Công an tỉnh Hà Giang đã khởi tố bị can và bắt tạm giam 3 tháng đối với Vũ Trọng Lương (phó trưởng Phòng khảo thí và quản lý chất lượng, Sở GD-ĐT Hà Giang) liên quan đến vụ gian lận điểm thi - Ảnh: TTXVN

Dưới đây là ý kiến của giới chuyên môn và những người trong cuộc:

* PGS.TS Nguyễn Kim Hồng (nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP.HCM):

Quét bài trắc nghiệm ngay khi thi xong

Để các kỳ thi sau có hiệu quả hơn, tôi cho rằng có một số việc cần phải thay đổi.

Công tác ra đề thi: Đề thi THPT chỉ có thể cho phép các ĐH sử dụng kết quả thi làm kết quả xét tuyển chỉ khi đề thi có tính chất phân hóa thí sinh tốt. Như vậy các đề thi sẽ không là quá dễ hoặc quá khó. Cả 2 thái cực này đều không giúp việc xét tuyển của các ĐH. Chẳng hạn đề thi toán năm nay là một đề thi có khá nhiều câu hỏi khó, nhiều thí sinh không hoàn thành đề thi trong khoảng thời gian làm bài, nên các trường tốp trên gặp khó khi chọn thí sinh khi xét tuyển.

Coi thi: Việc để giảng viên các trường ĐH tham gia kỳ thi là nhằm đảm bảo sự nghiêm túc của kỳ thi, nhất là có thể giảm thiểu đến mức tối đa những tiêu cực từ phía quan hệ người nhà, quan hệ thầy trò... trong khi thi. Dù là tốn kém hơn, bù lại, sự nghiêm túc của kỳ thi đảm bảo hơn.

Chấm thi: Do kỳ thi chỉ còn một môn tự luận, có "độ mở" cao nên cần có những thầy cô giỏi chấm thi. Cần thiết thì tổ chức chấm tập trung hoặc chấm chéo giữa các địa phương.

Tôi đề nghị khi kết thúc mỗi môn thi trắc nghiệm, bài làm của thí sinh phải được quét và chuyển file ngay về Cục Khảo thí để lưu trữ và làm cơ sở đối chiếu sau này. Việc chấm chỉ được tiến hành sau khi bộ nhận được dữ liệu của tất cả các sở GD-ĐT. Bộ sẽ tổ chức chấm độc lập với các sở (khoảng 5-10% số bài thi), các sở chỉ được công bố điểm khi không còn có chênh lệch về điểm bài thi do bộ chấm và sở chấm.

* PGS.TS Đỗ Văn Dũng (hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM):

Giao cho trường ĐH coi thi, chấm thi

Tôi cho rằng cần giữ lại kỳ thi THPT quốc gia bởi cách thức tổ chức đã tiết kiệm cho thí sinh và phụ huynh rất nhiều. Tuy nhiên, kỳ thi THPT quốc gia những năm gần đây thay đổi liên tục. 

Trong các năm 2014, 2015, các trường ĐH coi thi, chấm thi rất nghiêm túc ở cụm ĐH, những thí sinh không thi ĐH thì thi tại cụm địa phương do sở tổ chức. Từ năm 2016 bộ lại giao cho các địa phương chủ trì cụm thi THPT quốc gia dẫn đến những tiêu cực như trong kỳ thi THPT quốc gia 2018 tại Hà Giang.

Để đảm bảo tính khách quan, chất lượng của kỳ thi, tôi cho rằng kỳ thi THPT quốc gia cần phải giao cho các trường ĐH chủ trì việc coi thi, chấm thi. Hơn nữa, cũng cần tránh giao trường ĐH tại địa phương làm công tác coi thi, chấm thi tại tỉnh đó. Phải đưa các trường ĐH từ nơi khác về, luân chuyển ĐH địa phương sang tỉnh khác. Điều này sẽ tránh được nguy cơ xảy ra tiêu cực do tâm lý quen biết, thành tích, cục bộ địa phương.

Tôi đề xuất ngay khi thí sinh nộp bài, cần thực hiện dán băng keo trong vào phiếu trả lời để tránh trường hợp rút bài, sửa đáp án. Nếu gỡ băng keo bài sẽ rách. Ngoài ra, bài thi trắc nghiệm cũng cần phải được rọc phách trước khi chấm.

Đối với bài tự luận, phần giấy trắng dưới bài làm khi thí sinh nộp bài phải được gạch chéo để tránh trường hợp rút bài viết thêm vào. Khu vực lưu bài thi, chấm thi cần được gắn camera theo dõi công khai.

* Ông Phạm Thái Sơn (giám đốc Trung tâm tuyển sinh Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM):

Chấm bài thi tập trung theo khu vực

Tôi cho rằng nhất thiết phải giữ kỳ thi THPT quốc gia. Kỳ thi THPT quốc gia 2018 có tiêu cực xảy ra nhưng cũng từ đó, chúng ta cần phải nhìn nhận và sửa đổi để kỳ thi tiếp theo diễn ra tốt hơn. Tiêu cực năm nay diễn ra ở khâu chấm thi nên cần phải ráo riết thay đổi việc này.

Đối với công tác chấm thi, bài trắc nghiệm nên được chấm tập trung ở một vài khu vực tập trung do Bộ GD-ĐT quy định. Nhân sự của các sở trong khu vực đó sẽ tham gia công tác chấm thi dưới sự giám sát chung của bộ và nhân viên an ninh. Bài thi sau khi chấm xong sẽ chuyển về cho các sở lên điểm, công bố.

Với bài thi tự luận cũng có thể đưa về các trung tâm này làm phách chấm chung hoặc chuyển bài về cho các địa phương chấm, sau đó chuyển phách để tỉnh hồi phách, kiểm dò, nhập điểm. Điều này sẽ giảm thiểu tiêu cực có thể xảy ra trong quá trình chấm thi. Đối với công tác coi thi, có thể tăng cường giám sát và thanh tra từ các trường ĐH tại các điểm thi.

* Ông Phạm Thanh Tâm (hiệu trưởng Trường THPT Hồng Đức, TP.HCM):

Nên chấm chéo bài thi

Vụ việc đáng tiếc ở Hà Giang là do chúng ta chưa có kinh nghiệm chống gian lận trong thi cử. Cơ chế giám sát chưa được thực hiện một cách căn cơ, khoa học và thực chất. Sau vụ này, có thể rút ra kinh nghiệm là cần phải giám sát chặt chẽ hơn nữa các công đoạn của kỳ thi như: coi thi, chấm thi, lên điểm... chứ không phải chỉ giám sát cho có.

Bộ GD-ĐT cũng nên cho các địa phương chấm chéo như trước đây để tránh gian lận: chuyển bài thi từ địa phương này sang địa phương khác để chấm, kèm theo đó là sự thanh tra, kiểm tra của Bộ GD-ĐT.

Bên cạnh đó, ý kiến cá nhân của tôi là cần kỷ luật thật nặng những cá nhân, tập thể có liên quan đến việc gian lận thi cử. Không chỉ là những người trực tiếp thực hiện mà cả lãnh đạo địa phương, lãnh đạo các sở GD-ĐT... cũng phải bị kỷ luật chứ không thể vô can, làm gương cho những địa phương khác.