Đoàn phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh nhận giải Bông sen vàng thể loại phim truyện điện ảnh - Ảnh: Gia Tiến

Liên hoan phim (LHP) VN lần thứ 19 khép lại bằng một đêm trao giải “cả làng cùng vui” khi các giải thưởng được cho là cân bằng cho tất cả.

Nhưng giải thưởng cũng chỉ là một trong số các yếu tố góp phần định hình cái nhìn về thành công của một LHP, nhất là khi đạo diễn Vũ Xuân Hưng - chủ tịch ban giám khảo phim truyện - cho biết trong buổi họp báo rằng kết quả cuối cùng khi chấm phim còn phải được sự thống nhất từ ban chỉ đạo, ban tổ chức liên hoan chứ không toàn quyền thuộc về ban giám khảo!

Nghệ sĩ hớn hở, người xem vui

Theo con số tiết lộ của ban tổ chức LHP VN 19 thì có khoảng 1.000 đại biểu, nghệ sĩ, người làm phim được mời tham dự LHP. Hơn 100 phim trình chiếu trong khuôn khổ dự thi hoặc toàn cảnh trong năm ngày diễn ra LHP đã là hơn 100 cuộc gặp gỡ giao lưu quy mô nhỏ của đoàn phim với khán giả.

Ngoại trừ những phim thương mại đã chiếu bán vé nhiều tuần, nhiều tháng trong hơn hai năm qua thì sự tò mò dành nhiều cho các phim “nhà nước”, những phim được đặt hàng mà không bị nặng yếu tố thu hồi vốn nên thường được chiếu miễn phí, lễ lạt mới được xem.

Các buổi chiếu phim truyện đương nhiên kéo khán giả đến đông nhất. Nhưng nếu như ở Hà Nội khán giả xếp hàng dài “cả cây số” như lời ông Nguyễn Danh Dương - trưởng tiểu ban chiếu phim - chia sẻ thì ở TP.HCM không khí lại vừa phải hơn.

Tuy thế, cách tổ chức để đoàn phim ra mắt khán giả ở đầu buổi chiếu khá vừa phải, nhẹ nhõm và đặc biệt ấm cúng. Khán giả xem phim ở liên hoan, theo quan sát của phóng viên, đa số là các đại biểu tranh thủ đi xem “bằng hết” các phim Việt trong vài năm qua.

Cũng rất đông các nhà báo đến để xem những phim họ chưa từng được xem như Nhà tiên tri, Thầu Chín ở Xiêm, Cuộc đời của Yến... Một phần nữa là khán giả mê phim, thật sự yêu phim Việt. Những khán giả ấy có là ngược đời không khi họ dành thiện cảm cho “phim nhà nước”?

Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp đã đầy phấn khích khi làm khán giả sau buổi xem Thầu Chín ở Xiêm: “Kết thúc phim, dù rạp cố ý bật đèn sáng khi những dòng chữ còn chưa chạy hết nhưng pháo tay kéo dài và cảm giác khán giả yêu phim. Ra khỏi cổng rạp, một bác cũng già rồi, giọng Bắc oang oang: “Đấy cứ bảo bỏ phim nhà nước, bỏ phim nhà nước thì lấy đâu ra những phim như cỡ này mà xem chứ!”.

Kết luận của riêng tôi: Đừng vì phim không bán được vé mà quyết định dùng tiền thuế tập trung cho mục tiêu bán vé! Đừng vì phim nhất định phải chiều lòng giới trẻ mà quên rằng người già cũng xứng đáng được xem phim!”.

Còn đạo diễn Đặng Thái Huyền ở vị trí người làm phim cũng có những chia sẻ xúc động: “...Khép lại một chặng đường nữa của Người trở về. Kết quả không còn là vấn đề quan trọng nữa rồi. Mình chỉ muốn các anh em trong êkip hiểu rằng: chúng ta đã tận hiến hết mình cho một tác phẩm nghệ thuật và chúng ta đã nhận được phần thưởng xứng đáng nhất, cao quý nhất đó là tình yêu thương của khán giả!”.

Ba diễn viên nhí trong phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh diễn một hoạt cảnh trên sân khấu trao giải liên hoan phim - Ảnh: Gia Tiến

Những tiếc nuối còn đọng lại

Một đêm khai mạc, bế mạc gọn gàng; nghệ sĩ, các đoàn phim gần như đông đủ có mặt trên thảm đỏ có phải đã là dấu hiệu thành công?

Chưa đủ! Lễ khai mạc và bế mạc như mọi năm không tránh khỏi việc sân khấu và ca nhạc hóa. Cũng có lẽ ít khi thấy LHP nào trên thế giới lại giống LHP VN khi khai mạc và bế mạc được làm ở một nhà hát, với toàn là nghi lễ, ca múa nhạc mà không hề chiếu phim!

Nói công bằng hơn thì cùng thời điểm diễn ra lễ khai mạc, bế mạc, các hoạt động bên lề... thì các đoàn phim có phim dự thi, phim toàn cảnh vẫn lặng lẽ gặp gỡ khán giả ở các cụm rạp được phân công chiếu phim.

Hoạt động thảm đỏ diễn ra khá uể oải trong cái nắng chiều vừa tắt và không khí vẫn còn nóng sực khiến cho không nhiều khán giả được chiêm ngưỡng các ngôi sao của họ xúng xính váy áo trong hành trình thảm đỏ ngắn ngủi.

Hai cuộc hội thảo với các vấn đề khá nóng của điện ảnh, từ vị thế nào của phim Việt ở VN hay quốc tế đến việc “to” hơn là học hỏi kinh nghiệm quốc tế về ưu đãi sản xuất phim, tiếc thay lại không có nhiều những gương mặt quen thuộc với thị trường điện ảnh đến lắng nghe hay chia sẻ.

Đa số các gương mặt người làm phim tham dự là người từng hoặc đang làm “phim nhà nước”. Nào là đạo diễn Lê Đức Tiến, đạo diễn Lương Đức, Nguyễn Thước, Đặng Nhật Minh... Hiếm hoi là diễn viên kiêm nhà sản xuất Mai Thu Huyền có ở cả hai hội thảo, trong danh sách tham luận có tên Trương Ngọc Ánh nhưng phút cuối lại không thấy chị đâu.

Đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh, nhà sản xuất Trần Dần... có lẽ là những nghệ sĩ Việt kiều ít ỏi có mặt. Bởi thế, hóa ra cuối cùng câu chuyện ưu tư của điện ảnh lại vẫn nằm ở phía các nhà quản lý, thế nên nếu có những chính sách hoặc quan điểm còn “duy ý chí” thì cũng đành chịu khi những dịp này, nghệ sĩ - người làm phim ở đâu mà không công khai cất lên tiếng nói cá nhân?

Người làm phim, họ đang ở đâu? Nghệ sĩ Trần Lực đùa rằng nóng nhất LHP VN 19 không phải là ở rạp phim mà là ở... khách sạn Viễn Đông (nơi đa số nhà làm phim trú ngụ). Nóng bởi nơi đây luôn sôi sục ngóng kết quả giải thưởng, dự đoán sốt sắng và lo lắng thay cho cả ban tổ chức nếu giải thưởng lại trao cho anh X, Y, Z nào đó, không đúng ý họ!

Bông sen vàng đã tìm được chủ nhân của mình một cách hoàn toàn dễ đoán! Bởi sự tương đối trọn vẹn với mọi tiêu chí của Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh khiến cho ngay từ khi công bố danh sách phim tham dự giải, người ta đã đoán được Sen vàng!

Nhưng không phải là không có nuối tiếc dành cho Đập cánh giữa không trung, Nước 2030, Dịu dàng chẳng hạn! Vì các phim này đều đã được ít nhiều gọi tên tầm quốc tế, nếu không phù hợp với tiêu chí xét giải, vị trí chiếu toàn cảnh có lẽ sẽ thích hợp với các phim này hơn chăng?

Và khán giả, chắc chắn họ sẽ có bông sen của riêng mỗi người dành cho nghệ sĩ, nhà làm phim, bộ phim mà họ yêu thích nhất. Là Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, là Scandal - Hào quang trở lại, là Chàng trai năm ấy - những phim có doanh thu thương mại rất cao.

Hay cá biệt hơn cho những phim nghệ thuật kén khán giả. Đó cũng là lựa chọn của khán giả khi mua vé xem phim, cả khi rưng rưng post những cảm xúc tức thì lên Facebook cá nhân.

Có lẽ những giải thưởng rất bình dị ấy, với những người làm phim, lại là công bằng và ngọt ngào nhất để họ bay tiếp ở những chân trời mới không chỉ bằng động lực từ những Bông sen với lại Cánh diều!