẳng nghiêm trọng nhất tại Mỹ không phải là thu nhập mà là tài sản. Nhóm 1% những người giàu nhất nước Mỹ kiếm tương đương 21% thu nhập quốc gia, nhưng sở hữu tới 35% tổng tài sản quốc gia. Hai chuyên gia này đề xuất chính quyền Washington cần áp thuế đánh trực tiếp lên tài sản của giới nhà giàu. Trên thực tế, từ năm 2008 Pháp, Na Uy, Thụy Sĩ và năm quốc gia khác thuộc Tổ chức Hợp tác kinh tế và phát triển (OECD) đã đưa ra loại thuế này.