Ngộ độc cấp tính khi tiếp xúc với độc chất một lần hoặc nhiều lần trong vòng một ngày, ngộ độc mãn tính khi tiếp xúc trong thời gian dài, nhiều tháng hay nhiều năm.

Nhận diện nguyên nhân gây bệnh

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến ngộ độc thực phẩm. Trong đó, hai “thủ phạm” chính là vi khuẩn và hoá chất trong thức ăn.

Ngộ độc thực phẩm do hoá chất ảnh hưởng lâu dài đến sức khoẻ. Chẳng hạn, dùng thức ăn chứa nhiều hàn the, formol, thuốc trừ sâu, màu thực phẩm… bé sẽ mắc các bệnh mãn tính, thậm chí gây ung thư, biến đổi gien.

Tình trạng ngộ độc do vi khuẩn thường chiếm tỉ lệ cao hơn. Thực phẩm không được vệ sinh sạch sẽ là môi trường ủ bệnh của vi khuẩn. Các loại vi khuẩn thường phát triển ở môi trường giàu chất đạm như thịt, cá, trứng, sữa…

Các vi khuẩn gây ra những triệu chứng nguy hiểm này thường là: vi khuẩn E.coli, Salmonella, nhiễm độc do tụ cầu hoặc vi khuẩn Escherichiacoli.

- Khi bị ngộ độc do ăn phải thức ăn nhiễm khuẩn, nhiễm chất hoá học, bé thường bị chóng mặt, nôn mửa, tiêu chảy không dứt.

- Dùng những thức ăn chứa nhiều chất đạm bị nhiễm vi khuẩn Salmonella, trẻ sẽ có triệu chứng như: sốt, đau quặn vùng bụng, buồn nôn, đi ngoài ra máu.

- Nếu do vi khuẩn E.coli, con bạn sẽ có triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, mất nước.

- Khi ăn phải thịt, cá bị nhiễm tụ cầu, các độc tố trong tụ cầu sẽ khiến bị trẻ đau đầu, nôn, đau bụng, đi ngoài liên tục và có thể dẫn đến tình trạng hôn mê. 

Tất cả những loại vi khuẩn trên đều là thủ phạm gây ra tình trạng ngộ độc cho trẻ. Nếu không được cứu chữa kịp thời và đúng cách, trẻ sẽ có nguy cơ tử vong rất cao.

Dấu hiệu nhận biết

Sau khi ăn hoặc uống gì trước đó, có thể trong vài phút, vài giờ, thậm chí có thể sau một ngày, trẻ đột ngột có những biểu hiện như: đau bụng, buồn nôn hay nôn, có thể nôn ra thức ăn hay toàn nước, đi cầu nhiều lần, phân lỏng, có thể lẫn máu. Ở trẻ nhỏ thường có sốt cao, trẻ lớn hơn thường không sốt hoặc sốt nhẹ hơn. Nếu nôn và đi cầu nhiều lần, trẻ em sẽ bị mất nước và điện giải, một biểu hiện nặng thường dẫn đến trụy tim mạch; dấu hiệu mất nước thường thấy nhất là trẻ khát nước, khô miệng, khô môi, mắt trũng, mạch nhanh có thể bé bị co giật, nước tiểu ít và sẫm màu. Trường hợp ngộ độc nặng, xử trí không kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Cách xử trí

Khi trẻ có những dấu hiệu bị ngộ độc thức ăn, phải ngừng ngay không ăn món đó nữa. Nhanh chóng làm cho chất độc lẫn trong thức ăn đào thải ra ngoài, bằng cách dùng ngón tay ngoáy vào vòm họng ở gốc lưỡi, kích thích để bé nôn ra thức ăn. Tuy nhiên, khi sơ cứu bằng gây nôn cho trẻ, người lớn phải lưu ý móc họng trẻ cho khéo, tránh làm xây xát họng trẻ. Đặc biệt, đặt trẻ nằm ở tư thế nào trước khi gây nôn là rất quan trọng. Phải để trẻ nằm đầu thấp, đầu hơi nghiêng rồi móc họng để trẻ nôn thức ăn ra. Trong quá trình gây nôn phải luôn phải khăn để lau chùi. Móc sạch thức ăn trẻ nôn ra rồi dùng khăn mềm lau sạch miệng trẻ. Khi nôn, trẻ hay bị sặc lên mũi, người lớn phải nhanh chóng dùng miệng hút mũi trẻ nếu không trẻ sẽ bị sặc, khó thở và có thể dẫn đến tử vong.

Cho bé uống nước biển khô là oresol (ORS), vì nước lọc không bù lại lượng điện giải đã mất. Cho bé ăn từng chút một thức ăn lỏng như nước cháo, súp. Trẻ lớn hơn thường cho ăn cháo, súp hay cơm nhão để giúp mau hồi phục các men tiêu hóa. Với trẻ còn bú, các bà mẹ nên cho bú một bên là đủ, sau 6-8 giờ, nếu trẻ không ói thì cho bú lại bình thường. Nhớ tuyệt đối không cho trẻ dùng thuốc cầm tiêu chảy. Tiêu chảy do nguyên nhân ngộ độc thức ăn, không quen thức ăn hoặc ăn cùng một lúc những món kỵ nhau… không cần vội uống thuốc ngay, chỉ cần thức ăn bị phân hủy hết là bệnh sẽ khỏi.

Khi trẻ có những biểu hiện đầu tiên của ngộ độc thực phẩm, phải cho trẻ nằm nghỉ, ăn thức ăn loãng, cho trẻ uống nhiều nước và uống từng chút một. Nếu trẻ vẫn bị nôn nhiều, tiêu chảy… nhất thiết phải đưa trẻ tới bệnh viện. Khi trẻ có biểu hiện kém ăn, kém chơi cũng phải theo dõi, đề phòng các biểu hiện ngộ độc thực phẩm tiềm ẩn sau đó. Đặc biệt, trong mọi trường hợp, các phụ huynh không được tự ý cho trẻ uống thuốc, mà phải cho trẻ uống thuốc đúng và đủ theo đơn kê của bác sĩ.

Nếu đã chăm sóc trẻ như trên mà tình trạng không cải thiện, lại càng nôn nhiều, không thể uống được hoặc bỏ bú, mệt nhiều, chất nôn có máu hoặc ngả màu xanh; trẻ bị sốt cao, đi cầu phân có máu, khát nước, đau bụng, hoặc bệnh kéo dài trên 2 ngày thì cho bé nhập viện để điều trị.