Người đi câu... truyện ngắn

TT - Bán sách và bán giày (Ðông A và NXB Văn Học)là tập truyện ngắn mới nhất của Tô Hải Vân - một cây bút tuổi đời không còn trẻ nữa, nhưng đề tài và kỹ thuật viết lại khá trẻ trung, mới mẻ.

Phóng to

Thường mỗi truyện ngắn của Tô Hải Vân đột khởi từ một tứ lạ, ý nghĩ lạ, hình ảnh lạ, câu chuyện lạ... Có quá nhiều chuyện lạ (trong Một ngày rất lạ), có một cuộc tình lạ (trong Mối tình bánh rán), có một nhân vật quá lạ (trong Người đi xuyên tường thứ hai), có một giấc mơ lạ (trong Ðêm qua tôi mơ)...

Chính những yếu tố lạ hóa ấy làm câu chuyện của Tô Hải Vân sáng lên trên những suy tư thường là buồn bã. Không cố tình khoét sâu vào sự vô nghĩa lý của cuộc đời, nhưng truyện nào của Tô Hải Vân cũng khơi vào tính bất xác định, ngẫu nhiên của đời sống.

Ví dụ trong truyện ngắn Uống cà phê, viết, rồi vội vã chạy đi, Tô Hải Vân viết về "lịch sử" của một quán chè chén vỉa hè rất ngẫu nhiên tình cờ: một ông già buồn bực ra vỉa hè ngồi cùng ấm chén, ống thuốc lào; thế rồi có anh thanh niên vào "xin chén trà" và trả tiền. Thế là thành cái quán. Từ đó, quán trở thành nơi cho biết bao câu chuyện xảy ra.

Hay chuyện một nhân vật tên K đi tìm chiếc cà vạt màu tím (Ði tìm cà vạt tím). Tìm gian nan, khi tìm có rồi mới vỡ lẽ khi thắt thì màu tím biến dạng không còn như mình mong muốn nữa. Truyện Ðêm qua tôi mơ kể về một giấc mơ lạ: một nhà văn thấy... truyện ngắn bơi dưới sông lẫn cùng cá và vịt; rồi vịt quặp truyện ngắn giơ lên đọc, nhưng nhà văn thấy không phải đó là truyện của mình. Toàn truyện không có tên tác giả. Có người đi câu... truyện ngắn lên rồi viết tên của mình vào.

Có lẽ Tô Hải Vân cũng ví mình như một người đi câu truyện ngắn như thế. Nhưng ông khiêm tốn tự nhận mình không phải là người câu giỏi!