Mẻ cá cơm trĩu nặng - Ảnh: TRẦN MAI

Cuộc đánh cá bắt đầu với không khí căng thẳng. Chiếc lưới vây thả xuống nền biển, cùng lúc thuyền trưởng Công đẩy ga hết cỡ, bẻ bánh lái tạo thành một vòng tròn. Tấm lưới quây một vùng nước, tóm gọn đàn cá...

Mẻ lưới trĩu cá

Mồ hôi tứa ra như tắm sau khi tấm lưới nặng cả tấn thả hết xuống biển, 12 ngư dân thở phào. Đến giai đoạn vây ráp để công sức không đổ sông đổ biển khi nhiều đoạn lưới vẫn sấp ngửa trên mặt nước, đàn cá có thể ra ngoài. Chiếc máy thu đáy lưới bắt đầu vận hành, cùng lúc ngư dân Phúc lẳng lặng ra phía sau tàu, kéo chiếc thúng ném xuống nước rồi chèo mạnh lao đi. 

Bên trái, bên phải đều được anh kiểm tra, lưới hụt xuống anh lại kéo lên. Lúc này, cuộc đánh bắt cá thành bại phụ thuộc vào khả năng lèo lái chiếc thúng sang đông, rẽ tây theo lưới.

Mệnh lệnh từ thuyền trưởng Công, anh nhìn vào máy tầm ngư để chỉ huy anh em. Những ngư dân ra phía mũi tàu răm rắp tuân lệnh "kéo bên trái, đàn cá đang qua". Thuyền trưởng Công hét, cả một đội hình xoay trục dồn về mạn trái kéo mạnh. Điệu hò giục giã sóng khơi "hai ba nào, hai ba nào" cũng là lúc những ngư dân gồng đôi tay mình giúp chiếc máy gom lưới.

Chiến thuật đánh bắt thay đổi liên tục, tàu xoay theo hướng nào thì dưới biển ngư dân Phúc cũng lao thúng theo phía đó, anh như chốt chặn cuối cùng để không thất thoát đàn cá. Đứng trên chiếc thúng chai chao đảo, đôi tay Phúc gồng lên hết cỡ giữ vững chiếc lưới không dập dìu và hét: "Kéo đi, kéo đi, vài con thoát rồi". Trai tráng trên tàu hợp sức thu lưới. 

"Mệt bở hơi tai chứ không dễ gì. Có lần đàn cá vài tấn quá mạnh, tôi ngã nhào xuống nước luôn" - Phúc nói.

Hoàng hôn buông xuống thật nhanh, để lại nền biển một khoảng đỏ lừ như hòn lửa, cuộc đánh bắt vẫn phải tiếp tục. Mãi đến khi đêm xuống mịt mù, chiếc lưới vẫn chưa được thu xong. 

Chúng tôi từng hình dung cách ngư dân đánh bắt cá bằng lưới rút, nhưng thú thật chưa khi nào nghĩ lại vất vả đến thế. Quá cực nhọc. Phải thật sự nể phục họ - những ngư dân phải kết hợp sức mạnh, kinh nghiệm, máy móc và dĩ nhiên sự đoàn kết là yếu tố quyết định thành công. 

Thấy chúng tôi đứng quan sát nhưng cũng mệt đừ vì sóng, thuyền trưởng Công nói vui: "Đi cho biết, về nhà mua cá đừng than mắc nữa". Đúng thật, đi một chuyến biển, về đất liền chắc chẳng ai nỡ trả treo vài nghìn bạc để giảm giá ký cá.

19h, chiếc lưới được thu về chỉ còn một khoảng rộng bằng cái nong phơi lúa, đàn cá cơm lúc nhúc dính lưới tìm cách thoát thân nhưng cuộc đánh bắt đã đến hồi kết. Nhìn đàn cá, thuyền trưởng Công và anh em cười vui khi mẻ cá đầu tiên này trúng mánh. 

"Chí ít gì cũng được một tấn cá" - thuyền trưởng Công quả quyết. Còn tay mơ như chúng tôi chẳng nhìn ra được khi thấy một nhúm cá trên mặt biển. Nền nước tối mù chẳng cho lấy một thông tin nào.

Chiếc vợt lớn được đẩy xuống biển, ngư dân Phúc vừa giữ tấm lưới vừa hét lớn cho anh em trên tàu kéo cá lên. Đúng như thuyền trưởng Công nói, dưới đáy lưới còn rất nhiều cá, mẻ cá ấy hơn một tấn khi bỏ đầy 6 thùng phuy. 

Thở phào bởi mẻ lưới thành công, các ngư dân bắt đầu lên tàu, ai nấy ướt sũng dù mang áo mưa, mệt đừ, nằm ra sàn tàu. Anh nuôi trên tàu là Lê Thanh Vương (15 tuổi) cũng chính là con thuyền trưởng Công vội vào bếp nấu nồi nước sôi pha mì gói. Dĩ nhiên là ăn kèm với cá vừa đánh bắt được. 

Ăn tối xong, toàn bộ ngư dân nằm ngủ, còn thuyền trưởng Công tiếp tục cho tàu mò mẫn trong đêm đi tìm đàn cá mới.

Phát hiện đàn cá, cả đội tàu ra sức thả lưới đánh bắt - Ảnh: TRẦN MAI

Thuyền trưởng vô địch làng chài

Thuyền trưởng Công cho tàu rời cảng Mỹ Á lúc 15h chiều. Đi chừng 10 hải lý, anh bắt đầu bật máy dò. Trong lúc các ngư dân vào khoang tàu nghỉ ngơi, giữ sức thuyền trưởng Công phải căng mắt, đôi mắt anh đảo qua máy dò rồi lại nhìn về phía biển liên tục. 

Mẻ cá đầu tiên đến khi những chấm đỏ trên màn hình máy dò hiện ra rõ dần. Màu đỏ ấy chính là đàn cá, đến sau hơn 30 phút dò tìm và đã đánh bắt thành công. Mẻ cá mới lại được săn tìm...

Suốt đêm ấy, chúng tôi ngồi bên cạnh thuyền trưởng Công theo dõi cách anh dò tìm luồng cá. Có thể nói đơn giản để dễ hình dung cách tìm đàn cá giống như nông dân cày ruộng: đi qua, đảo lại. Hết luồng biển này đến dòng nước khác. 

Cũng giống như con mình, thuyền trưởng Công theo cha đi biển từ khi 15 tuổi. 

"Thời đó đi chiếc thuyền nan nhỏ xí, không có máy dò, nên cha tôi chong đèn cả đêm để dụ cá. Ông lái ghe, còn tôi và các ngư dân ra hai bên mạn nhìn xuống nước theo dõi. Chẳng ai được ngủ cả. Thời đó, đánh bắt dựa vào kinh nghiệm là chính, không có máy móc như giờ" - anh Phúc nói.

Nhìn lại, mới đó mà hơn 30 năm gắn liền với biển, ngót chục năm làm thuyền trưởng, anh Công thay cha gánh vác trọng trách chỉ huy tàu. Biển mẹ thương, từ lúc làm thuyền trưởng, anh Công đều trúng lớn. Ở Mỹ Á, người ta gọi tàu anh là "chiếc tàu vô địch làng chài". Anh Công cười khoái chí khi mọi người nói vậy. 

"Đúng là tôi đánh thường trúng hơn những tàu khác. Tôi mong cái danh xưng vô địch còn nối theo mình dài dài cho anh em sống ổn" - anh Công cười khà khà.

Đêm hôm đó, cứ mỗi lần nghe anh Công nói "cá cá cá" là cả tàu thức giấc lao ra phía mũi tàu. Mấy lần chậm chân, đàn cá trú dưới đáy tàu rồi nhanh chóng trốn đi, mất dấu. Thế là cả đội lại lùi vào cabin ngủ. 

"Không dễ gì tóm được cá đâu. Máy dò chỉ quét được khoảng 240m mà hướng về phía trước, cá chui vào đáy tàu rồi đi ngược hướng là thua. Nên khi phát hiện là phải nhanh chóng thả lưới" - thuyền trưởng Công chia sẻ.

Đêm trôi qua thật nhanh, thêm hai lần vây ráp thành công nữa thì đồng hồ đã điểm 3h sáng. Lúc này tàu đã cách bờ 30 hải lý. Thuyền trưởng Công bắt đầu bẻ hướng vừa đi về phía cảng Mỹ Á vừa dò tìm đàn cá. Đêm nay đánh được chừng 2 tấn cá. 

Khi chiếc tàu cách cảng chừng 5 hải lý, chuông điện thoại reo lên, bên kia đầu dây là các tiểu thương hỏi cá và bắt đầu ngã giá thu mua. Chốt giá 400.000 đồng/rổ (tương đương 10kg).

"Vậy là trừ chừng 10 triệu đồng tổn phí, tối nay kiếm được 70 triệu đồng" - thuyền trưởng Công nói rồi nhẩm tính mỗi ngư dân kiếm được vài triệu đồng. Với vị trí thuyền trưởng, anh chỉ mong phiên nào ra khơi cũng được vậy là ổn.

Nghiệp biển còn dài với những ngư dân quả cảm và thạo nghề...

----------------------

"Cảng Mỹ Á này không bao giờ có những con cá nhỏ bán buôn. Tàu nào mang cá đó về lập tức bị tẩy chay. Người làng sẽ không cho dự lễ tế thần Nam Hải".

Kỳ tới: Biển cá có sinh sôi thì làng mới ấm no

Mỹ Á - cửa ngõ tiến ra đại dương - Kỳ 3: Người Mỹ Á làm 'nhà' cho cá ở giữa biển

TTO - Làng chài Mỹ Á vẫn còn giữ cách đánh bắt nghĩa tình cổ xưa. Mỗi bạn thuyền đều bỏ tiền góp lưới để ăn chia. Người nghèo khó cũng được hỗ trợ góp lưới để có một chân trên tàu ra khơi đánh bắt.