Phóng to

Tự buộc, tự cởi

Trước đây đã có hai lần điều kiện nhập hộ khẩu vào TP.HCM được nới lỏng, nhưng theo nhiều người vẫn chưa thoáng bằng những điều kiện quy định ngay từ ban đầu. Thật vậy theo chỉ thị 27 của Ủy ban Nhân dân TP.HCM ngày 26-8-1999, ngoài những ràng buộc về nhà ở chỉ qui định điều kiện được nhập hộ khẩu là "đã cư trú tại thành phố và có cuộc sống ổn định".

Thế nhưng qua "lăng kính" của ngành công an thì câu qui định đơn giản kia đã biến thành hàng loạt thủ tục, tỉ như "đã cư trú tại TP" thì phải thuộc diện KT3 trên 5 năm, có xác nhận của công an ở tất cả các nơi đã tạm trú; còn "cuộc sống ổn định" thì ôi thôi đó là cụm từ hết sức trừu tượng, muốn hiểu sao cũng được, nên nhiều thủ tục khác được đặt ra, đủ làm nản chí những người có nguyện vọng xin nhập hộ khẩu thường trú vào TP.

Gần bốn năm sau, khoảng tháng 5- 2003, Công an TP ban hành một loạt văn bản điều chỉnh, bổ sung điều kiện và tiêu chuẩn đăng ký hộ khẩu tại TP. Từ văn bản này, những "ràng buộc" trước đây do ngành công an đặt ra nay cũng chính do ngành công an "nới lỏng", như điều kiện về việc làm được xem là ổn định mở rộng ra cho các đối tượng kinh doanh cá thể…

Tuy nhiên, về thủ tục vẫn còn đòi hỏi phải có danh sách đăng ký lao động có xác nhận của ngành Lao động - Thương binh và Xã hội; có bản sao sổ Bảo hiểm xã hội và nếu là doanh nghiệp thì phải có hóa đơn nộp thuế trong ba tháng gần nhất…

Và cho đến hai năm sau, ngày 15-2- 2005. Công an TP chính thức tiếp nhận hồ sơ đăng ký nhập hộ khẩu theo qui định mới được nới lỏng hơn nữa, tức là chỉ cần kèm theo hợp đồng lao động và bản sao sổ bảo hiểm xã hội có xác nhận của cơ quan bảo hiểm. Những điều kiện khác vẫn y như cũ.

Nhà đòi hộ khẩu, hộ khẩu đòi nhà: y như cũ!

Điều mà hàng trăm ngàn người tạm trú tại TP đang trông chờ không phải là được nhập hộ khẩu vào TP, mà là được hợp thức hóa nhà đất chưa có giấy tờ hợp lệ trên địa bàn TP. Không chỉ là ước nguyện của người dân nhập cư, một số cơ quan như Sở Địa chính nhà đất cũ, Sở Xây dựng… vẫn có công văn đề nghị giải quyết cấp chủ quyền cho người tạm trú diện KT3 theo đúng tinh thần "Cái gì pháp luật không cấm người dân có quyền làm".

Nhưng thực tế cho đến nay đối tượng KT3 vẫn chưa được hợp thức hóa chủ quyền nhà, mặc dù họ đang thủ đắc tài sản là nhà đất và có tất cả các quyền về tài sản theo Bộ luật Dân sự. Hiện có hàng trăm ngàn căn nhà đủ mọi điều kiện để được cấp chủ quyền, nhưng chỉ mỗi cái tội là chủ nhà chưa có hộ khẩu TP nên không được giải quyết. Muốn được giải quyết phải xin nhập hộ khẩu, và oái oăm thay thủ tục nhập hộ khẩu đòi phải có giấy tờ hợp lệ về nhà ở!!?

Công bằng mà nói chính quyền cũng có quan tâm đến vấn đề này chứ không phải "im lặng đáng sợ" như nhiều người bức xúc. Tháng 9-2004, trước những đề nghị khẩn thiết của Công an TP và Sở Xây dựng, Ủy ban Nhân dân TP có văn bản chỉ đạo các cơ quan thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất cho những người không có hộ khẩu tại TP nhưng chỉ với điều kiện mua nhà của doanh nghiệp Nhà nước, hoặc những người được tái định cư bằng nền đất, bằng căn hộ chung cư mà thôi, đây được xem là một bước "nới lỏng" sau nhiều năm "cột chặt".

Như vậy, cứ suy đoán theo trình tự nới lỏng từ từ thì chắc chắn đến một ngày N, giờ G nào đó mọi người sẽ được thoải mái nhập hộ khẩu và Nhà nước cũng sẽ cấp chủ quyền nhà đất thoải mái cho người dân nhập cư theo đúng tinh thần quyền tự do cư trú của Luật Hiến pháp đã quy định. Nhưng đó là ngày nào? Trong khi những ngày này thì hộ khẩu vẫn là hậu khổ!