Nhiều người cho rằng làm việc tự do sẽ có nhiều thời gian hơn cho bản thân, không chịu cảnh sếp la mắng… - Ảnh minh họa: NGÔ HUY HÒA

Ngán ngẩm với công việc chuyên viên PR khi mới ra trường, Lê Thúy (29 tuổi, sống tại quận Tân Bình, TP.HCM) nhờ có khiếu nấu nướng nên đã lập một trang fanpage bán bánh và thức ăn chay. 

"Người ngoài nhìn vào dễ nhận xét tôi sống nhàn hạ: ở nhà suốt nên da dẻ trắng trẻo, muốn đi đâu thì đi, tiền lời từ việc bán bánh cũng nhiều… Nhưng không phải vậy đâu", Thúy tâm sự.

Nhàm chán và cô đơn?

Gần 6 năm thuê nhà nguyên căn và làm bánh bán, Thúy kể: "Ban đầu tôi thấy hào hứng, còn chảnh nữa vì nghĩ mình không phải đi làm công ty, thích làm bánh thì làm, không thích thì nghỉ vài bữa cũng chẳng sao".

Sau chừng một năm, Thúy nhận ra mặt hàng này ngày càng cạnh tranh, việc chiều lòng và duy trì nguồn khách hàng thân thiết cũng không đơn giản. 

"Nhiều chủ fanpage cũng mở bán y chang, nếu tôi hứng lên nghỉ vài ngày có khi mất khách. Hai ngày tôi đi mua nguyên liệu một lần, ngày nào cũng làm từ sáng tới xế chiều mới xong các loại bánh, rau câu, đồ sấy... Lưng tôi giờ đau nhức như người già vậy", Thúy chia sẻ.

"Bế quan tỏa cảng" đồng nghĩa Thúy cũng dần mất đi những mối quan hệ không chỉ trong lĩnh vực truyền thông trước đây, mà còn là bạn bè do cô lười ra ngoài. Người thân cũng lo ngại vì thấy tương lai của Thúy khá bấp bênh.

Thúy nói: "Thật ra làm việc kiểu như tôi cũng thú vị, thoải mái giờ giấc, không phải đi đâu xa xôi, nhưng đôi lúc thấy cô đơn vì cứ thui thủi một mình. Tôi cũng muốn thay đổi, nhưng lại nghĩ giờ mà đi làm ở công ty thì oải lắm".

Không có nghề tay trái như Thúy, Trương Hoài Lâm (27 tuổi) không thích những quy định cứng nhắc trong công ty nên đã làm tự do 2 năm nay. "Tôi chuyên thiết kế web, không lo không có việc, dù phải mất một thời gian dài trên các trang rao vặt để tìm dự án, rồi nhờ bạn bè giới thiệu...", Lâm nói.

Nhưng sau một thời gian thích ứng, Lâm ngậm ngùi nhận ra mối quan hệ giữa mình với khách hàng cũng khổ sở không kém những người đi làm công ty. Chín người mười ý, những dự án Lâm nhận thiết kế nếu may mắn thì gặp khách hàng dễ tính, còn gặp người nhiêu khê thì phải điều chỉnh, thuyết phục vô cùng mệt mỏi.

Bạn trẻ nên cân nhắc kỹ lưỡng khi muốn gắn bó với công việc công ty hoặc thành một freelancer - Ảnh: RA NY

"Có web tôi phải làm lại mấy lần, có khi còn bị quỵt tiền công, bị bêu xấu trên Facebook. Thức cả đêm để làm cho kịp cũng không phải là chuyện hiếm. Thời gian cũng không thoải mái lắm đâu, đã nhận việc là phải tập trung không còn hơi sức lo chuyện khác", Lâm nói.

Một khía cạnh cũng làm Lâm suy nghĩ nhiều gần đây, đó là làm tự do đem lại thu nhập khá và được "tự do" ở một phương diện. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa với việc Lâm sẽ không có bảo hiểm, không có lương cố định, không có những khoản thưởng.

"Bạn bè thường nói tôi làm vậy chắc rảnh lắm. Nhiều khi tôi phải chạy cho xong dự án, không đi đám cưới bạn hoặc họp lớp được nên bị trách dữ lắm. Nhiều khi mấy tuần không nhận được dự án nào ưng ý, viêm màng túi luôn", Lâm chia sẻ.

Bạn gái Lâm cũng ngại anh chàng "lông bông", không lo liệu được tương lai hai đứa. "Đã có mấy lần bạn gái khuyên tôi nên kiếm một công ty nào đó làm việc cho ổn định. Gia đình cô ấy cũng ngạc nhiên khi nghe tôi kể công việc hiện nay", Lâm nói.

Đã lựa chọn, phải thích ứng

Dù chọn lựa gắn bó với công ty hay trở thành freelancer, bạn trẻ cũng phải vững tin với lựa chọn đó. Huỳnh Long (30 tuổi) đã làm công việc tự do 4 năm, kể rằng sau thời gian thích nghi, hiện Long cảm thấy lựa chọn này phù hợp.

Nhờ khiếu chụp ảnh cộng với những mối quan hệ xã hội đã xây dựng khi còn đi làm cho công ty công nghệ, Long dần có nhiều khách hàng nhờ chụp ảnh cưới, ảnh cặp đôi. 

"Mình sẽ lên ý tưởng bộ ảnh cho khách, được đi du lịch ké, lâu ngày tay nghề chụp với chỉnh sửa ảnh tốt hơn. Cũng không ít lần hụt hẫng vì bị khách phàn nàn, rồi sự cố trong buổi chụp, máy ảnh trở chứng… nhưng mình phải cố gắng giải quyết để sống với công việc mình thích", Long nói.

Hiện tại, vừa lập gia đình nhưng anh vẫn theo đuổi công việc này vì nhu cầu khách hàng khá nhiều, thu nhập tốt. Long chia sẻ: "Trong lúc làm nghề mình cũng dành dụm cho dự định mở một studio nhỏ nhỏ và chuyển lên Đà Lạt sống vì thích nơi này".

Theo Long, khi đã chọn là freelance, bạn trẻ cần có niềm tin và kiên trì với lựa chọn. Bạn trẻ cũng nên gom góp một ít tiền và tiêu xài tiết kiệm khi mới bắt đầu làm việc tự do. "Đừng vì một chút khó khăn, một đôi lần bị khách hàng chỉ trích, bạn bè chê cười… mà nản lòng. Thành công nào cũng có cái giá của nó", Long nói.

Còn Dương Hồng (31 tuổi) sau hơn 6 năm làm cho một công ty thời trang nay đã tự mở một shop quần áo. "Tôi nghĩ ai muốn trở thành freelancer hoặc tự gây dựng cơ sở kinh doanh thì nên có kiến thức nền, có đam mê và đi làm trong lĩnh vực đó một thời gian để tích lũy kinh nghiệm, có cái nhìn rộng hơn", Hồng nói.

Hồng dẫn chứng: "Không ít bạn bè của tôi cũng tự mở shop, mở quán cà phê… nhưng không nắm được nhu cầu thị trường, chọn địa điểm không phù hợp với tính chất của quán hoặc mặt hàng nên sớm dẹp tiệm. Làm gì cũng cần tìm hiểu kỹ".

Chị Nguyễn Phương Trang (39 tuổi), sau khi nghỉ việc ở một công ty tín dụng để ở nhà chăm sóc con nhỏ và dạy yoga, cho biết: "Từ bỏ vị trí phó phòng, tôi cũng suy nghĩ rất nhiều. Để có thời gian cho con và vẫn đảm bảo có tiền trang trải, tôi phải lựa chọn thôi".

Sau nửa năm, chị Trang cho rằng nếu biết thích ứng, buông bỏ những cái không phù hợp thì công việc nào cũng có cái hay. "Không còn quần là áo lượt mỗi ngày tới chỗ làm, không còn những buổi tám chuyện với đồng nghiệp, rồi cả không khí sôi nổi trên công ty, nhưng bù lại mỗi ngày tôi vui khi thấy con lớn lên, việc dạy yoga dần có học viên gắn bó", chị nói.

Theo chị Trang, nghỉ việc công ty để làm việc tự do không phải là dừng lại mọi đam mê. "Bây giờ tôi thấy đam mê của mình là yoga chứ không phải là tín dụng nữa. Tôi định sau khi con lớn một chút và đi nhà trẻ được, tôi sẽ học thêm để dạy chuyên nghiệp hơn, nhiều học viên hơn. Nếu thuận lợi tôi sẽ mở một trung tâm yoga", chị cho biết.

Kinh nghiệm của những người làm việc tự do cho thấy công việc nào cũng có mặt mạnh mặt yếu. Chị Trang nói: "Nếu mới ra trường mà không muốn đi làm cho công ty, bạn trẻ phải suy nghĩ kỹ để tránh hoang mang. Bạn phải tự tin vào chuyên môn, khả năng, hoặc nghề tay trái của mình. Đầu tiên là phải nghĩ xem nghề có thể nuôi sống mình hay không, sau đó là mình có thể dành dụm hoặc phát triển bản thân được không".

Đừng so sánh công việc mình làm với những người có lương cố định, đừng tủi thân hoặc hối tiếc vì đã chọn làm tự do.

Tương tự, những người làm việc cố định cho một công ty cũng không nên so sánh, mơ mộng rằng làm tự do sẽ không còn chịu cảnh gò bó hoặc những ức chế. Freelancer cũng chịu nhiều áp lực, khách hàng có khi còn hơn cả sếp vì nếu không hoàn thành tốt dự án, đôi khi họ sẽ không trả thù lao.

TTO - Ra trường tìm được việc là một nỗ lực không nhỏ, thế nhưng không ít bạn trẻ đã từ bỏ vì chút nóng vội, rồi lại vất vả tìm kiếm công việc mới.