Theo Hội Thiên văn Hà Nội (HAS), ngày hạ chí ở Bắc bán cầu năm nay diễn ra lúc 3h51 sáng 21-6. Cực bắc của Trái đất sẽ nghiêng về phía Mặt trời.

Lúc này, Mặt trời đạt tới vị trí tối đa về phía bắc của bầu trời. Mặt trời sẽ chiếu sáng thẳng lên đường chí tuyến bắc tại 23,44 vĩ độ Bắc.

Đây là ngày đầu tiên của mùa hè ở Bắc bán cầu và là ngày đầu tiên của mùa đông ở Nam bán cầu.

Ngày hạ chí có thời gian ban ngày dài nhất và đêm ngắn nhất trong năm ở Bắc bán cầu, trong đó có Việt Nam.

Cụ thể, độ dài của ngày (được đo bằng khoảng thời gian giữa hai lần giữa trưa liên tiếp) dài hơn gần 1/4 phút so với 24 giờ.

Khi hạ chí bắt đầu, Bắc bán cầu nghiêng về phía Mặt trời 23,5 độ nên lượng ánh sáng ở đây nhận được sẽ rất nhiều, dẫn đến việc thời gian ban ngày sẽ lớn nhất trong năm, ngày dài hơn đêm, trời lâu tối và nhanh sáng.

Thậm chí thời gian ban ngày có thể dài đến mức một số thành phố ở Bắc Âu có hiện tượng "đêm trắng" (không hề xuất hiện ban đêm).

Vì sao ngày hạ chí không rơi vào cùng thời điểm ở các năm khác nhau?

Bản thân chu kỳ của Trái đất quanh Mặt trời không tròn ngày - cụ thể là không phải đúng 365, mà là ~365,2422 ngày (do đó mới cần có những năm nhuận 366 ngày để bù vào phần thừa đó).

Đồng thời bản thân trục Trái đất vẫn có dao động theo thời gian, nên hạ chí (cũng như đông chí, xuân phân và thu phân) không phải một thời điểm cố định ở mọi năm, mà có dao động.

Vì vậy ở cùng một địa điểm, hạ chí có thể rơi vào 21 hoặc 22-6 tùy theo mỗi năm, chứ không phải luôn là cùng ngày.

Về lý do chính khiến Mặt trời mọc sớm hơn trước ngày hạ chí là do độ nghiêng của trục quay Trái đất.

Điều này khiến cho bình minh sớm nhất luôn diễn ra trước ngày hạ chí, ngay cả khi quỹ đạo của Trái đất quanh Mặt trời là một đường tròn hoàn hảo.

Tuy nhiên, quỹ đạo elip của Trái đất cũng ảnh hưởng lớn đến thời điểm xảy ra hiện tượng này.

Vào ngày hạ chí, Trái đất tương đối gần điểm viễn nhật - điểm xa mặt trời nhất trên quỹ đạo - điều này làm giảm hiệu ứng hơn so với khi Trái đất ở gần điểm cận nhật vào cuối năm.

Để dễ thấy, ở các vĩ độ trung bình, bình minh sớm nhất ở Bắc bán cầu diễn ra khoảng một tuần trước ngày hạ chí và hoàng hôn muộn nhất xảy ra khoảng sau hạ chí một tuần.

Du khách Việt ngắm Mặt trời lúc nửa đêm ở cực Bắc Na Uy

Giữa đêm, Mặt trời đỏ rực từ từ đi xuống gần đường chân trời và đi lên ngay sau đó, ánh sáng dường như không tắt. Đây là hiện tượng vô cùng kỳ thú thu hút rất đông du khách diễn ra tại Mũi Bắc, Na Uy vào thời điểm này trong năm.