Nhân viên giám sát bầu cử giơ một lá phiếu bầu tại điểm bầu cử Mandalay, Myanmar ngày 8-11- Ảnh: Reuters

Theo AFP, cuộc bầu cử diễn ra êm thấm, không có bất cứ vụ bạo lực nào xảy ra. Khắp cả nước, ở đâu cũng thấy quang cảnh người dân mặc trang phục truyền thống trang trọng, xếp hàng dài bên ngoài các điểm bầu cử chờ tới lượt bỏ phiếu.

“Tôi háo hức đến mức đôi tay run rẩy. Tôi sợ mình sẽ mắc sai sót nào đó khiến lá phiếu không còn hợp lệ” - AFP dẫn lời cử tri Kay Khine Soe ở Kawhmu.

Thủ lĩnh đối lập, bà Aung San Suu Kyi gây xôn xao ở thành phố chính Yangon khi đi bỏ phiếu. Hàng trăm người ủng hộ Đảng Liên đoàn quốc gia vì dân chủ (NLD) đã ùa vào điểm bầu cử khi bà Suu Kyi xuất hiện, hô vang: “Chiến thắng! Chiến thắng!”.

Ở thủ đô Naypyidaw, Tổng thống Thein Sein mỉm cười trước các máy quay sau khi bỏ phiếu. Đảng Đoàn kết phát triển liên bang (USDP) của ông, được quân đội chống lưng, chính là “hòn đá ngáng đường”, có thể ngăn chặn NLD giành chiến thắng.

Chờ đợi những thay đổi lớn

Trả lời Tuổi Trẻ qua thư điện tử, nhà báo T.M. Aung ở Yangon bày tỏ tin tưởng NLD sẽ giành chiến thắng và thực hiện những cải cách cần thiết. “Điều làm tôi hạnh phúc nhất là đất nước đã đi được một quãng đường dài trong nhiều năm qua để đến với cuộc bầu cử dân chủ này.

Đó là sự tự do. Quân đội đã chấp nhận thay đổi và đó là điều có lợi cho người dân và đất nước, nhưng Myanmar cần một bước tiến mới.

Đây là cơ hội để tạo ra những thay đổi mang tính thực chất vì Myanmar đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, từ xung đột đến nền kinh tế kém phát triển, hệ thống y tế và giáo dục nghèo nàn” - anh viết.

Báo New York Times dẫn lời cử tri Hein Htut Aung ở Yangon mô tả đất nước Myanmar “đã nhắm mắt suốt 50 năm qua”: “Chúng tôi cần phải mở mắt ra. Chúng tôi cần một hệ thống giáo dục tốt. Chúng tôi cần sự kết nối hiệu quả với các quốc gia khác trên thế giới”. Cử tri Khin Ohnmar khẳng định: “Mọi công dân Myanmar đều mong muốn một sự thay đổi lớn. Hiện nay, các vấn đề bức thiết nhất là chất lượng y tế và giáo dục”.

Nhưng nhiều cử tri cũng băn khoăn, không dám tin quân đội sẽ chấp nhận việc NLD giành chiến thắng khi nhìn lại những việc đã xảy ra trong quá khứ.

“Ít ai mong đợi quân đội trao quyền lực cho NLD êm thấm - cử tri Than Tun ở Yangon nói - Tôi hi vọng bà Suu Kyi sẽ đạt được một thỏa thuận với USDP và quân đội về việc chia sẻ quyền lực”.

Quân đội vẫn giữ quyền lực lớn

Một số tổ chức dân sự ước tính 4 triệu người sẽ không được bỏ phiếu. Nguồn tin Reuters cho biết có một số nghi ngờ về nguy cơ gian lận bầu cử.

Đảng NLD phàn nàn một số lượng phiếu lớn được phân phối đáng ngờ tới vài khu vực, ví dụ một gia đình ở Yangon nhận được tới 38 phiếu.

Trước sự quan ngại của nhiều cử tri Myanmar rằng quân đội có thể không tôn trọng ý nguyện người dân, tư lệnh quân đội Min Aung Hlaing cam kết: “Nếu người dân lựa chọn NLD, chẳng có lý gì chúng tôi không chấp nhận. Cả bên thắng và bên thua đều phải chấp nhận kết quả bầu cử”.

Hiến pháp Myanmar cấm bà Suu Kyi giữ chức tổng thống kể cả nếu NLD giành chiến thắng. Bà cho biết nếu người dân Myanmar lựa chọn NLD, bà sẽ lập chính phủ mới và trở thành quyền lực đứng sau tổng thống mới.

Bà mô tả quy định hiến pháp không cho phép người có chồng con là công dân nước ngoài giữ chức tổng thống là “ngớ ngẩn”.

Kể cả khi cuộc bầu cử diễn ra công bằng, quân đội vẫn sẽ chỉ định 25% ghế ở quốc hội. Để lập chính phủ và chọn tổng thống, NLD và các đồng minh sẽ phải giành hơn 2/3 số ghế. Ngược lại, USDP chỉ cần 1/3 số ghế.

Giới quan sát nhận định một kết quả lưng chừng có thể đưa một vài trong số hơn 90 đảng chính trị tham gia bầu cử lên vị trí “kiến tạo quyền lực” trên chính trường Myanmar. Và kể cả khi NLD chiến thắng thì quân đội vẫn nắm quyền lực lớn.

Quân đội được đảm bảo quyền chỉ định nhiều vị trí nội các và có quyền lật đổ chính phủ trong một số tình huống cụ thể. Quân đội Myanmar cũng sở hữu nhiều công ty lớn kiểm soát nền kinh tế.

Do đó, giới quan sát nhận định sự thay đổi ở Myanmar sẽ diễn ra từ từ, từng bước. Dẫu vậy, đây vẫn là cơ hội lịch sử đối với NLD và bà Suu Kyi.