Nghệ sĩ Xuân Hương: Tuổi Trẻ Cười Sống - Những người thích đùa và hạnh phúc đời tôi

Tôi lấy làm lạ nên cũng ghé mắt vô đọc thử. Không ngờ mình bị nội dung của tờ báo cuốn hút lúc nào không hay. Đó là một trong những số báo đầu tiên của báo Tuổi Trẻ Cười - phụ san của báo Tuổi Trẻ.

Năm 1984, khi tôi còn học ở Matxcơva, một hôm thấy các bạn bàn tán xôn xao và chuyền tay nhau đọc một tờ báo được in trên những tờ giấy màu vàng sẫm - loại giấy được tái chế, đặc trưng của một thời đất nước còn khó khăn.

Biếm họa nghệ sĩ Xuân Hương

Tôi lấy làm lạ nên cũng ghé mắt vô đọc thử. Không ngờ mình bị nội dung của tờ báo cuốn hút lúc nào không hay. Đó là một trong những số báo đầu tiên của báo Tuổi Trẻ Cười - phụ san của báo Tuổi Trẻ.

Từ đó, tôi cũng tham gia với các bạn bàn tán rôm rả về nội dung tờ báo. Chúng tôi vô cùng thích thú và vô cùng ngạc nhiên vì ở thời điểm đó mà tờ báo đã có những bài báo châm biếm một cách sâu sắc và trí tuệ về những tiêu cực của xã hội.

Lúc đó, tôi đang học lớp đạo diễn tạp kỹ - một ngành học thiên về hài kịch châm biếm. Ở Liên Xô thời đó đã có rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng diễn thể loại này. Nổi bật nhất là đoàn hài kịch châm biếm của nghệ sĩ nhân dân Arkady Raikin.

Được xem, được thấy, và sẵn có tố chất về thể loại hài kịch châm biếm nên tôi ước ao một ngày nào đó sau khi tốt nghiệp về nước tôi sẽ được diễn thể loại này. Thế nhưng lúc đó trong nước chưa có ai là người tiên phong nên tôi cũng thấy ngại. Mặc dù vậy, tờ báo Tuổi Trẻ Cười vẫn làm cho tôi hy vọng rằng biết đâu tôi sẽ lấy nội dung trong tờ báo này để diễn trên sân khấu.

Bén duyên cùng Tuổi Trẻ Cười Sống

Năm 1986 tôi tốt nghiệp về nước, được bổ nhiệm làm giảng viên ở Trường Nghệ thuật sân khấu 2 (Trường Sân khấu - Điện ảnh ngày nay). Rồi trong một đêm mưa gió, chị Nguyễn Thị Minh Ngọc đến nhà rủ tôi và anh Thanh Bạch tham gia diễn cho báo Tuổi Trẻ nhân Ngày nhà báo 21-6.

Thành phần tham gia gồm có anh Quang Minh, chị Minh Ngọc, Tất My Loan và Bích Thủy (bà xã của Tất My Loan - tốt nghiệp khoa diễn viên Trường Nghệ thuật sân khấu 2), Thanh Bạch và tôi.

Nội dung các tiết mục được lấy từ báo Tuổi Trẻ Cười. Tác giả và đạo diễn chương trình do đạo diễn Tất My Loan đảm nhiệm. Chúng tôi gấp rút tập dượt dưới sự chăm sóc tận tình của nhà văn - nhà báo Nguyễn Đông Thức.

Thời đó, thứ xa xỉ phẩm là sữa và thịt, vậy mà chúng tôi được anh Đông Thức 'nuôi nấng' tử tế đàng hoàng. Chương trình đã thành công ngoài sức tưởng tượng. Khán giả là độc giả của báo Tuổi Trẻ - Tuổi Trẻ Cười đến ngồi chật sân tòa soạn báo Tuổi Trẻ lúc đó còn ở đường Lý Chính Thắng.

Đông đến mức khán giả còn leo lên mái toilet, leo lên cành cây tạo nên một không khí 'nóng như chảo lửa' vì những tiếng cười và tiếng vỗ tay không dứt.

Lần đầu tiên họ mới được 'xả xú páp' vì những điều suy nghĩ của họ đã được báo Tuổi Trẻ Cười 'nói' giùm, và bây giờ lại được hiện thực hóa bằng ngôn ngữ sân khấu với thể loại hài kịch châm biếm mang đậm chất Tuổi Trẻ Cười.

Sau thành công đó, gánh kịch Tuổi Trẻ Cười (TTC) Sống được các cơ quan đoàn thể, các nhà máy, các anh em thanh niên xung phong, các trường đại học mời đi diễn khắp nơi. Chúng tôi đã tạo được tiếng vang rất lớn thời bấy giờ. Sau đó, mỗi người trong chúng tôi đều có những hoạt động riêng trên sân khấu chuyên nghiệp nên nhóm không diễn tiếp tục.

Có một điều thú vị là tôi có một cô bạn thân, chúng tôi quen nhau đã gần 30 năm. Lúc đó, nhóm TTC Sống đã không còn hoạt động nên cô bạn không biết tôi là thành viên của nhóm TTC Sống. Một hôm, cô bạn nói rằng ngày xưa cô ấy có coi một nhóm kịch diễn hay lắm.

Nhóm đó ở ngoài Bắc mà nay đã nghỉ rồi. Tôi thầm tiếc rằng không biết nhóm đó là nhóm nào mà mình không được xem. Đang nghĩ vậy thì cô bạn nhắc qua một vài ý trong nội dung của 'nhóm kịch ngoài Bắc' thì tôi mới nhận ra rằng đó là nhóm TTC Sống.

Tôi mới bảo rằng vì lúc đó tôi diễn tiết mục nói bằng giọng Bắc nên cô ấy mới tưởng vậy. Lúc đầu cô bạn tưởng tôi nói giỡn, nhưng khi tôi diễn lại những gì tôi diễn ngày xưa thì cô bạn mới tin và cười nghiêng ngả vì không ngờ rằng 'cố nhân' đang đứng trước mặt mình.

Từ Tuổi Trẻ Cười Sống đến Những người thích đùa

Riêng tôi cũng không ngờ rằng chính nhờ tham gia nhóm TTC Sống mà mơ ước của mình lại được thực hiện và đó là bước mở đầu cho con đường nghệ thuật của mình sau này. Tôi là người chuyên viết và diễn kịch bản cho riêng mình theo thể loại hài châm biếm. Vì vậy, Tuổi Trẻ Cười luôn là 'người anh em đồng hành' của tôi. Nó góp phần cho thành công của chuỗi chương trình Những người thích đùa của tôi.

Những bài viết của bác Trần Bạch Đằng, bác Nguyễn Văn Trấn, anh Đồ Bì, anh Hoàng Thiếu Phủ..., những bức biếm họa của các anh Nop, Nhop, Nguyễn Tài, Nhím... và hầu hết những chuyên mục khác, những vấn đề của anh Hai Cù Nèo đã luôn là chất liệu và nguồn cảm hứng cho tôi sáng tác. Nhờ đó, tôi càng thêm tự tin hơn về sự chọn lựa con đường đi của mình trong nghệ thuật.

Có lẽ nhờ vậy mà tiếng cười của Những người thích đùa ngày càng sâu cay hơn. Nhưng điều bất ngờ nhất đối với tôi là vào một ngày đẹp trời nọ tôi lại tham gia viết bài trên tờ báo mà mình từng mơ ước.

Khi đọc bài viết của tôi, nhà báo Lê Thị Bạch Mai - Chị Chích Chòe - nói một câu làm tôi xúc động: "Đọc những bài viết của em, chị mới tin mọi kịch bản Những người thích đùa là do em viết!". Đó là niềm hạnh phúc lớn của đời tôi!

Trong một lần được Đài truyền hình NHK của Nhật phỏng vấn, khi biết tôi tìm tư liệu viết kịch bản từ báo chí, đặc biệt là tờ báo hài hước châm biếm Tuổi Trẻ Cười, họ bảo rằng họ rất ngạc nhiên về điều này vì ở bên Nhật họ chưa thấy ai làm như tôi cả.