Ngành bảo hiểm trong ngọn lửa hận thù

Brian Thompson, 50 tuổi, CEO của UnitedHealthcare, chết bởi phát đạn vào lưng, ngay bên ngoài khách sạn ở Midtown Manhattan (TP New York) ngày 4-12 (giờ Mỹ). 

Đối với gia đình và bạn bè đang thương khóc Thompson, vụ việc là một cơn ác mộng. Nhưng với một số người Mỹ, nó lại trở thành cơ hội để ăn mừng và trút giận lên hệ thống bảo hiểm y tế quốc gia và những thế lực đứng sau.

Một người ngã xuống, vạn người vui

Chỉ nửa ngày sau khi đăng tải, thông báo cái chết của Thompson trên Facebook chính thức của UnitedHealth Group (tập đoàn mẹ của UnitedHealthcare) nhận được hơn 30.200 tương tác, trong đó hơn 25.800 (85,4%) là vui mừng ("haha"), so với trên 2.000 phản ứng "buồn".

UnitedHealth Group sau đó bật tính năng ẩn số lượt tương tác - đâu thể để thiên hạ thấy cứ 10 người thì hơn 8 người "haha" trước tin buồn. Nhưng khắp cõi mạng, sự reo vui vẫn đầy. Một bài đăng trên X với nội dung "cầu mong kẻ sát nhân sẽ không bao giờ bị bắt" thu hút 95.000 lượt thích.

UnitedHealth Group đã chặn cả comment, nhưng những gì kịp ghi lại trước đó cho thấy nhiều người chế nhạo cái chết của Thompson, dùng đúng "văn" ngành bảo hiểm - rằng họ từ chối (deny) đồng cảm với mất mát của ông. 

Một số khác ám chỉ kết cục này cho Thompson cũng đáng thôi, vì trước nay bao nhiêu người đã uất hận vì bị UnitedHealthcare từ chối. Những nội dung như thế nhận được hàng chục ngàn lượt thích, trong đó có không ít người chia sẻ trải nghiệm trần ai khi đòi thanh toán từ công ty bảo hiểm khổng lồ này.

Deny (từ chối), delay (trì hoãn) và defend (biện hộ) là 3 chữ D tai tiếng của ngành bảo hiểm. "Công ty bảo hiểm mà bạn tin tưởng sẽ trì hoãn việc chi trả tổn thất của bạn, từ chối thanh toán một phần hoặc toàn bộ yêu cầu bồi thường, và kiên quyết biện hộ [nếu bạn đưa họ ra tòa]" - Jay M. Feinman viết trong quyển sách nổi tiếng chỉ trích ngành bảo hiểm Delay, Deny, Defend: Why Insurance Companies Don't Pay Claims and What You Can Do About It (Vì sao các công ty bảo hiểm không trả tiền và ta có thể làm gì với nó, 2001). 

Lý do, theo Feinman, rất đơn giản: "Công ty bảo hiểm càng chi trả ít cho bạn và những người giống bạn, lợi nhuận của họ càng cao".

3 chữ D khác cũng xuất hiện tại hiện trường vụ án: deny, defend và depose (truất phế); chúng được khắc trên vỏ đạn tay súng đeo khẩu trang dùng để đoạt mạng Thompson. 

Dù cảnh sát chưa đưa ra bình luận chính thức về cụm từ này hay bất kỳ mối liên hệ nào giữa chúng với vụ sát hại, cái chết của Thompson cùng với thông điệp rõ là có liên quan tới chiến thuật tai tiếng của ngành bảo hiểm đã làm bùng nổ sự phẫn nộ trên mạng xã hội, phản ánh sự thất vọng ngày càng tăng của người Mỹ về chi phí và sự phức tạp trong việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

"Tôi nghĩ điều này thể hiện bức xúc tiềm ẩn, thậm chí là cơn thịnh nộ của người dân. Tôi không biết liệu có ai chưa từng có trải nghiệm kinh hoàng với nhà cung cấp bảo hiểm y tế của họ" - Tobita Chow, một nhà hoạt động cộng đồng, nói với The Washington Post.

Bi kịch cá nhân, vấn đề toàn ngành

Trong mắt người thân và đồng nghiệp, Brian Thompson là một người chồng, một người cha và một người bạn. 

"Nhưng với một số người Mỹ chưa từng nghe về Thompson cho đến khi ông qua đời trong một vụ án mạng chấn động, ông bỗng trở thành biểu tượng của ngành bảo hiểm y tế bị ghét bỏ" - The Washington Post nhận xét.

Matthew Holt, một nhà bình luận kỳ cựu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, nói ông "thực sự choáng váng trước phản ứng của công chúng trên mạng", song thừa nhận điều này không hoàn toàn bất ngờ, "xét đến cách mà người ta nhìn nhận các công ty bảo hiểm y tế".

UnitedHealthcare là một trong những công ty bảo hiểm lớn nhất nước Mỹ, cung cấp bảo hiểm cho hơn 49 triệu người Mỹ và thu về hơn 281 tỉ USD doanh thu trong năm ngoái, theo AP. UnitedHealthcare và các đối thủ của mình thường xuyên bị các bác sĩ, bệnh nhân và cả các nhà lập pháp chỉ trích trong những năm gần đây vì từ chối chi trả hoặc làm phức tạp hóa việc tiếp cận chăm sóc sức khỏe. 

Forbes ngày 7-12 dẫn dữ liệu mới nhất cho biết ước tính UnitedHealthcare từ chối khoảng 1/3 số yêu cầu thanh toán từ khách hàng, nhiều hơn bất kỳ hãng bảo hiểm nào.

Phẫn nộ của công chúng là có thật, các vấn đề của ngành bảo hiểm là không thể phủ nhận. Nhưng lỗi có phải của một mình Brian Thompson? Khó có thể đổ hết những vấn đề sâu xa của hệ thống y tế lên một cá nhân.

Calvin Bagley, một doanh nhân trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, nói cứ thấy giá dịch vụ bệnh viện và dược phẩm tăng cao mà đổ hết cho các công ty bảo hiểm thì quá dễ. "Chi phí chăm sóc sức khỏe đang leo thang chóng mặt, nhưng thứ làm tôi cảm thấy phẫn nộ và đau lòng là những người thực sự làm tăng chi phí này lại đang nấp sau những người như Brian Thompson, người phải bỏ mạng" - Bagley nói với The Washington Post.

Holt cho rằng đây là một lời cảnh tỉnh cho ngành bảo hiểm: "Các lãnh đạo ngành cần nhìn lại và tự hỏi: Tại sao mọi người lại ghét chúng ta đến mức khi một người trong ngành bị ám sát, chúng ta không nhận được sự cảm thông từ công chúng mà lại nhận lấy sự khinh miệt?".

Các công ty bảo hiểm y tế từ lâu đã không chiếm được thiện cảm của công chúng, một phần do sự bất mãn dai dẳng về khả năng tiếp cận dịch vụ. Khảo sát của tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận KFF thực hiện năm ngoái cho thấy khoảng 6 trong số 10 người Mỹ trưởng thành cho biết họ gặp vấn đề với bảo hiểm y tế trong vòng 12 tháng trước đó. Hơn 1/3 cho biết công ty bảo hiểm không chi trả thuốc theo toa hoặc yêu cầu mức đồng thanh toán rất cao cho loại thuốc kê đơn.

Theo Liz Hamel, phó chủ tịch và giám đốc nghiên cứu KFF, nhiều người tham gia khảo sát đã phải hy sinh các nhu cầu khác để chi trả cho chăm sóc sức khỏe. Sự phẫn nộ của họ có thể đến từ "hậu quả thực tế mà họ trải qua khi gặp chi phí y tế quá cao hoặc nợ nần". 

Tuy nhiên, bà lưu ý rằng dù nhiều người Mỹ không hài lòng với ngành bảo hiểm, họ thường có cái nhìn tích cực về gói bảo hiểm của bản thân (giống như người Mỹ có cái nhìn xấu về Quốc hội nhưng lại thường đánh giá cao nghị sĩ đại diện cho họ). Bà cho rằng những người ăn mừng hay mỉa mai trên mạng "không đại diện cho toàn bộ công chúng".

Phẫn nộ không thể thay đổi hệ thống

"Không có lý do chính đáng nào để cổ vũ một vụ giết người. Việc một số người Mỹ công khai vui mừng trước cái chết của một giám đốc điều hành ngành bảo hiểm không chỉ phản ánh sự xuống cấp của diễn ngôn công cộng, mà còn thể hiện mức độ phẫn nộ đối với những thiếu sót của hệ thống y tế Hoa Kỳ" - The Atlantic bình luận.

Theo khảo sát của Gallup, chỉ 31% người Mỹ có cái nhìn tích cực về ngành chăm sóc sức khỏe - thấp hàng đầu trong số 25 ngành được khảo sát, chỉ cao hơn dầu khí, chính phủ liên bang và các công ty dược phẩm. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở hệ thống bảo hiểm y tế, không chỉ ở các CEO.

Trong khi chính phủ ở hầu hết các quốc gia công nghiệp phát triển đều cung cấp bảo hiểm y tế cơ bản cho toàn dân, đa số người Mỹ lại hoàn toàn phụ thuộc vào các công ty bảo hiểm tư nhân. Hệ thống này được thiết kế để vận hành dựa trên logic lợi nhuận, do đó việc các công ty bảo hiểm từ chối chi trả là một đặc điểm cố hữu của hệ thống, chứ không phải sai sót.

Theo The Atlantic, nếu không hài lòng, người Mỹ có 2 lựa chọn: đổi công ty bảo hiểm hoặc bầu chọn những chính trị gia cam kết cải tổ hệ thống. Tuy nhiên, phản ứng dữ dội trước cái chết của Thompson cho thấy nhiều người cảm thấy cả 2 lựa chọn này đều không giải quyết được nhu cầu thực sự của quốc gia.

"Việc công khai ăn mừng cái chết của một con người cho thấy điều gì đó lớn hơn đang bị phá vỡ trong xã hội Mỹ. Cổ vũ cho một hành động tự phát có thể mang lại sự hả hê tạm thời cho những người bất mãn với hệ thống hiện tại, nhưng nó không thể sửa chữa được gì" - tác giả Nicholas Florko viết.