Phóng to

Sách do Thùy Vũ dịch, Nhã Nam và NXB Văn Học ấn hành - Ảnh: Thuận Thắng

Một nghệ sĩ ở tầm công chức, với ba cuộc hôn nhân thất bại, những trận ốm thập tử nhất sinh, cơ thể còn lưu dấu đủ thứ can thiệp của y học. Tuổi già hiu hắt... Và cuối cùng, những nắm đất rụng trên huyệt mộ, sau khi ông trực tiếp đến nghĩa trang, có một cuộc nói chuyện bình thản với người phu sẽ đào huyệt của mình. Cũng người phu ấy đã từng đào huyệt cho cha mẹ ông và bao người khác, trong "Ba mươi tư năm. Một khoảng thời gian dài. Công việc cũng tốt. Yên bình... Tôi định một ngày nào đấy gần đây thôi sẽ giao hết cho con tôi". Một thế giới tiếp nối. Và công việc kết thúc những "thế giới nhỏ" cũng được tiếp nối.

Cuốn tiểu thuyết mỏng manh tối giản. Với bút pháp kể chuyện gần như thuần nhất. Không một chút kỳ khu, ồn ã, như thể ánh mắt của một người già dõi qua cửa sổ cuộc đời. Những hình ảnh chợt tối chợt sáng, những dấu vết ký ức chợt đậm chợt nhòa. Có cả những băn khoăn, bùi ngùi, nuối tiếc, khi tất cả đã ở lại phía sau mình. Cuộc đời ấy có những bi kịch không. Có đấy, mà lại không.

Cuộc đời ấy có những biến động lớn lao đầy bất trắc không? Có đấy, mà lại không. Một cuộc đời chẳng thể giản đơn hơn, như nhan đề tiểu thuyết - Everyman, một người như mọi người. Và tất cả đều có thể thấy bóng dáng chính cuộc đời mình trong đó. Người ta không thể làm gì hơn giữa một thế giới mênh mông, sôi cuộn, nên cứ thế trôi theo bằng "phần số" của mình. Và cũng chính vì lẽ ấy, khi đã có một cái nhìn thấu triệt, sẽ "chẳng có ai đơn giản ở trên đời".

Philip Roth, như rất nhiều nhà văn Mỹ khác, Hemingway, Raymond Carver, Cormac McCarthy... đã trả về cho văn chương những gì tưởng chừng như bình thường nhất. Người đọc có thể tiếp cận văn bản ở mọi góc độ, mọi tầng mức cảm thụ và rút ra cách nhìn riêng.