Người tiêu dùng mua hàng trong siêu thị ở thành phố Stockton, bang California - Ảnh: hoodline.com

Các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp trên toàn cầu đang đồng loạt đưa ra cảnh báo sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) có thể tác động sâu sắc đến thị trường lao động.

Cụ thể, những đột phá mới AI có thể thay thế phần lớn công việc của con người trong vài năm tới, khiến hàng triệu người có thể mất việc. Đầu năm nay, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo sự phát triển của AI có thể ảnh hưởng đến khoảng 40% việc làm trên toàn thế giới, đồng thời cho rằng xu hướng này có thể sẽ "khoét sâu" thêm sự chênh lệch giàu nghèo.

Trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về tác động của AI đối với thị trường lao động và sinh kế của người Mỹ, một quan chức tại bang California đã nảy ra ý tưởng táo bạo, thu hút được sự chú ý của đông đảo người dân.

Năm 2019, thị trưởng thành phố Stockton, bang California, ông Michael Tubbs đã khởi xướng chương trình thí điểm cung cấp nguồn thu nhập được đảm bảo cho một số người dân tại thành phố này. Cụ thể, trong khoảng thời gian 2 năm, chính quyền thành phố Stockton đã cung cấp cho 125 cư dân được chọn ngẫu nhiên ở các khu dân cư có thu nhập thấp mỗi tháng 500 USD mà không kèm theo bất cứ điều kiện ràng buộc nào.

Kết quả ban đầu từ chương trình thí điểm cho thấy, những người nhận được tiền đã cải thiện đáng kể triển vọng việc làm và sự ổn định tài chính, đồng thời duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần tốt hơn.

Khái niệm về thu nhập được đảm bảo không phải là mới. Ý tưởng này được lấy cảm hứng từ mục sư Martin Luther King Jr. - nhà hoạt động dân quyền người Mỹ gốc Phi có ảnh hưởng lớn tới Phong trào dân quyền và chống phân biệt chủng tộc của Mỹ, từ những năm 1967.

Trong những năm gần đây, sự ủng hộ đối với khái niệm này đã tăng lên, đặc biệt là ở những nhân vật có tầm ảnh hưởng tại Thung lũng Silicon như tỷ phú Elon Musk, Giám đốc điều hành Meta Mark Zuckerberg hay Giám đốc điều hành Open AI Sam Altman. Ngay cả ông Altman cũng khẳng định hình thức thu nhập được đảm bảo là cần thiết khi nhiều công việc đang ngày càng bị mất đi do tự động hóa.

Các "ông trùm" công nghệ khác cũng đã hỗ trợ tài chính to lớn cho các chương trình thu nhập được đảm bảo. Năm 2020, người đồng sáng lập Twitter Jack Dorsey đã quyên góp khoảng 18 triệu USD cho quỹ thu nhập được đảm bảo của thị trưởng Tubbs.

Ngoài ra, hàng chục thành phố trên khắp nước Mỹ cũng đã bắt đầu thử nghiệm các chương trình thu nhập được đảm bảo trong những năm gần đây, hầu hết đều được tài trợ bởi các tổ chức phi lợi nhuận.