"Các tàu Chính phủ Mỹ hiện có thể đi qua kênh đào Panama mà không phải trả phí, giúp Chính phủ Mỹ tiết kiệm hàng triệu USD mỗi năm", Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định trong bài viết trên mạng xã hội X chính thức ngày 5-2.

Đây là thông báo công khai đầu tiên về những lời hứa mà Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã ám chỉ. Sau chuyến công du tới Panama, ông Rubio khẳng định quốc gia Trung Mỹ này đã chấp nhận nhượng bộ trước các sức ép lớn từ Washington.

Trở về Mỹ, Ngoại trưởng Rubio cho biết ông đã nói với Panama rằng thật không công bằng khi Mỹ là người bảo vệ tuyến đường thủy quan trọng này mà lại phải trả phí sử dụng như các nước khác.

Các tàu của Chính phủ Mỹ qua lại kênh đào Panama chủ yếu là tàu hải quân và chỉ chiếm một phần nhỏ lưu lượng.

Mỹ xem kênh đào là một tuyến đường chiến lược quân sự, khi các tàu sân bay hàng trăm ngàn tấn có thể đi qua dễ dàng và rút ngắn đáng kể hành trình so với đi xuống Nam Mỹ, tiến vào Đại Tây Dương hoặc Thái Bình Dương qua eo Magellan.

Kể từ khi đắc cử tổng thống vào tháng 11-2024, ông Trump đã không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để kiểm soát kênh đào, nơi có 40% container hàng hóa Mỹ đi qua mỗi năm.

Ngoài vấn đề phí, theo Hãng tin Reuters, ông Trump và ông Rubio còn không hài lòng trước việc Panama để cho Trung Quốc có chỗ đứng tại kênh đào. Các khoản đầu tư của Trung Quốc, bao gồm các cảng ở cả hai bên kênh đào, khiến Mỹ lo lắng Bắc Kinh có thể phong tỏa con kênh trong trường hợp khủng hoảng.

Panama đã mạnh mẽ phủ nhận các cáo buộc của Mỹ, đồng thời có một động thái giải quyết những quan ngại. Tổng thống Panama Jose Raul Mulino, sau cuộc hội đàm với Ngoại trưởng Mỹ Rubio, cho biết nước này sẽ không gia hạn tư cách thành viên trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Ông Mulino đã ra lệnh kiểm toán Công ty Cảng Panama, một công ty con của Tập đoàn CK Hutchison Holdings có trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc). Đây là đơn vị điều hành hai cảng lớn xung quanh kênh đào.

Bắc Kinh kêu gọi đàm phán với Mỹ về thuế quan, chỉ trích can thiệp tại Panama

Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh và Washington cần tăng cường trao đổi để giải quyết các vấn đề liên quan đến thương mại.