Nước ngập gần đến mái nhà buộc người dân ở rốn lũ Tân Hóa phải qua ở trong các căn nhà bè - Ảnh: HỮU KHÁ

Trưa 16-10, đỉnh lũ đã bắt đầu xuống nhưng mọi con đường vào Tân Hóa vẫn bị nước bao vây, việc đi lại bị chia cắt hoàn toàn. Hàng trăm người dân, cán bộ tập trung ở bến thuyền thôn Lạc Thiện (xã Minh Hóa) đưa mì gói, nước uống lên thuyền vào Tân Hóa để tiếp tế cho người dân.

“Nhà bè đã cứu sống dân tôi”

Dòng nước từ thượng nguồn về như thác đổ khiến thuyền đưa chúng tôi vào xã Tân Hóa mất hai giờ đồng hồ. Những ngôi làng Yên Thọ, Cổ Liêm… hai bên dòng sông vẫn còn chìm nghỉm trong nước.

Đã bao mùa cùng người dân Tân Hóa gồng mình chống lũ dữ, trung tá Đinh Cao Quang, phó Công an huyện Minh Hóa, nói dù ở cái xứ vùng cao nhưng dân Tân Hóa năm nào cũng gặp mấy cơn lũ. Năm lũ ít thì nước ngập sàn nhà, lớn thì nước ngập đến mái. Cảnh nước ngập đến mái nhà không còn xa lạ gì với dân Tân Hóa.

“Nhưng lũ vẫn là nỗi ám ảnh đối với người dân vùng cao này. Cứ mỗi mùa lũ đi qua thì tất cả tài sản của bà con mất hết. Có năm bà con được mùa ngô lúa nhưng khi lũ về một trận thì cả làng không còn một hạt thóc khô, mọi thứ bị trôi mất hết.

Tuy nhiên, từ sau cơn đại hồng thủy năm 2010 thì mọi thứ đã thay đổi. Giữa cái khó khăn tận cùng sau cơn đại hồng thủy, dân đã sáng chế ra chiếc nhà bè. Và từ đó nhà bè trở thành phao cứu dân trong mùa lũ” - ông Quang tâm sự.

Người dân ở rốn lũ Tân Hóa ở trong các căn nhà bè - Ảnh: HỮU KHÁ

Thuyền đưa chúng tôi về làng Cổ Liêm lúc xế chiều. Lúc này nước vẫn còn mấp mé hàng chục ngôi nhà. Ở trường tiểu học, ủy ban xã, nước vẫn còn ngập ngang bụng người. Lúc chúng tôi vào ủy ban xã cũng là lúc chủ tịch xã Ngô Thanh Đá cùng hai công an viên chất mì gói, nước uống lên thuyền đến cứu trợ cho các gia đình nghèo.

Ông Đá nói: “Mấy phần quà này hội từ thiện họ vừa chuyển vào nên bây giờ mình đưa về cho kịp với bà con. Mấy gia đình nghèo họ rất cần”.

Thuyền chúng tôi cố tránh dây điện, bụi tre len lỏi khắp làng để chứng kiến cuộc sống “mùa nước nổi” của người dân Tân Hóa như lời giới thiệu của ông Đá. Nhìn hàng chục bà con sống bình an qua cơn lũ dữ, ông Đá nói với giọng đầy tự hào:

“Các anh thấy không, bây giờ dân vùng cao Tân Hóa mình chỉ có hai mùa thôi. Đó là mùa nắng dân lo làm ăn, chứ từ tháng 9 trở đi là bước vào mùa nước nổi. Cả xã bây giờ hơn một nửa hộ đã sắm được nhà bè”.

Ông Đá tâm sự rằng không ai tin một ngày dân Tân Hóa có thể sống an toàn giữa mùa nước lũ như lúc này.

“Trước năm 2010 cả xã Tân Hóa không ai có nhà bè. Cứ mỗi lần lũ đến là cha con bỏ lại nhà cửa bồng bế nhau chạy lên lèn đá để trốn. Ngày đó, sau khi con lũ rút đi thì cuộc sống dân mình trắng tay vì mọi thứ đều đã trôi theo nước.

Tôi nói thật lúc lên làm chủ tịch xã tôi cũng run lắm vì không biết làm cách gì để lo cuộc sống cho dân vào mùa lũ. Hồi đó cứ mỗi năm lũ về là xã mất mấy mạng người”.

Mùa nước nổi ở vùng cao

Đến xế chiều, chúng tôi cập mạn thuyền vào nhà ông Trương Minh Phương ở thôn Yên Thọ (xã Tân Hóa). Ông Ngô Thanh Đá nói với anh công an viên lái thuyền: “Em cho mái nhẹ một tí kẻo sóng mạnh quá cuốn mất mái ngói của bà con”.

Lúc này, trong căn nhà bè mọi người đang tất bật, lửa đã nhen lên chuẩn bị bữa cơm chiều ngày lũ.

Căn nhà bè của ông Phương nổi lên theo con nước cách mặt đất 4m. Dù cơn lũ năm nay nước đổ về bất ngờ trong đêm tối nhưng ông Phương nói do có nhà bè nên mọi thứ đều an toàn.

“Đêm 14 nước lên rất mạnh nhưng gia đình tôi bình tĩnh chất mọi thứ lên căn nhà bè rồi nó nổi dần lên theo con nước. Các anh thấy đó, căn nhà này rất tiện lợi, tôi để được mấy tạ thóc, tivi, xe máy, đồ đạc trong nhà đều chất lên đây hết. Có căn nhà bè này mấy đứa cháu nhỏ cũng yên tâm không lo sợ bị xuống nước chết chìm như trước”.

Căn nhà của ông Phương làm hết 40 triệu đồng, là nhà bè to nhất của làng. Ông Phương kể lý do có căn nhà bè này là vì sau trận lũ năm 2010 các cụ già ngồi lại với nhau bàn kế “sống chung với lũ”.

Ban đầu, vào giữa năm  2011, một vài gia đình mua thùng phuy, lên rừng chặt gỗ về làm căn nhà nổi. Chỉ cho chúng tôi xem hàng chục căn nhà bè đang nổi lềnh bềnh trên nước, ông Phương nói rằng đó không phải là sáng tạo gì ghê gớm mà nó sinh ra theo kiểu “trong cái khó ló cái khôn”.

“Dân mình tìm tòi sáng chế ra để cứu lấy dân mình chứ khi lũ đến mà chờ người khác đến cứu thì không kịp rồi, lúc đó muộn thì dân đã chết rồi. Căn nhà nổi của tôi giờ có thể chứa được gần 20 người cùng với đồ dùng thiết yếu, lương thực, thực phẩm khi lũ đến. Bây giờ người dân yên tâm làm ăn không còn nơm nớp lo lũ như trước kia nữa” - ông Phương vui vẻ nói.

Giờ đây nhà bè trở thành chiếc phao cứu sinh cho dân Tân Hóa trong mùa lũ - Ảnh: HỮU KHÁ

Cũng giống như gia đình ông Phương, cả nhà bà Cao Thị Bân (ở thôn Yên Thọ) năm nay sống bình yên trong căn nhà bè. Ngồi với hai đứa con nhìn ra dòng nước đang nhấn chìm làng mạc, bà Bân nói:

“Nếu như trước đây không có nhà bè thì bây giờ tôi và con cái đều đã ở trên lèn (hang) đá núi hết rồi. Hôm trước thấy trời mưa to, con trai tôi lên núi làm trại cho trâu ở. Còn con cái đều nhảy lên sống trên chiếc nhà bè này hết, giờ yên tâm lắm, nước nổi thì nhà bè nổi theo, giữ được tài sản và mạng người”.

Nói về phong trào làm nhà chống lũ giúp dân thoát qua những mùa lũ an toàn, ông Ngô Thanh Đá cho biết hiện toàn xã có 668 hộ dân nhưng có 320 hộ có nhà bè. Mùa lũ năm nay, có hơn 400 hộ dân bị nước ngập đến gần tới mái nhà nhưng tài sản, lúa gạo…không bị ảnh hưởng nhiều.

Nguyên nhân là do căn nhà nổi quá tiện lợi, bây giờ cứ lũ đến là dân chất hết đồ đạc lên đó. Với lại có căn nhà nổi mình cũng yên tâm, từ ngày có nhà nổi thì tính mạng dân mình mất qua mỗi mùa lũ cũng không còn.

Nhiều người dân Tân Hóa nói rằng họ muốn ai trong làng cũng có nhà bè. Hiện tại nhiều người chưa có nhà nổi khi nước lên phải bồng con cái qua nhà bên để xin ở nhờ.

Ông Đá cho biết sau khi mô hình nhà chống lũ mang lại hiệu quả cao, xã vận động người dân tiết kiệm cộng với sự hỗ trợ của Nhà nước để hướng đến tất cả gia đình trên địa bàn xã đều được trang bị một căn nhà chống lũ.

Lũ ngập đến mái nhà - Ảnh: HỮU KHÁ