Một dự án nhà lưu trú công nhân cũng khởi công rồi "đắp chiếu" hơn 3 năm qua vì thủ tục. Sẽ bớt đi tình trạng này và mọi người trông ngóng được sống trong nhà ở xã hội đã có công cụ để kiểm tra, đánh giá, xếp hạng chính quyền địa phương về khoản lo nhà ở cho dân nghèo.

Thước đo đó chính là chỉ tiêu xây nhà ở xã hội (NƠXH) được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính giao cho các địa phương thực hiện trong từng năm. Có số cụ thể, địa phương phải lên kế hoạch thực hiện nếu không muốn bị xếp hạng "không hoàn thành nhiệm vụ".

"Phải vậy chứ". Chẳng lẽ cứ mãi tồn tại thực trạng nhức nhối: căn hộ cao cấp ê hề còn NƠXH thành "của hiếm", nhiều dự án NƠXH mở bán có tỉ lệ "chọi": 1/10, tức một căn hộ có đến chục người muốn mua.

Và rộng hơn, toàn cảnh bức tranh NƠXH thật đáng buồn, ngổn ngang: trong đề án 1 triệu căn NƠXH đến năm 2030 nhưng từ 2021 đến hết 2024, cả nước chỉ xây xong 57.652 căn.

Có 135 dự án với 115.630 căn đã khởi công nhưng chưa rõ thời gian hoàn thành và có đến 414 dự án (407.936 căn) chỉ xong khâu chấp thuận chủ trương đầu tư. Có người ước tính với đà này thì phải mất vài chục năm mới hoàn thành mục tiêu 1 triệu căn.

Các năm qua, các địa phương được giao làm NƠXH và không ít doanh nghiệp hăng hái cam kết sẽ làm hàng chục ngàn căn nhưng hồi kết đều không có hậu.

Nay chốt được số lượng căn hộ phải hoàn thành từng năm, sẽ buộc chính quyền phải ghé vai vào gánh vác trách nhiệm, cùng gỡ khó, tạo điều kiện cho doanh nghiệp xây NƠXH.

Rồi đây, chỉ tiêu hoàn thành xây dựng NƠXH cũng cần phải được công khai và nên trở thành công cụ thu hút đầu tư. Bởi doanh nghiệp đến làm ăn, ngoài vốn, công nghệ, đất đai còn có yếu tố quan trọng là nhân lực.

Mà muốn có nhân lực chất lượng thì phải có đãi ngộ để thu hút người lao động, Người lao động từ các nơi chỉ trụ lại khi họ có được cuộc sống tốt, chỗ ở tốt.

Cuộc dịch chuyển lao động nhập cư từ đô thị trở lại vùng quê sau khi dịch COVID-19 là bài học mà nhiều địa phương phải thấm thía. Về phía nhà đầu tư, họ cũng phải nhìn chỉ tiêu này để quyết định đầu tư.

Chính quyền địa phương rồi đây cũng không thể buông ra những lời kêu gọi sáo rỗng nếu không có sự chuẩn bị môi trường đầu tư tốt, trong đó có nhà cho người thu nhập thấp.

Nhưng ngẫm lại, được giao chỉ tiêu xây NƠXH trong từng năm không chỉ là sức ép mà ngược lại còn là cơ hội để chính quyền địa phương thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại địa phương mình.

Nếu chính quyền tạo điều kiện cho doanh nghiệp xây NƠXH, hàng chục ngàn tỉ sẽ được lưu chuyển, công ăn việc làm mới được tạo ra, doanh thu, thuế... cứ thế tăng đều đều.

Khi đã hoàn thành, thậm chí hoàn thành vượt chỉ tiêu xây NƠXH do Thủ tướng giao, chính quyền địa phương có thể dõng dạc công bố với nhà đầu tư "Địa phương chúng tôi đặc biệt quan tâm đến đời sống người lao động.

Họ sẽ là nguồn nhân lực quý của doanh nghiệp, cùng thực hiện tốt mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy quý vị hãy yên tâm đầu tư vào địa phương chúng tôi".

Xem ra giao chỉ tiêu xây NƠXH đem lại đa mục tiêu, lợi cho đất nước - địa phương nhờ tăng trưởng kinh tế, lợi cho doanh nghiệp khi ổn định được lao động và lợi cho chính người dân có nhu cầu NƠXH.

Hãy chờ xem các địa phương sẽ chuyển động ra sao! Nếu có chuyển động sẽ mở ra một trang mới tươi sáng cho NƠXH và người có nhu cầu.

Thủ tục làm khó nhà ở xã hội

Dù nhận được nhiều ưu đãi cả về chính sách phát triển lẫn nguồn vốn nhưng tốc độ xây dựng các dự án nhà ở xã hội tại nhiều địa phương vẫn ì ạch.