Trung Quốc và Mỹ đã đốp chát nảy lửa tại Diễn đàn an ninh Shangri-La 2019 - Ảnh: AFP

Hai tuần sau Diễn đàn an ninh Shangri-La ở Singapore, một số chi tiết về cuộc gặp kín giữa Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa bắt đầu được hé lộ.

Mọi thứ bắt đầu một cách rất ngoại giao hôm 1-6. Hai bộ trưởng Mỹ - Trung cười tươi, bắt tay nhau khi đứng trước quốc kỳ để báo chí chụp ảnh. 

Nhưng ngay khi cánh cửa phòng họp đóng lại, ông Shanahan đã đưa ngay cho người đồng cấp Trung Quốc một "món quà".

Một quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ ông Ngụy thoạt đầu rất ngạc nhiên khi biết mình có quà từ người đồng cấp Mỹ. Ngay sau khi biết món quà đó là gì, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc liền biến sắc mặt và đưa ngay cho cấp dưới, quan chức Mỹ tiết lộ.

Theo Hãng thông tấn AP, nếu nhìn qua, món quà trông giống một cuốn sách nhưng đây thực ra là một tập 32 bức ảnh và hình ảnh vệ tinh chụp lại tàu Triều Tiên vận chuyển dầu. Nhiều bức ảnh có thông tin chi tiết về thời gian, địa điểm.

Chẳng hạn, ảnh được chụp ngày 7-6-2018 cho thấy tàu chở dầu Kum Un San 3 treo cờ Triều Tiên đang neo đậu sát tàu New Regent treo cờ Panama. Người ta có thể thấy rõ các đường ống dẫn dầu nối hai tàu.

Một số quan chức giấu tên cho rằng đây là 32 trang bằng chứng chứng minh Triều Tiên vi phạm lệnh trừng phạt kinh tế ở ngay ngoài khơi Trung Quốc.

Mỹ và Ủy ban giám sát các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc khẳng định các hoạt động chuyển dầu cho Triều Tiên vẫn diễn ra lén lút trên biển. Thay vì cập cảng Triều Tiên như trước, xăng dầu được bơm từ các tàu nước ngoài cho tàu Triều Tiên ngay trên biển.

"Tôi đã đưa cho ông ấy một quyển sách rất đẹp", ông Shanahan tiết lộ một ngày sau cuộc gặp với ông Ngụy. "Tôi đã nói với ông ta rằng đây là vấn đề mà tôi và ông có thể hợp tác được".

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (giữa) gặp gỡ hai người đồng cấp Việt Nam (trái) và Mỹ bên lề Shangri-La 2019 - Ảnh: FACEBOOK

Trước đó, Trung Quốc đã cam kết thực thi các lệnh trừng phạt chống lại Triều Tiên của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Tổng thống Trump đã có lần ca ngợi các nỗ lực của Bắc Kinh trong việc thúc ép Bình Nhưỡng ngồi vào bàn đàm phán với Mỹ.

Tuy nhiên, trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đang căng thẳng trên nhiều lĩnh vực, từ thương mại đến Đài Loan, món quà của ông Shanahan được giới chuyên gia đánh giá là một hành động mang tính "dằn mặt".

"Đó là một hành động khôn ngoan", bà Bonnie Glaser - giám đốc chương trình nghiên cứu về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Mỹ, nhận xét.

"Đó là cách để người Mỹ nói với Trung Quốc rằng chúng tôi biết rõ mọi thứ đang diễn ra, chúng tôi có bằng chứng nhưng chúng tôi muốn biến đây là cơ hội để quý vị hợp tác với chúng tôi".

Bà Glaser, người đã tham gia diễn đàn Shangri-La 2019, kể rằng bà đã nói chuyện với các thành viên đoàn Trung Quốc nhưng chẳng có ai nhắc đến "món quà" lạ của Mỹ.

"Tôi nghĩ chắc đó là khoảnh khắc khiến họ xấu hổ. Chắc họ nghĩ đó hẳn là một món quà gì đó tuyệt vời hay chí ít cũng mang ý nghĩa tích cực chứ không phải một tập tài liệu cho thấy Trung Quốc đã thất bại trong việc ngăn chặn các hoạt động vi phạm lệnh trừng phạt của Triều Tiên".

TTO - Không chỉ trích nhau nặng nề, không tìm cách lôi kéo đồng minh và đối tác, Mỹ và Trung Quốc chỉ tái xác nhận lập trường về vấn đề an ninh tại Đối thoại Shangri-La 2019.