Những người còn sống luôn nhớ về và ân tình chăm sóc người thân các anh hùng đã ngã xuống cũng như đồng đội gặp khó khăn.

Những ngày tháng 3 này, ông Lê Thành Phương (58 tuổi, trú TP Tuy Hòa, Phú Yên), phó Ban liên lạc truyền thống bộ đội Trường Sa tỉnh Phú Yên, liên tục cùng đồng đội đến thăm gia đình các liệt sĩ ở Phú Yên đã hy sinh trong trận Gạc Ma và thăm hỏi, động viên các đồng đội là bộ đội Trường Sa ngày ấy có cuộc sống còn khó khăn hay đau ốm, bệnh tật.

Ấm lòng nghĩa tình đồng đội

Chúng tôi đi cùng ông Phương đến thăm gia đình liệt sĩ Trương Văn Thịnh (ở TP Tuy Hòa), một trong hai liệt sĩ tỉnh Phú Yên đã ngã xuống trong trận Gạc Ma trước họng súng quân Trung Quốc 37 năm trước.

Thấy ông Phương đến, bà Phan Thị Nhơn (62 tuổi, chị dâu liệt sĩ Thịnh) chạy ra đón mừng như đón người thân trong nhà. Hàng chục năm nay, ông Phương và các đồng đội cũ cứ đến dịp tháng 3 là lui tới thắp hương lên bàn thờ gia đình, hỏi han và động viên những người thân của liệt sĩ Thịnh.

Bị tai biến, sức khỏe yếu nhưng ông Trương Văn Cảnh (67 tuổi, anh trai liệt sĩ Thịnh) vẫn vui mừng tiếp khách và gương mặt ông đầy xúc động mỗi khi nhắc đến người em ruột đã hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

"Sau ngày 14-3-1988, gia đình chỉ nhận giấy báo Thịnh mất tích. Cha tôi không cho giỗ vì ông tin con trai sẽ về. Đợi mãi không thấy Thịnh về, tôi lén gia đình cúng cho em mâm cơm. Sau này cha tôi biết, nhưng ông không quở mắng mà nước mắt cứ chảy dài", ông Cảnh xúc động nhớ lại.

Dùng khăn lau lại tấm bằng Tổ quốc ghi công của liệt sĩ Trương Văn Thịnh, bà Nhơn bồi hồi: "Thời điểm em hy sinh chỉ còn đúng hai tháng là xuất ngũ, chưa vợ con gì, tội nghiệp…". Rồi bà kể cứ đến ngày giỗ liệt sĩ Thịnh, các đồng đội về thăm rất đông, những giỏ trái cây từ vườn nhà và những gói quà nhỏ thể hiện tình đồng đội bày kín cả bàn thờ.

"Tôi cứ nhớ như in lúc mẹ chồng thắp hương cho em có khấn "Anh em lại về đông đủ nè Thịnh! Con về mà chơi với anh em", nói rồi bà cứ dùng tay áo lau nước mắt. Những năm qua gia đình lúc nào cũng được nhận quà và sự động viên từ các anh chị cựu chiến binh, đồng đội của Thịnh. Chúng tôi cảm thấy ấm lòng lắm, lâu dần xem họ như anh em trong nhà", bà Nhơn tâm sự.

Tri ân cũng là nhắc nhở tình yêu Tổ quốc

Còn ở Khánh Hòa, nhiều người biết đến ông Nguyễn Văn Dũng (TP Nha Trang) và hay gọi là "Dũng Gạc Ma". Ông kể ngày 11-3-1988, trước sự kiện Gạc Ma 3 ngày, ông là lính thông tin đã cùng đồng đội tập kết ở quân cảng Cam Ranh. Nhưng một cơn sốt định mệnh đã khiến ông không thể lên đường đi Gạc Ma, lúc đó đồng đội của ông là Phan Tấn Dư (ở Phú Yên) được chỉ định thay ông lên đường.

"Tôi nhận được tin anh Dư hy sinh mà ngơ ngác và đau đớn. Đồng đội đã thay tôi ngã xuống chỉ vì một cơn sốt để tôi được sống đến giờ" - ông Dũng nhìn xa xăm, đôi mắt như vẫn còn xót xa. Sau đó ông Dũng cũng ra Trường Sa công tác, rồi gặp tai nạn khi leo lên đài quan sát đã khiến một chân của ông không còn nguyên vẹn…

Đầu những năm 2000, ông Dũng quyết tâm thực hiện tâm niệm của mình, đó là đi tìm mẹ của Phan Tấn Dư - người đồng đội đã chết thay ông trên đảo Gạc Ma năm ấy. Chỉ với vài dòng thông tin ít ỏi là quê liệt sĩ Dư ở huyện Tây Hòa (Phú Yên), ông vượt hàng trăm cây số, tận dụng nhiều mối quan hệ để đi tìm mẹ của đồng đội.

Rồi suốt một quãng thời gian dài, ông đã tìm được bà Lê Thị Niệm, mẹ của liệt sĩ Phan Tấn Dư, lúc này bà đã ngoài 70 tuổi. Kể từ đó, hằng năm ông đều nhiều lần thăm hỏi, chăm sóc bà Niệm an dưỡng tuổi già, ông gọi bà là má như thay thế đồng đội làm con của bà. Sau nhiều năm chăm sóc, bà Niệm đã qua đời vào đầu năm 2021.

Hàng chục năm qua, cứ đến dịp tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma hằng năm, ông Dũng thả hoa đăng ngay tại biển Nha Trang. Ông còn lập một mộ gió trên chiếc bè, trên bè có 64 cây nến vàng tượng trưng cho 64 chiến sĩ đã hy sinh.

Ngoài ra, ông còn tổ chức nhiều chuyến đi trong năm để thăm hỏi, tặng quà cho các cựu chiến binh và thân nhân các liệt sĩ như một sự tri ân đến đồng đội đã cùng ông chiến đấu trên chiến trường năm xưa.

Những cháu nào là con em của chiến sĩ Gạc Ma hoặc chiến sĩ Trường Sa đang gặp khó khăn, ông Dũng đều đón về nuôi dạy, vừa phụ giúp ông vừa học việc, hoặc giúp đỡ các cháu khi cần thiết.

"Sự hy sinh của các liệt sĩ vốn đã là một mất mát lớn khó thể nguôi ngoai, nên việc giúp đỡ cho gia đình anh em những lúc khó khăn là việc làm cần thiết, cũng là một cách sẻ chia, một nguồn động viên để họ bớt đi khó khăn trong cuộc sống", ông Dũng tâm niệm.

Cựu chiến binh Huỳnh Bá Thoại, thành viên Ban liên lạc truyền thống bộ đội Trường Sa tỉnh Phú Yên, cho hay các thành viên trong ban liên lạc không chỉ tổ chức nhiều hoạt động "đền ơn đáp nghĩa" mà còn là những nhà tài trợ đóng góp kinh phí cho các hoạt động được tổ chức, và hơn hết là gắn kết các cựu chiến binh lại với nhau. Đặc biệt là tổ chức các hoạt động tri ân để nhắc nhở về tình yêu Tổ quốc cho thế hệ sau.

Còn ông Lê Khoát (TP Nha Trang), một đồng đội Trường Sa thường xuyên cùng ông Dũng trong các chuyến đi thăm hỏi tặng quà cho thân nhân các liệt sĩ trong nhiều năm qua, nhận xét rằng việc làm của họ là tinh thần chung của những đồng đội đã cùng chiến đấu năm xưa, là cách tri ân của người ở lại cho những anh hùng nằm xuống vì Tổ quốc…

Về thăm các liệt sĩ Gạc Ma qua kỷ vật

Những ngày này, nhiều đoàn khách từ khắp nơi về Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma (huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa) để tưởng nhớ những liệt sĩ đã hy sinh anh dũng bảo vệ chủ quyền biển đảo.