Lao động Thái Lan làm việc trong một nông trường ở tỉnh Gunma của Nhật Bản - Ảnh: Reuters

Ngày 15-6, Hội đồng chính sách kinh tế và tài chính do Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đứng đầu đã thông qua một chính sách thị thực mới cho các lao động nước ngoài. 

Theo đó, trước năm 2025, sẽ có khoảng 500.000 lao động tay nghề thấp được phép làm việc trong 5 lĩnh vực đang thiếu lao động trầm trọng ở Nhật là xây dựng, đóng tàu, chăm sóc người già, nông nghiệp và nhà hàng - khách sạn.

Không thuê được lao động địa phương

Theo tờ Asahi Shimbun, người lao động sau khi vượt qua một số bài kiểm tra sẽ được phép ở Nhật 5 năm liên tục, "nhưng với tư cách là khách, không phải người nhập cư. 

Họ phải rời Nhật ngay sau khi thị thực hết hạn và không thể trở thành một phần trong cộng đồng Nhật.

Chính quyền cũng có những tiêu chuẩn rất cao về trình độ ngôn ngữ và am hiểu văn hóa Nhật đối với các lao động này".

Những gì tờ Asahi viết và những quy định trong chính sách mới đang cho thấy một sự mâu thuẫn giữa duy trì ổn định xã hội và phát triển kinh tế ở Nhật.

Shinichiro Tsukada, chủ của một công ty chuyên trát vữa ở Tokyo, nói thẳng doanh nghiệp của ông sẽ "chết đứng" nếu không có 22 lao động người Việt Nam và Trung Quốc. 

Tương tự như thế là nông trại của ông Shouji Sawaura ở tỉnh Gunma, người từng đau đầu vì không thuê đâu được lao động địa phương vận hành một số nông cụ.

"Họ là những báu vật thật sự. Công nhân Nhật đang dần biến mất vì độ tuổi dân số của chúng tôi ngày càng tăng. Các công trình sẽ không thể hoàn thiện vì thiếu công nhân. Chúng tôi không có cách nào khác ngoài việc cho phép lao động nước ngoài đến Nhật" - Tsukada chia sẻ.

Xuyên suốt nước Nhật vào thời điểm hiện tại - 2 năm trước Thế vận hội 2020, các nông trường, khách sạn và công trường đang trong tình trạng khát lao động chân tay đến mức đáng báo động.

Chính sách thị thực 5 năm và kế hoạch 500.000 lao động trình độ thấp của Chính phủ Nhật, dù là một tín hiệu tích cực cho sự mở cửa, vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu thực tế.

Yoshio Kimura - chủ tịch Ủy ban đặc biệt các vấn đề liên quan tới lao động nước ngoài của đảng cầm quyền Dân chủ tự do - nhấn mạnh: "Người Nhật thật sự cần lao động nước ngoài. Chúng tôi cần những người trẻ để có thể chăm sóc người già".

"Đã tới lúc người Nhật phải nghĩ tới vấn đề nhập cư nếu không muốn tương lai của nước Nhật gặp nguy hiểm" - ông Toshihiro Menju, giám đốc quản lý Trung tâm trao đổi quốc tế Nhật Bản, chia sẻ với Hãng tin Reuters.

Nỗi lo sợ về "lao động nhập cư"

Trong chính sách thị thực mới vừa được thông qua, chính phủ của ông Abe đã né dùng từ nhập cư mà chỉ gọi là lao động nước ngoài có trình độ thấp.

Người Nhật nổi tiếng vì sự khắt khe, yêu cầu cao nhưng cũng được biết đến khắp thế giới vì tinh thần tự tôn dân tộc của họ. Dù xã hội Nhật đang thay đổi một cách chậm chạp và cởi mở hơn, nhập cư vẫn là chủ đề nhạy cảm ở Nhật Bản. 

Một cuộc khảo sát do Đài truyền hình NHK của Nhật tiến hành năm 2017 cho thấy có 51% người được hỏi cho rằng nên duy trì chính sách hạn chế lao động nước ngoài như mức hiện tại, giảm nhẹ từ mức 56% trong cuộc khảo sát năm 1992.

"Tôi tin là chúng tôi sẽ cần phải nhờ đến lao động nước ngoài. Nhưng cụm từ nhập cư thật sự khiến tôi lo lắng những thứ tốt của xã hội Nhật như an toàn ở nơi công cộng sẽ bị hủy hoại" - Hiroki Kojima, một nhân viên 28 tuổi trong ngành công nghệ thông tin, giãi bày với Reuters.

Một vài quan điểm cho rằng người Nhật quá bảo thủ và tự tôn dân tộc. Nhưng những nỗi lo của người dân Nhật về "lao động nhập cư" là có cơ sở và xuất phát từ những điều rất bình thường.

"Tôi tưởng tượng tới cảnh thành phố nhếch nhác hơn, các bức tường đầy tranh graffiti (một loại nghệ thuật đường phố - PV) và rác thải. Nếu có nhiều lao động trình độ cao thì tốt, có thể giúp nền kinh tế đi lên và tôi hoàn toàn ủng hộ chuyện đó. Nhưng tôi chỉ lo là đường phố sắp tràn ngập màu áo công nhân chân tay" - bà Yuki, một người dân ở Tokyo, chia sẻ.

TTO - Chàng thanh niên 22 tuổi người Mali đã leo lên mặt tiền một tòa nhà chung cư ở Paris để cứu lấy đứa bé bị treo mình lơ lửng ở hàng rào ban-công. Hành động dũng cảm này được người Pháp vỗ tay ngợi khen.