Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái - Ảnh: Quochoi.vn

Cụ thể, người dân, doanh nghiệp chủ yếu tố cáo cán bộ, công chức lợi dụng chức vụ, quyền hạn cố ý làm trái trong quản lý, thực thi công vụ; bao che cho cấp dưới gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và Nhà nước.

Đơn thư tăng, diễn biến phức tạp và gay gắt

Theo Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái, năm 2018 tổng số đơn khiếu nại, tố cáo tăng 11,8% so với năm 2017, tổng số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước tăng 4,7% nhưng số lượt đoàn đông người không tăng so với năm 2017.

Nếu tố cáo chủ yếu là về cán bộ thì khiếu nại về lĩnh vực đất đai tiếp tục chiếm đa số, tập trung vào việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tranh chấp đất đai, việc chuyển đổi mô hình chợ truyền thống, tranh chấp tại các dự án bất động sản…

Thanh tra Chính phủ đánh giá tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân từ cuối năm 2017 đến nay là phức tạp và gay gắt.

Tình trạng công dân tụ tập đông người lên trung ương khiếu kiện dài ngày gia tăng, có một số đoàn mang băngrôn, khẩu hiệu đến trụ sở các cơ quan trung ương và nhà riêng các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, có thái độ quá khích, hành vi manh động, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự.

Hà Nội và TP.HCM là các địa phương có khiếu nại tố cáo nhiều và số lượng đoàn đông người đứng đầu cả nước.

Các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người chủ yếu thuộc lĩnh vực đất đai, có những vụ việc đã được nhiều cơ quan giải quyết nhưng công dân không đồng ý, tiếp tục khiếu nại với thái độ bức xúc. 

Một số thế lực đã lợi dụng tình hình đó để lôi kéo, kích động công dân tụ tập đông người hoặc có hành vi quá khích làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và tác động tiêu cực vào tâm lý của cán bộ, nhân dân.

Gần đây còn có nhiều vụ người đi tố cáo, khiếu nại có hành vi đe dọa tự thiêu, tấn công lực lượng công an đang làm nhiệm vụ, thậm chí chiếm giữ trụ sở chính quyền cơ sở, chống người thi hành công vụ, gây rối trật tự công cộng, bắt giữ người trái pháp luật và hủy hoại tài sản của Nhà nước.

Do công chức thiếu trách nhiệm

Thanh tra Chính phủ nêu nguyên nhân chủ yếu của tình hình khiếu nại, tố cáo hiện nay là công tác quản lý nhà nước và việc thực thi pháp luật của cán bộ, công chức trong bộ máy hành chính nhà nước có thiếu sót, vi phạm.

Một số công chức thiếu trách nhiệm khi thi hành công vụ, khi làm việc, tiếp xúc, giải quyết công việc với công dân, thậm chí gây phiền hà, sách nhiễu, vụ lợi cá nhân, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, dẫn đến công dân bức xúc, phát sinh khiếu nại, tố cáo.

Trong lĩnh vực đất đai, công tác quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch và lập kế hoạch sử dụng đất còn nhiều hạn chế, yếu kém. Việc thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, không đúng trình tự, thủ tục, không tạo sự đồng thuận với người dân trước khi thực hiện...

Thanh tra Chính phủ cũng nhắc nhở tình trạng nhiều địa phương cử cán bộ phối hợp xử lý không đúng thành phần.

Cá biệt có vụ việc công dân khiếu kiện dài ngày ở Hà Nội và TP.HCM nhưng lãnh đạo tỉnh không cử tổ công tác ra vận động, thuyết phục công dân trở về địa phương theo chỉ đạo của phó thủ tướng thường trực, lấy lí do địa phương đã giải quyết hết thẩm quyền, đã giải thích, thuyết phục tại địa phương nhưng công dân không thống nhất. Báo cáo nêu tên địa phương này là Cà Mau.

TTO - Gần 3.500 ý kiến, kiến nghị của cử tri gửi về kỳ họp lần này, theo Chủ tịch Uỷ ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn, thể hiện sự lo lắng của người dân về nhiều vấn đề nổi cộm thời gian qua.