Ông Trump (phải) và ông Abbas tại Phòng bầu dục, Nhà Trắng ngày 3-5 - Ảnh: Reuters

Với ông Trump, ba vấn đề ưu tiên trong chính sách Mỹ ở Trung Đông được khẳng định là tiêu diệt khủng bố - Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, kiềm chế Iran và bảo vệ đồng minh chiến lược Israel.

Suốt quá trình vận động tranh cử và cả khi mới nhậm chức tổng thống hồi giữa tháng 1 vừa qua, ông Trump hầu như không nhắc gì tới tiến trình hòa bình Israel - Palestine; trong khi nhiều lần công khai thể hiện lập trường thiên vị đối với Israel.

Tân tổng thống Mỹ cũng lờ luôn “giải pháp hai nhà nước” đã định hình trong hai nhiệm kỳ liên tiếp của người tiền nhiệm Obama mà cả thế giới ủng hộ.

Ông Trump đưa ra một ý tưởng thay thế rất khác biệt là một nhà nước hay hai nhà nước cũng được, miễn sao cả Israel và Palestine đều chấp nhận! Ông từng tuyên bố sẽ chuyển Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem - một vấn đề nhạy cảm, bởi thế giới hoàn toàn không công nhận việc Israel đơn phương tuyên bố Jerusalem là “thủ đô vĩnh viễn của nhà nước Do Thái”.

Thậm chí, ông Trump tỏ ra đồng quan điểm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu về vấn đề duy trì các khu định cư của người Do Thái bên trong lãnh thổ Bờ Tây thuộc Palestine bị Israel chiếm đóng!

Để thực hiện nội dung ưu tiên “bảo vệ Israel”, ông còn bổ nhiệm con rể của mình - Jared Kushner - một người Do Thái có quan hệ mật thiết với chính quyền Israel, làm cố vấn riêng phụ trách hồ sơ hòa bình Israel - Palestine!

Bởi thế, trong cuộc tiếp ông Abbas tại Nhà Trắng ngày 3-5, khi ông Trump tuyên bố “Hôm nay, tôi khởi động tiến trình chính trị giữa Israel và Palestine” thì giới bình luận Ả Rập cho rằng có lẽ mục tiêu của “sự khởi động” này căn bản chỉ là nhằm bảo vệ an toàn cho Israel.

Những gì đã diễn ra trong các nghi thức lễ tân mà tổng thống Mỹ dành cho tổng thống chính quyền Palestine ngày 3-5 cũng gây bất ngờ với giới quan sát.

Người đứng đầu một chính quyền chưa có lãnh thổ độc lập, chưa phải là thành viên đầy đủ của Liên Hiệp Quốc, đã được tiếp riêng tại Phòng bầu dục trong Nhà Trắng, nơi vẫn thường được dùng để tổng thống Mỹ tiếp các nguyên thủ quốc gia khác trên thế giới.

Tổng thống Mỹ còn hội đàm mở rộng với phái đoàn tháp tùng tổng thống chính quyền Palestine, rồi đãi khách một bữa trưa làm việc. Tất cả đều rất trọng thị.

Khi họp báo chung, ông Trump ca ngợi Tổng thống Abbas là “một đối tác nổi bật”.

Người đứng đầu Nhà Trắng nhắc tới sự kiện hồi năm 1993, Mahmoud Abbas là người được chủ tịch Arafat (quá cố) ủy nhiệm thay mặt Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) ký với thủ tướng Israel khi ấy là Ishaq Rabin thỏa thuận hòa bình lịch sử, dẫn đến việc Israel trao cho Palestine quyền quản trị hành chính ở Bờ Tây và Gaza, đổi lấy việc PLO chấm dứt đấu tranh vũ trang chống Israel, để chuyển sang đấu tranh hòa bình giành quyền thành lập một quốc gia độc lập cho người Palestine.

Tổng thống Abbas đã nhân cơ hội này khẳng định lại lập trường của Palestine và Ả Rập là đạt được một nhà nước Palestine độc lập trong đường biên giới năm 1967, với thủ đô là al-Quds mà thế giới gọi là Đông Jerusalem.

Ông Abbas yêu cầu Israel “chấm dứt ách chiếm đóng quân sự cuối cùng trên thế giới đối với Bờ Tây”. Còn Israel thì vẫn nhất quyết không thay đổi chính sách duy trì các khu định cư của người Do Thái trong lãnh thổ Palestine mà Israel vẫn chiếm đóng.

Lập trường của đôi bên tranh chấp vẫn cách biệt một trời một vực, trong khi người bảo trợ đàm phán là Tổng thống Trump thì dường như khó mà từ bỏ lập trường thiên vị Israel! Hồi kết còn xa vời lắm!