Trạm radar Trung Quốc xây trái phép trên đảo nhân tạo ơ biển Đông - Ảnh: CSIS

Theo AFP, ông Daniel Kritenbrink, giám đốc các vấn đề châu Á thuộc Hội đồng An ninh quốc gia của Nhà Trắng, tuyên bố ông Tập cần phải mở rộng cam kết không quân sự hóa trên phạm vi toàn biển Đông. Khi đến thăm Mỹ hồi tháng 9-2015, ông Tập khẳng định Trung Quốc “không có ý định theo đuổi quân sự hóa” trên biển Đông.

Sau khi quân đội Trung Quốc triển khai tên lửa đất đối không tới đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, các quan chức Bắc Kinh giải thích rằng cam kết của ông Tập chỉ có hiệu lực ở khu vực quần đảo Trường Sa của Việt Nam (dù Trung Quốc đang lắp đặt các trạm radar quân sự tại bốn đảo nhân tạo tái phép).

Ông Kritenbrink cho biết Mỹ sẽ tìm cách thúc ép Trung Quốc kiềm chế, không thực hiện các hành vi làm leo thang căng thẳng trên biển Đông.

“Đây là tuyến hàng hải vô cùng quan trọng, nơi phần lớn thương mại quốc tế đi qua. Chúng tôi rất lo ngại với việc Trung Quốc thực hiện hàng loạt động thái đơn phương trong vài năm qua, gây bất ổn và làm leo thang căng thẳng trong khu vực” - ông Kritenbrink nhấn mạnh.

Ông Kritenbrink cũng yêu cầu Trung Quốc phải tôn trọng phán quyết của Tòa án Trọng tài thường trực (PCA) tại The Hague (Hà Lan) về vụ kiện của Philippines để phản đối các đòi hỏi chủ quyền vô lý của Bắc Kinh trên biển Đông. Ông mô tả phán quyết của PCA sẽ đánh dấu một tiến trình cho phép các nước dùng các công cụ pháp lý để giải quyết tranh chấp.

Trong khi đó, đô đốc Harry Harris, tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ, tiếp tục tỏ thái độ cứng rắn với Trung Quốc. Mới đây ông cảnh báo Trung Quốc có ý đồ lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trái phép trên biển Đông.

“Đó sẽ là hành vi gây hấn và gây bất ổn. Mỹ sẽ phớt lờ ADIZ Trung Quốc lập trên biển Đông, giống như cách chúng tôi phớt lờ ADIZ nước này lập ở biển Hoa Đông” - đô đốc Harris nhấn mạnh.

Trước đó đô đốc Harris lên án Trung Quốc quân sự hóa biển Đông và “chỉ những người nghĩ rằng trái đất hình phẳng mới không tin vào điều này”.