Phóng to

Tại một trang trại ở Minamisoma, cách Nhà máy Fukushima Daiichi 37km - Ảnh: WSJ

Cú sốc thịt bò nhiễm xạ xuất hiện từ đầu tháng 7-2011, gần bốn tháng sau sự cố nổ các lò phản ứng hạt nhân ở tỉnh Fukushima. Thậm chí số gia súc nhiễm xạ cesium cao chỉ bị phát hiện khi đã được chuyển đến Tokyo. Đến nay chính quyền địa phương vẫn còn nhiều lúng túng trong việc ngăn chặn nguồn thịt nhiễm xạ đang đi ra thị trường.

Quá ít thông tin

Giới chuyên gia cho rằng nguyên nhân là do cơ quan chức năng đã không cung cấp thông tin cụ thể, kịp thời cho nông dân trong việc theo dõi, ngăn chặn và bảo vệ đàn gia súc của họ khỏi nguy cơ nhiễm xạ. Các vùng chăn nuôi và vùng nguyên liệu đều nằm rất gần với Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi.

Câu hỏi đặt ra là đã có bao nhiêu thịt bò tươi nhiễm xạ được tiêu thụ trong thời gian gần bốn tháng qua. Từ lúc thảm họa xảy ra cho đến khi loạt gia súc đầu tiên bị phát hiện nhiễm xạ, chỉ có 0,5% gia súc (50/10.000) được kiểm tra ngẫu nhiên khi xuất chuồng từ tỉnh Fukushima. Đến ngày 19-7 chính quyền Fukushima mới được lệnh ngưng bán thịt bò ra thị trường.

“Những ngày sau 11-3, chính phủ chỉ chú trọng đến việc cấm bán rau, sữa, gạo và các thứ khác ra thị trường do nhiễm xạ nhưng bỏ lơ gia súc chăn nuôi” - ông Yukata Kashimura, lãnh đạo nhóm nghiên cứu độc lập về gia súc Nhật, cho biết.

Ông Michiyasu Ogai, nông dân nuôi bò ở Minamisoma, cho biết ông và gia đình nhận được rất ít thông tin về những gì xảy ra ở Nhà máy Fukushima Daiichi, nơi chỉ cách nhà ông 37km cho đến khi nhận được bản hướng dẫn do chính quyền cung cấp vào ngày 30-3. “Bản hướng dẫn chỉ khuyến cáo tôi không nên cho bò đi rong và chỉ cho chúng ăn thức ăn đã được dự trữ trước khi sự cố xảy ra để tránh phơi nhiễm phóng xạ” - ông Ogai nói.

Lời khẳng định vội vã

Song không phải ai cũng làm theo hướng dẫn, bởi nguồn thực phẩm dành cho gia súc trong vùng bị thiếu hụt do các nhà cung cấp e ngại phóng xạ nên đã không đưa hàng đến các vùng gần Nhà máy Fukushima trong thời gian dài. Người nông dân buộc phải nhặt nhạnh rơm rạ còn sót lại trên các cánh đồng xung quanh để cho gia súc ăn mà không hề biết nguồn thức ăn này đã bị nhiễm xạ cao.

Sự tuyên bố an toàn có phần vội vã của Chính phủ Nhật cũng là nguyên nhân gây sự cố thịt nhiễm xạ. Chỉ sau thảm họa 20 ngày, Bộ trưởng nông nghiệp Michihiko Kano từng trấn an người dân: “Chúng tôi đề nghị người tiêu dùng tiếp tục mua sắm bình thường và các nhà bán lẻ hãy kinh doanh bình thường”.

Gần bốn tháng sau, lời khuyến cáo của ông Kano đã bị chứng minh là sai lầm khi Cơ quan An toàn thực phẩm phát hiện mức phóng xạ cesium cao gấp năm lần mức quy định trong thịt bò. Khi đó ngành công nghệ súc sản của Nhật gần như tá hỏa khi số bò trên đã được chuyển đến lò giết mổ ở Tokyo.

Chính phủ Nhật đang có kế hoạch sẽ cho kiểm định chất phóng xạ khoảng 3.500 con bò bị nghi là đã ăn rơm rạ trong các khu vực quanh Nhà máy Fukushima Daiichi.