Một tuần trên "nóc nhà của thế giới"

Sông Yarlung Tsangpo

Lhasa là thủ phủ của Tây Tạng, “thành phố của chư thiên” này ở độ cao 3.700m so với mặt nước biển, nghĩa là cao hơn nhiều so với ngọn Phanxipăng của chúng ta. Các nhà địa chất quả quyết rằng 40 triệu năm trước Tây Tạng nằm sâu dưới đáy biển. 

Bán đảo Ấn Độ di chuyển đụng phải lục địa châu Á rồi dội lên thành cao nguyên Tây Tạng, trong đó có dãy Hy Mã Lạp Sơn với ngọn Everest cao 8.848,2m - cao nhất thế giới, và hàng trăm ngọn núi khác cao trên 7.000m. 

Ngày nay trên cao nguyên Tây Tạng vẫn còn nhiều hồ nước mặn với đủ các loài hải sản. Tại các quầy mỹ nghệ ở chợ Barkhor người ta bày bán nhiều vỏ ốc biển làm quà kỷ niệm. Không biết chúng là hậu duệ thứ bao nhiêu đời của cụ ốc tổ 40 triệu năm trước. 

Lên núi cao tìm cái chỉ có dưới biển sâu, đó là điều lạ lùng trong vô số những điều lạ lùng của vùng đất được mệnh danh là “Nóc nhà thế giới” này.

Đừng chờ đợi điều gì bạn từng gặp, Tây Tạng thuộc về một cảnh giới hoàn toàn khác. Đó là vùng đất lạ lùng và huyền bí; nơi trời và đất gặp nhau; nơi Mặt trời, Mặt trăng cùng muôn ngàn tinh tú là bè bạn.

 Tây Tạng là cội nguồn của những con sông thiêng: Hằng Hà, Ấn Hà, Brahmaputre, Mêkông, Hoàng Hà, Dương Tử... Đỉnh Ngân Sơn (một cách gọi khác của Everest), là trung tâm thế giới, là núi Tu di của cõi trần. 

Dưới chân dãy Himalaya quanh năm chìm trong mây trắng

Tây Tạng rộng gấp bốn lần diện tích VN. Đất trời mênh mông và tĩnh lặng đến nao lòng. Không gian Tây Tạng trong vắt và sâu thẳm, khiến mọi vật ta nhìn tưởng như rất gần mặc dù nó ở rất xa. 

Thiên nhiên Tây Tạng rực rỡ một thứ sắc màu thuần túy và thanh tịnh trong suốt, nó như luôn muốn nói với ta điều gì đó; nó đánh thức năng lực trực giác nơi mỗi con ngươi. 

Mây Tây Tạng chỉ một màu trắng tinh khôi cho Mặt trời mặc sức tô điểm. Nước không bao giờ sôi tới 100 độ, còn nắng thì vàng hươm và say đắm lạ lùng.

Tây Tạng có nhiều hồ lớn, thiêng liêng và đẹp vào hàng đệ nhất thiên hạ. Như hồ Namtso ở độ cao 4.718m. Sự tĩnh lặng tuyệt đối và vẻ diệu kỳ của nó không thể nói nên lời. Sông Tsangpo bắt nguồn từ Ngân Sơn, chảy từ tây sang đông dọc theo Hy Mã Lạp Sơn rồi đổ ra vịnh Bengale trước khi hào phóng trích một phần sinh khí cho ba con sông lớn Hoàng Hà, Dương Tử, Cửu Long.

Ai từng đi qua đoạn đường khoảng 500km từ Lhasa đến Shigatse hẳn thấy rằng đó là con đường hùng vĩ và hiểm nguy nhất trong đời. Có lẽ vì vậy mà người ta chỉ đi một lần. 

Lần trở lại Lhasa chúng tôi đi dọc theo sông Yarlung Tsangpo. Từ cội nguồn, sông không màu mè, làm dáng làm duyên. Sông đục màu đất đen, chảy xiết như để kịp mang sinh khí đắp bồi cho một nơi nào đó. 

Hóa ra cũng như con người, để có dòng nước mát lành hòa vào biển cả, sông cũng phải tự mình rèn giũa, chắt lọc, gạn đục khơi trong. Bên phải chúng tôi, sông Tsangpo khi gần, khi xa, khi ẩn sâu dưới tầng tầng vực thẳm chỉ còn như một dải lụa đào. 

Tây Tạng có một nền văn hóa độc đáo và thâm hậu, trong đó Phật giáo đóng vai trò chủ đạo. Phật giáo đặc trưng của Tây Tạng vừa đầy tính lý luận khúc chiết vừa đầy tính Mật tông ảo diệu. 

Tây Tạng có đến 16.000 tu viện lớn nhỏ. Jokhang là tu viện thiêng liêng và nổi tiếng nhất, nằm ở trung tâm thủ đô Lhasa. Ở đây có bức tượng Jowo Rinpoche - tượng Phật Thích Ca Mâu Ni thời trai trẻ. Đó là bức tượng tuyệt vời nhất mà khả năng con người có thể làm nên. Các lạt ma đều tổ chức lễ đăng quang ở ngôi đền này. 

Hằng ngày hàng vạn người dân Tây Tạng từ khắp nơi trên đất nước mênh mông đổ về đây chiêm bái. Họ chắp tay khỏi đầu, trán, cằm, ngực vái lạy rôi nằm dài xuống đất, thành kính và khiêm nhẫn cầu nguyện. 

Cách không xa Jokhang về hướng tây là điện Potala, điện thờ vĩ đại nhất Tây Tạng, cao 120m, ngang 360m, tổng diện tích 360.000m2, 13 tầng, 999 phòng, mái mạ vàng. Đây là nơi đặt bảo tháp chứa di cốt các vị lạt ma, là trung tâm lãnh đạo tôn giáo và chính trị trong suốt 400 năm. Potala là kho tàng nghệ thuật tôn giáo và là nơi cất giữ không kể xiết những tranh tượng, kinh sách vô giá của Phật giáo Tây Tạng.

Tác giả trên đường phố Llasa

Dân Tây Tạng rất sùng đạo. Đối với họ sống là để phục vụ đạo pháp, đời sống vật chất là phương tiện để vươn tới đỉnh cao tâm linh. Còn cái chết chỉ là đánh dấu một giai đoạn trong vòng sinh tử miên viễn. Tây Tạng được coi là quê hương của những bậc thánh nhân, những vị bồ tát, những đạo sĩ sống cô tịch và độc cư nơi rừng sâu núi thẳm để tu tập thiền định. 

Trong số những người ta gặp trên đường phố: anh phu xe, chị quét rác, lão ăn xin... rất có thể một vị bồ tát nào đó đã hóa thân sống cuộc đời bình thường giữa thế gian mà ta không hay. Ý nghĩ ấy làm trái tim ta bừng sáng và dậy lên một niềm hạnh phúc không ngờ. 

Nhưng, ấn tượng nhớ đời về chuyến đi lại thuộc về một khía cạnh khác: tổ chức. Mãi khi đến Thành Đô chúng tôi mới được thông báo: lên Tây Tạng áp suất thấp, không khí loãng, dưỡng khí thiếu, lượng oxy trong não thiếu, bởi vậy không được vận động tay chân không cần thiết, cấm ăn no, tuyệt đối cấm tắm và gội đầu; cấm những người mắc bệnh phổi, tim, áp huyết, các bệnh đường hô hấp... Người thông dịch còn nói nhỏ với tôi, và “không trên tuổi 40”. Vậy là tôi vướng đến hai, vưa áp huyết cao vừa thừa đến 24 tuổi (*). 

Đoàn chúng tôi gồm 24 người, kể cả hướng dẫn viên và người thông dịch. Tất cả đều người Trung Quốc, trừ hai chúng tôi. Anh chàng thông dịch khỏe mạnh, vui vẻ, sốt sắng, nhưng chỉ trọ trẹ một ít tiếng Việt và không biết chi về Tây Tạng (sau này chúng tôi mới biết anh được cử đi vì trong công ty không ai đủ sức khoẻ chịu đựng khí hậu khắc nghiệt của Tây Tạng). Thế là suốt một tuần ở Tây Tạng chúng tôi sinh hoạt, ăn, ở theo chế độ của người Trung Quốc. 

Điều này dẫn đến một trở ngại khác: trong tình trạng thường xuyên bị nhức đầu, khó thở, mất ngủ, buồn nôn do ảnh hưởng của độ cao, chúng tôi không sao nuốt nổi những thức ăn thâm đẫm mỡ, chất sốt lầy nhầy và hương vị đặc Hoa. Thường mỗi ngày chúng tôi chỉ ăn được chén cháo trắng là một trong những món có trên bàn ăn sáng của đoàn. Chúng tôi đã trải qua những ngày ở Tây Tạng mà nay mỗi lần nhớ lại vừa vui vui, vừa tự hào vừa thấy như vẫn còn.. run.

Niềm an ủi của chúng tôi là đến ngày về, trong đoàn 24 du khách cuối cùng chỉ còn trụ lại bảy người, trong đó có hai đến từ VN. Tôi đã học được một bài kinh nghiệm từ chuyến đi đầy ấn tượng ấy: phải có đủ sức khỏe, chỉ nên đi theo tour tổ chức riêng cho người Việt (có hướng dẫn tiếng Việt, ăn ở theo chế độ người Việt), và với tâm thức của một kẻ hành hương chứ không là một khách du lịch quen tìm sự hưởng thụ dễ dãi. 

___________________

(*) Tác giả là võ sư huyền đai đệ thất đẳng karate, chưởng môn một hệ phái karate tại VN (LTS)