GS.TS Phan Thanh Bình - ảnh: Quochoi.vn

Trình bày dự thảo báo cáo tiếp thu, giải trình về các nội dung lớn của Luật Giáo dục (sửa đổi), GS.TS Phan Thanh Bình - Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội - cho biết: Về quy định chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông (GDPT) bảo đảm thống nhất trong toàn quốc, dự thảo luật đã cụ thể hoá tinh thần Nghị quyết 29 của Trung ương và Nghị quyết 88 của Quốc hội.

Cụ thể, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04-11-2013 về khẳng định chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 88/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa GDPT.

"Theo tinh thần các nghị quyết, chương trình GDPT do bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành sau khi được Hội đồng quốc gia thẩm định chương trình giáo dục thông qua. Sách giáo khoa là công cụ để triển khai chương trình GDPT và được thẩm định" - ông Bình nói.

Dự thảo luật quy định: "Chương trình giáo dục phổ thông thống nhất trong cả nước và được tổ chức thực hiện linh hoạt, phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương và cơ sở giáo dục".

"Mỗi môn học có một hoặc một số sách giáo khoa; thực hiện xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa. Cơ sở giáo dục được lựa chọn sách giáo khoa để sử dụng ổn định trong giảng dạy, học tập có tham khảo ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh, bảo đảm công khai, minh bạch phù hợp với điều kiện thực tiễn".

Đồng thời, dự thảo luật cũng quy định: "Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức biên soạn tài liệu giáo dục của địa phương đáp ứng nhu cầu và phù hợp với đặc điểm của địa phương, được Hội đồng cấp tỉnh thẩm định và được bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo phê duyệt".

"Bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo chịu trách nhiệm về chất lượng chương trình GDPT, sách giáo khoa. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo thành lập Hội đồng quốc gia thẩm định chương trình giáo dục, Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa; ban hành Chương trình giáo dục, phê duyệt sách giáo khoa để sử dụng trong các cơ sở GDPT".

Nhiều bộ sách giáo khoa có dẫn đến tình trạng "chạy" để được lựa chọn? - Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu vấn đề - ảnh: Quochoi.vn

"Dự án luật này thì băn khoăn nhất của tôi vẫn là sách giáo khoa" - Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân bày tỏ. Bà cho rằng khi soạn luật, Chính phủ cũng đã bám sát tinh thần của Quốc hội, trong đó nghị quyết của Quốc hội đã quy định xã hội hoá việc biên soạn sách giáo khoa, mỗi môn học có thể có một hoặc một số bộ sách giáo khoa.

"Quan điểm xã hội hoá là bộ sách giáo khoa của Bộ Giáo dục và đào tạo biên soạn cũng bình đẳng như các bộ sách khác của các tổ chức, chuyên gia biên soạn đã được thẩm định. Nghị quyết quy định nhà trường tham khảo ý kiến cha mẹ học sinh để lựa chọn bộ sách giáo khoa sử dụng trên cơ sở hướng dẫn của Bộ Giáo dục và đào tạo. Như vậy có xảy ra tình trạng chạy để được lựa chọn sách?" - Chủ tịch Quốc hội băn khoăn.

Chủ trì cuộc họp, phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng giải thích rằng cho đến thời điểm hiện tại thì vẫn chỉ có một bộ sách giáo khoa thống nhất trong cả nước. Nhưng các nghị quyết của Trung ương và Quốc hội đã thể hiện tinh thần đổi mới theo hướng xã hội hoá biên soạn sách giáo khoa, nhưng về chất lượng thì Bộ Giáo dục và đào tạo vẫn phải chịu trách nhiệm.

Việc trao quyền lựa chọn sách giáo khoa cho nhà trường, cha mẹ học sinh là để đảm bảo tính tự chủ, linh hoạt trong giảng dạy, đặc biệt là để phù hợp với hoàn cảnh thực tế từng địa phương, phù hợp với văn hoá, lịch sử, địa lý của mỗi vùng, miền và cộng đồng dân cư.

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam giải thích thêm: dù có ai biên soạn sách giáo khoa thì vẫn do Hội đồng thẩm định quốc gia thẩm định và bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo chịu trách nhiệm về chất lượng nội dung. Như vậy thì sau khi được thẩm định, các sách giáo khoa đưa vào lưu hành đều là sách giáo khoa chuẩn quốc gia.

Cũng giải thích rõ hơn vấn đề này, bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo Phùng Xuân Nhạ khẳng định tuân thủ chủ trương là một chương trình và nhiều bộ sách theo tinh thần đổi mới. Người dạy không phải bám chặt vào sách giáo khoa mà có thể đổi mới phương pháp giảng dạy, sử dụng nhiều nguồn học liệu khác. Như vậy sẽ mở để phát huy tính sáng tạo của giáo viên trong quá trình giảng dạy.

Người đứng đầu ngành giáo dục cho biết: Bộ Giáo dục và đào tạo chỉ đạo xây dựng bộ sách, chứ không phải đứng ra để biên soạn bộ sách riêng. Hội đồng thẩm định quốc gia về sách giáo khoa sẽ thẩm định, đảm bảo công bằng giữa bộ sách do Bộ chỉ đạo soạn thảo với các bộ sách do tổ chức, cá nhân khác soạn thảo. 

Hiện nay Bộ đang chỉ đạo xây dựng bộ sách giáo khoa theo đúng Nghị quyết 88 của Quốc hội. Tham gia xây dựng bộ sách này là các chuyên gia, nhà khoa học và theo nguyên tắc đấu thầu để lựa chọn, chứ đây không phải là sách giáo khoa của bộ.

TTO - Theo GS Nguyễn Minh Thuyết, cần có các quy định cho việc chọn sách giáo khoa, sử dụng sách, tránh cạnh tranh không lành mạnh giữa các tổ chức, nhóm làm sách.