Phóng to

Ăn bưởi làm giảm mỡ xấu và tăng cholesterol tốt - Ảnh: GIA TIẾN

TT - Đây là cụm từ người dân thường dùng để chỉ rối loạn lipid máu. Trong máu lúc nào chả có mỡ, nhưng khi chúng vượt quá giới hạn bình thường thì các nhà chuyên môn gọi là tăng lipid huyết. Còn gọi là rối loạn lipid máu bởi cơ thể không điều chỉnh được, cân bằng bị phá vỡ.

Mỡ trong máu gồm cholesterol, triglycerid, phospholipid và acid béo tự do. 60-70% lipid máu là cholesterol nên được chú ý hơn cả, có người còn cho rằng cholesterol là đại diện, giống như "tổ trưởng dân phố" trong tổ lipid máu. Thường xét nghiệm người ta quan tâm đến cholesterol, triglycerid và hai chất giống như xe tải vận chuyển cholesterol từ nơi này đến nơi khác là HDL (high density lipoprotein) và LDL (low density lipoprotein).

Cholesterol tham gia cấu tạo màng của tế bào thần kinh, kích thích sản sinh những tế bào mới khi chúng ta bị tổn thương ở nơi nào đó. Cholesterol là yếu tố đầu tiên và quan trọng trong quá trình sinh tổng hợp hormon steroid (hormon sinh dục, thượng thận). Nó có hai nguồn: nội sinh do cơ thể tự sản xuất chiếm 75%, ngoại sinh do chúng ta ăn thực phẩm chứa cholesterol (trứng, hải sản, mỡ động vật, sữa...). Nếu kết quả xét nghiệm báo cholesterol toàn phần của bạn ≤ 180mg/dl là bình thường, nếu 200mg/dl gọi là cao.

HDL được gọi là cholesterol tốt vì nó vận chuyển cholesterol từ các mô, lòng mạch đào thải ra ngoài. Còn LDL gọi là cholesterol xấu vì vận chuyển theo chiều ngược lại, gây ứ đọng mỡ trong lòng mạch máu tạo hiện tượng xơ mỡ động mạch, rất nguy hiểm vì nó cứ chọn mạch máu ở tim, mạch não mà nằm đó, dòng chảy bị ngăn lại và cục máu đông xuất hiện gây nhồi máu, đột quỵ.

Ăn dầu có mỡ

"Vũ khí” hạ mỡ Ăn uống hợp lý, kiêng mỡ động vật và sử dụng dầu thực vật, chất ngọt có mức độ. Nếu lỡ béo, hạn chế cả tinh bột. Ăn nhiều rau (đặc biệt là giá đậu, cải các loại) và trái cây như bưởi, cam, cà chua, dâu đều làm giảm mỡ xấu và tăng HDL. Đạm tốt nhất là cá, nên ăn ít nhất hai lần một tuần (cá ba sa, cá cơm, cá trích, cá nục, cá hồi). Gia vị tốt nhất là tỏi có khả năng làm giảm mỡ (hai tép một ngày). "Vũ khí” hạ mỡ tốt thứ hai là tập luyện. Tập luyện vừa giảm mỡ vừa tăng dẻo dai cho cơ xương. Sau ăn là uống. Bổ sung Omega 3 từ nguồn cá hoặc dạng viên kèm với vitamine E mỗi ngày. Omega 3 được gọi là "kiến trúc sư của trí thông minh"và có tác dụng bảo vệ tim mạch nhờ giúp bình ổn cholesterol máu. Sinh hoạt lành mạnh, tránh stress cũng góp phần phòng chống mỡ trong máu cao.

Triglycerid: Bạn hình dung dễ hiểu đó là khối mỡ nằm dưới da, bám vào nội tạng. Bình thường "hắn" là nhà kho dự trữ năng lượng, làm đầy cặp nhũ hoa của các cô gái, đắp vào mặt để cho "khuôn trăng đầy đặn". Lớp triglycerid dưới da ở mức vừa phải sẽ làm da trông mướt hơn, căng hơn và mịn màng hơn. Thiếu "hắn" chúng ta chỉ còn khung xương, một ít cơ, chả khác gì con khô mực.

Khi nào bạn thấy xét nghiệm báo rằng "nó” 150mg/dl thì gọi là cao. Nhiều người nghe thế cáu tiết mà nói: em toàn ăn dầu, "ly hôn" với mỡ từ lâu rồi, vì sao bác cứ bảo mỡ trong máu cao? Thắc mắc này có lý. Béo phì và chẳng béo mà mỡ cứ cao: chuyển hóa của ba chất chính có mối quan hệ như gia đình. Bà con ăn nhiều chất ngọt, nhiều tinh bột thì đường gì vào trong cơ thể cũng biến thành glucose nhờ các men ở ruột. Glucose có "kho"dự trữ dưới dạng glycogen, nhưng nhà kho này hoạt động theo kiểu ngắn hạn chỉ có nửa ngày, số dư của đường được trữ lại dưới dạng triglycerid.

1g dầu hay mỡ đều cho năng lượng 9kcal, dầu không gây xơ mỡ nếu chỉ chứa các acid béo chưa no. Nếu bạn cứ ăn nhiều dầu thì năng lượng dư ra cũng phải biến thành "các chú mỡ" căng tròn.

Hút thuốc thêm mỡ

Có một yếu tố thuận lợi cũng xin thưa với các anh: hút thuốc lá được nhận bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, trông ốm o như "cây sậy có linh hồn" mà mỡ cũng cao. 142 "vị anh hùng", trong đó chủ xị là nicotine giống như những kẻ gây rối làm mất cân bằng chuyển hóa, đẩy mỡ cao lên và ít nhất có thêm gan nhiễm mỡ, nặng hơn thì nhiễm tùm lum hết các tạng. Nghiên cứu tại New Orleans cho thấy chỉ cần 3-4 điếu thuốc lá mỗi ngày là cholesterol cao và HDL giảm.

Ăn tối nhiều, đặc biệt là các tín đồ của bia rượu thường phát tướng khá nhanh với cái bụng hình trái táo. Các bà nội trợ thường cho cả nhà đại tiệc vào bữa tối, chồng con không ăn hết thì tiếc của cho hết vào bụng mình theo nguyên lý "hư bụng còn hơn hư đồ ăn". Không phải chờ lâu, các chị được toại nguyện với ba vòng tạo ra một đường thẳng. Lúc này mỡ trong máu cao lại hết hồn, sợ chết.

Mỡ là một tổ chức đặc biệt nên khi bạn gặp stress, mất ngủ chúng cũng chia sẻ nỗi buồn theo kiểu "rối" tinh lên gọi là rối loạn lipid máu.