Các dự án điện gió đang nỗ lực vượt khó trong thời điểm dịch bệnh để hoàn thành đúng tiến độ - Ảnh: T.N

Quy định COD thay đổi

Ngày 21-7 vừa qua, Công ty Mua bán điện (Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN) có văn bản gửi các chủ đầu tư điện gió yêu cầu bổ sung văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu hoàn thành công trình để đưa vào sử dụng trong hồ sơ công nhận ngày vận hành thương mại nhà máy điện gió.

Theo đó, Công ty Mua bán điện đề nghị bổ sung hồ sơ công nhận ngày vận hành thương mại "Văn bản chấp thuận của Bộ Công thương hoặc Sở Công thương các tỉnh về kết quả kiểm tra nghiệm thu hoàn thành công trình để đưa vào sử dụng" và đây là một trong các điều kiện để công nhận Ngày vận hành thương mại một phần/toàn bộ nhà máy điện gió.

Trước khi có văn bản này, EVN cũng đã có văn bản gửi Bộ Công thương đề nghị Bộ Công thương bổ sung "Văn bản chấp thuận của Bộ Công Thương hoặc Sở Công Thương các tỉnh về kết quả kiểm tra nghiệm thu hoàn thành công trình để đưa vào sử dụng" vào điều kiện để công nhận COD cho các dự án điện gió, điện mặt trời được quy định trong các Hợp đồng mua bán điện mẫu hiện nay.

Điều này, theo EVN, là để đảm bảo chặt chẽ trong công tác đầu tư xây dựng và đưa công trình vào sử dụng theo đúng quy định của pháp luật cho các dự án điện gió, điện mặt trời trong thời gian tới.

Đến ngày 1-9, tiếp tục có văn bản số 5375 gửi các chủ đầu tư nhà máy điện gió thông báo về quy định trên để các chủ đầu tư "biết, phối hợp thực hiện và đảm bảo tuân thủ quy định hiện hành".

Việc yêu cầu này được đưa ra khiến nhiều nhà đầu tư điện gió "đứng ngồi không yên" khi quy trình COD sẽ có nhiều thay đổi theo hướng tăng thêm thủ tục trong bối cảnh nhiều địa phương đang giãn cách xã hội.

Cụ thể, một nhà đầu tư điện gió cho hay trước đây thời điểm công nhận COD được tính từ lúc hoàn thành thử nghiệm AGC, PQ và chạy tin cậy (72h). Còn thời điểm hiện nay, nếu chưa có văn bản thông báo kiểm tra của Bộ Công thương, ngày COD vẫn bỏ ngỏ.

Theo nhà đầu tư này, Công ty Mua bán điện đang muốn lấy ngày có văn bản của Bộ Công thương để xác định ngày COD của dự án. "Nếu làm như vậy cho dù có được chạy máy thì toàn bộ sản lượng điện sau khi đã trừ ra các phần thử nghiệm trước đó đều sẽ không được tính tiền. Đây là một điều mà nhà đầu tư này đánh giá là "bất hợp lý"- vị này cho biết.

Khó khăn chồng chất lúc dịch bệnh

Các nhà đầu tư cho hay nếu áp dụng theo quy trình COD mới ban hành, có thể thất thoát lên đến hàng trăm triệu đồng cho 1 trụ điện gió nếu turbine bị lỗi do các thử nghiệm AGC, PQ và điều kiện gió không phù hợp.

Theo nhà đầu tư này, trước đây bước thử nghiệm trước COD bao gồm AGC, hút phát PQ, chạy tin cậy (72h) có thể làm cùng lúc. Nghĩa là trong thời gian chạy thử 72h, nếu làm xong được thử nghiệm AGC, PQ thì sản lượng trừ ra khi thử nghiệm sẽ thấp. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại khi dự án của chúng tôi trình các số liệu thì bên mua bán điện yêu cầu công việc chạy 72h chỉ được tính sau khi hoàn thành AGC và hút phát PQ.

"Nếu làm vậy thì dự án mất nhiều sản lượng hơn. Bởi vì để làm được thử nghiệm AGC, hút phát PQ phụ thuộc vào điều kiện gió và các yếu tố kỹ thuật của turbine đã đáp ứng hay chưa. Nếu thử lần 1 không đạt phải điều chỉnh lại và thử lại…" - nhà đầu tư cho hay.

Như vậy, những thay đổi này khiến cho việc thử nghiệm AGC, PQ, chạy 72h với công suất dương (tức là chỉ tính khi turbine có công suất) sẽ thêm nhiều thời gian, có trụ đôi khi mất cả tuần mới đủ nếu thực hiện trong mùa gió thấp và sản lượng mất nhiều hơn.

Mặt khác, nếu tính COD từ ngày có văn bản của Bộ Công thương, nhà đầu tư cho rằng rất căng thẳng vì không những mất toàn bộ sản lượng trước đó mà còn mất nhiều thời gian cho công việc. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến các dự án điện gió sẽ COD thời gian tới.

Một nhà đầu tư khác đánh giá quy đình COD các dự án diện gió như văn bản EVN đưa ra không khác gì đánh đố nhà đầu tư.

Việc yêu cầu nghiệm thu trước thời điểm COD được xem là 1 quy định mới từ EVN, việc này gây rất nhiều khó khăn cho các nhà đầu tư điện gió trong thời kỳ COVID-19 và việc thay đổi đột ngột của EVN thiếu các hướng dẫn liên quan khiến các nhà đầu tư lúng túng.

"Các quy trình nghiệm thu hiện tại tiếp tục gây rất nhiều khó khăn cho các nhà đầu tư trong thời điểm này, việc nghiệm thu yêu cầu thời điểm COD theo quy trình từ Bộ Công thương đến Sở Công thương, và các bên liên quan trong lúc "ai ở đâu ở yên nấy" - không thể nào di chuyển cùng với khối lượng công việc rất lớn trong 2 tháng tới, chắc chắn sẽ không đảm bảo đủ nguồn nhân lực để thực hiện việc nghiệm thu trước khi COD" - đại điện chủ đầu tư nói.

Các nhà đầu tư đề xuất EVN nên xem xét, giữ nguyên quy trình cũ công nhận vận hành thương mại các chủ đầu tư sẽ thực hiện việc nghiệm thu theo như quy trình ban đầu trong bối cảnh giãn cách xã hội. Theo các nhà đầu tư, việc thay đổi quy đình COD này lẽ cần phải có văn bản sớm để khuyến cáo các nhà đầu tư, thay vì đột ngột ra văn bản khiến nhà đầu tư "trở tay không kịp".

"Các nhà đầu tư trải qua nhiều khó khăn, thách thức để đưa dự án kịp vận hành thương mại, nhưng tất cả công sức sẽ đổ sông đổ bể nếu quy định về COD này không được thay đổi, thiệt hại cho các nhà đầu tư là rất lớn. Chưa hết, môi trường đầu tư cũng sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ bởi quyết định này, khiến chủ trương huy động nguồn lực tư nhân vào đầu tư hạ tầng ngành điện như Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị đặt ra sẽ khó đạt được" - một nhà đầu tư cho biết.

Các tỉnh kiến nghị gia hạn giá ưu đãi cho điện gió vì COVID-19

Nhiều tỉnh đã đồng loạt kiến nghị đến Chính phủ, Bộ Công thương xem xét, gia hạn cơ chế mua bán điện cố định (FIT) theo quyết định số 39 đối với các dự án đang triển khai trên địa bàn bởi tiến độ bị ảnh hưởng do COVID-19.