Người tiêu dùng chọn mua trái cây tại một siêu thị ở TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Dạo một vòng chợ Thị Nghè và chợ Bà Chiểu (Q.Bình Thạnh, TP.HCM) những ngày này, rất dễ tìm mua bòn bon Thái Lan với giá dao động 55.000-70.000 đồng/kg, măng cụt 60.000-75.000 đồng/kg với cam kết người bán bao ăn. 

Bà Nguyệt Anh (Q.Bình Thạnh) cho biết vài năm gần đây gia đình bà rất ít chọn mua trái cây trong nước do lo ngại chất bảo quản, thay vào đó là chuyển sang ăn trái cây nhập khẩu, chủ yếu là táo, lê, kiwi và nho.

Áp đảo trái cây Việt

Theo ban quản lý chợ đầu mối Bình Điền (Q.8), trái cây về chợ này khoảng 200-220 tấn/đêm, trong đó trái cây nhập áp đảo trái cây Việt. Phần lớn trái cây về chợ này có nguồn gốc từ Trung Quốc với chủng loại phổ biến như táo 20.000-25.000 đồng/kg, lê 20.000-26.000 đồng/kg, đào trên dưới 20.000 đồng/kg. Trái cây Thái Lan như bòn bon 53.000-57.000 đồng/kg, măng cụt 28.000-30.000 đồng/kg.

Trong khi đó, ban quản lý chợ đầu mối nông sản Thủ Đức cho biết lượng trái cây về chợ này khoảng 2.100 tấn/ngày đêm, nhưng có thể lên tới 3.000 tấn/ngày đêm vào dịp lễ hay ngày rằm, trong đó trái cây ngoại chiếm khoảng 25-30%. Trong các loại trái cây ngoại, sản phẩm từ Trung Quốc chiếm khoảng 60%, trái cây Thái Lan chiếm hơn 30%, còn lại là từ các nguồn khác.

Giám đốc thu mua phụ trách ngành hàng tươi sống một siêu thị trong nước cho biết tiêu thụ trái cây ngoại ở hệ thống rất khả quan, nhiều loại trái cây nhập từ Hàn Quốc, Thái Lan, Úc dù có giá cao nhưng vẫn có sức tiêu thụ tốt. “Chẳng hạn hai tháng qua là mùa cherry, giá lên đến 400.000-500.000 đồng/kg nhưng cứ bán nửa buổi là kệ trống hàng”, ông này cho biết.

Lập lờ, trà trộn

Ông Lê Xuân Hoàng, giám đốc HTX Vườn Xanh (Đồng Nai), cho biết trước đây trái cây nhập khẩu chủ yếu là các loại ôn đới như cam, nho, táo, lê... vốn không phải thế mạnh của VN, nhưng hiện nay nhiều loại trái cây khá tương đồng mùa vụ và chủng loại trái cây VN vẫn được nhập vào, nhiều nhất là trái cây Thái Lan.

Ông Dụng Quý Đông, chủ trang trại Quý Đông (Bình Phước), cho biết các loại trái cây Thái Lan như xoài, chôm chôm, măng cụt, bòn bon, sầu riêng... đang được nhập ngày càng nhiều, đánh bật hàng VN. Chẳng hạn, sầu riêng Thái Lan đang bắt đầu tràn ngập thị trường nội do sầu riêng VN gần hết vụ, hơn nữa sầu riêng Thái cũng rất được ưa chuộng.

Theo các nhà vườn, VN từng tự hào làm chủ cây thanh long, nhưng đến nay Thái Lan cũng lai tạo thành công giống thanh long ruột đỏ và ruột vàng rất chất lượng.

"Khâu lai tạo giống cây ăn trái Thái Lan làm rất tốt, nhờ đó chất lượng và sản lượng trái cây thường hơn hẳn VN. Hơn nữa, thuế xuất nhập khẩu nông sản khu vực Đông Nam Á được giảm, miễn, nên việc trái cây Thái Lan nhập vào VN ngày càng nhiều là điều khó tránh khỏi", ông Hoàng khẳng định.

Giám đốc một công ty chuyên nhập khẩu trái cây cho biết với tăng trưởng hiện nay, thị trường trái cây nhập khẩu đang là miếng bánh hấp dẫn và cạnh tranh rất khốc liệt. Chỉ trong khoảng 2 năm qua, số lượng đầu mối nhập khẩu rau quả của VN tăng đột biến ở mức hai con số.

“Nhiều loại trái cây ngoại có giá không cao nhưng nhập về VN lại thành hàng cao cấp do chi phí vận chuyển, thuế, bảo quản hao hụt...”, vị này nói.

Và để cạnh tranh, nhiều nhà nhập khẩu đã cố tình lập lờ nguồn gốc hàng hóa, trà trộn hàng giá thấp với giá cao để đạp giá xuống, giành thị phần. Với cách thức này, người tiêu dùng rất khó nhận biết chất lượng hàng tốt hay hàng xấu, trong khi nhà bán lẻ có thể nhận ra nhưng cũng khó chứng minh được việc pha trộn này để trả hàng cho đầu mối, nên cũng đành nhắm mắt làm ngơ, người tiêu dùng chịu thiệt.

Trong khi nhiều loại trái cây trong nước gặp nhiều khó khăn trong việc tìm đầu ra, trái cây ngoại ngày càng được nhập về nhiều - Ảnh: THANH TÚ Rau quả Thái Lan chiếm 57% tổng kim ngạch nhập khẩu Theo Bộ NN&PTNT, thị trường nhập khẩu rau quả lớn nhất trong 6 tháng đầu năm 2017 của Việt Nam là Thái Lan với 57% kim ngạch nhập khẩu, tăng gấp 2,5 lần so với cùng kỳ năm 2016. Tiếp đến là rau quả nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc (16,8%), Ấn Độ, Hàn Quốc... Thống kê của Bộ Công thương cũng cho biết rau củ quả được nhập về VN chủ yếu là táo, cam, lê, kiwi, cherry từ các nước New Zealand, Úc; xoài, mãng cầu, me từ Thái Lan; bắp cải, xà lách, khoai tây từ Trung Quốc... Gần đây, với sự xuất hiện của các hệ thống, siêu thị bán lẻ Hàn Quốc, trái cây Hàn cũng được nhập về nhiều, đặc biệt là lê, táo và lựu, dâu Hàn Quốc. Mặt hàng rau quả ngoại nhập khẩu tăng mạnh thời gian qua, với kim ngạch nhập khẩu tăng đến 81,7%, là do giảm thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do và đơn giản hóa thủ tục nhập khẩu hàng hóa, gia tăng các đầu mối nhập khẩu rau quả giúp giá thành trái cây nhập khẩu giảm.