Khách du lịch tràn ngập một con đường ở Venice, Ý - Ảnh: SKIFT

Điểm qua tin tức những ngày này, ai cũng có cảm giác hiện tượng "du lịch quá tải" (overtourism) là một vấn đề mới xuất hiện gần đây (như chuyện xài túi ni lông), thay vì là chuyện cũ của nhiều năm qua.

"Có quá nhiều người muốn đi du lịch" - báo The Atlantic nêu ra hiện tượng thực tế; "Nếu tham quan thế giới giúp hủy hoại nó, chúng ta có nên ngồi nhà không?" - báo New York Times đặt câu hỏi; "Bạn có thể tránh trở thành một trong số họ (đám đông du khách)" - báo Washington Post nhắc nhở; "Hãy tìm nơi nào để trải nghiệm, đừng hùa theo đám đông" - báo India Times khuyên… là vài ví dụ.

Hãng phân tích thị trường Skift Inc. (Mỹ) nhận định vấn đề của truyền thông nằm ở chỗ họ chủ yếu xoay quanh trách nhiệm của khách du lịch (nên/không nên làm gì, nên đi đâu, tránh chỗ nào…) thay vì nhìn nhận cho đúng tầm mức của nan đề "du lịch quá tải".

Nói cho đầy đủ: ngành công nghiệp không khói là trách nhiệm chung của vô số lĩnh vực trong nền kinh tế, từ hàng không, du thuyền, nhà hàng, khách sạn, quảng cáo, dịch vụ giải trí… Từ đó, nó tác động trực tiếp lên hạ tầng, bất động sản, và cả chính trị ở cấp độ địa phương lẫn quốc gia.

Một ý kiến đáng ghi nhận của bà Salli Felton, giám đốc điều hành tổ chức từ thiện Travel Foundation (Anh): trong sứ mệnh phát triển du lịch bền vững, du khách không phải là đối tượng chính gánh trách nhiệm, đó phải là những người hưởng lợi nhiều nhất, là các cấp quản lý ở địa phương sở hữu danh lam, thắng cảnh.

Một ví dụ tốt là cách chính quyền Philippines ra quy định kiểm soát nghiêm ngặt tàu du lịch đến đảo Boracay sau khi điểm đến này ngập ngụa trong rác thải và ô nhiễm. Tàu du lịch hiện đã bị cấm trong mùa cao điểm, trong khi các điểm đến thay thế cũng bị giới hạn trong chừng mực vừa phải.

Nhìn chung, "du lịch quá tải" là vấn đề liên quan đến chính sách và quy định của các quốc gia trong suốt một năm chứ không chỉ trong mùa cao điểm. 

Không riêng Philippines, nhiều điểm đến phổ biến như Thái Lan, Úc… hiện đã chuyển hướng, thay vì tìm mọi cách tăng số lượng du khách, họ tập trung quản lý cho tốt lượng khách đang có. Đây sẽ là xu hướng ngày càng tất yếu.

Vừa qua, trong một báo cáo đánh giá mức độ sẵn sàng đón nhận tăng trưởng du lịch của các đô thị, tổ chức World Travel and Tourism Council phát hiện những quốc gia được trang bị tốt nhất cho phát triển du lịch bền vững là những nơi áp dụng tốt chính sách "ưu tiên môi trường sống đô thị, đảm bảo không khí, nước sạch, nền giáo dục tốt, giá nhà ở vừa phải, giao thông thuận tiện, cư dân được tiếp cận công viên, không gian xanh…".

Hiểu một cách đơn giản, biến một thành phố/điểm đến du lịch trở nên thân thiện, chu đáo với du khách cũng đồng nghĩa với việc nâng cao chất lượng sống cho cư dân địa phương trước. Đây lại là một câu chuyện phức tạp hơn nhiều so với những phản ánh về tình trạng "chật chội"… trên mặt báo.

TTO - Ngân hàng Thế giới đã lên tiếng cảnh báo ngành du lịch Việt Nam đã chạm đến điểm bùng phát trong phát triển, tức nếu tiếp tục tăng trưởng mà không được quản lý tốt có thể dẫn đến những tác động bất lợi.