Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Bijan Zanganeh - Ảnh: REUTERS

Đầu tuần này, Washington đã chấm dứt quy chế miễn trừng phạt đối với các nước và vùng lãnh thổ mua dầu từ Iran, một động thái nhằm bóp nghẹt nền kinh tế của nước này.

Theo đó kể từ tháng 5 tới, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc), Thổ Nhĩ Kỳ, Italy và Hy Lạp sẽ phải ngừng mua dầu của Iran nếu không muốn đối mặt với các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Người Mỹ tin rằng biện pháp này sẽ hiệu quả và tăng thêm sức ép kinh tế lên chính quyền Tehran, đẩy Iran vào tình cảnh có dầu cũng chẳng bán được cho ai.

Mặc dù vậy, kế hoạch của Mỹ có vẻ không được suôn sẻ khi Thổ Nhĩ Kỳ, một đồng minh của Mỹ đang cố gắng thuyết phục Washington cho phép tiếp tục mua dầu Iran.

Một quan chức Mỹ cấp cao tiết lộ Tổng thống Donald Trump đưa ra quyết định một phần vì tin tưởng rằng năng lực dầu mỏ của Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) sẽ đủ giải tỏa cơn khát dầu của các nước quay lưng với Iran.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Zanganeh ngày 25-4 đã tung hỏa mù khi ám chỉ rằng một số nước có thể sẽ thiếu dầu nếu nghe lời Mỹ.

"Tôi tin là Saudi Arabia và UAE đang phóng đại về năng lực sản xuất dầu mỏ của họ", ông Zanganeh tuyên bố nhưng không đưa ra con số cụ thể.

Nỗi lo sợ bị hụt nguồn cung đã khiến giá dầu lên cao dù chính quyền Saudi Arabia đã cam kết sẽ tiếp tục các nỗ lực "nhằm bình ổn thị trường dầu mỏ thông qua việc phối hợp với các nước sản suất dầu mỏ khác để đảm bảo nguồn cung dầu". 

UAE cũng đồng ý đảm bảo nguồn cung dầu phù hợp cho thị trường nhằm bù đắp những tổn thất do thiếu nguồn xuất khẩu dầu của Iran trên thị trường toàn cầu.

Bộ trưởng dầu mỏ Saudi Arabia tuyên bố nước này không cần phải tăng sản lượng dầu mỏ sau động thái của Mỹ nhưng sẵn sàng đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng quốc tế.

Theo quan chức này, xuất khẩu dầu mỏ của Saudi Arabia trong tháng 4 sẽ được duy trì ở mức 7 triệu thùng/ngày dù sản lượng thực tế lên tới 9,8 triệu thùng/ngày. Trong trường hợp cần thiết quốc gia này có thể bơm tới 10,3 triệu thùng/ngày ra thị trường thế giới.

"Xuất khẩu của Iran chỉ khoảng 1 triệu thùng/ngày và có rất nhiều nguồn cung khác có thể giữ ổn định thị trường cũng như giá dầu", ông Brian Hook - quan chức cấp cao Mỹ phụ trách vấn đề Iran -  khẳng định.

Các đòn đánh vào dầu mỏ Iran chỉ là một trong nhiều đòn của Mỹ nhằm gây kiệt quệ hoặc khó khăn về kinh tế cho một nước mà họ xem là cái gai trong mắt. 

Việc Washington đơn phương cấm các nước mua dầu Iran cũng cho thấy chính quyền Trump đang tận dụng triệt để sức mạnh kinh tế và tài chính của nước Mỹ như thế nào trong chính sách đối ngoại.