Ông Trần Văn Thân - Ảnh: TUYẾT MAI

Tuy nhiên, khi xét xử, hai cấp tòa đã tách yêu cầu bồi thường thành một vụ án dân sự khác.

Rắc rối từ mâu thuẫn nhỏ

Theo nội dung vụ án, ông Lê Anh và ông Trần Văn Thân là đồng hương, cùng làm nghề bán hành tỏi dạo tại chợ Phú Thuận (quận 7, TP.HCM). Khoảng 7h ngày 10-6-2020, ông Lê Anh để xe trước cửa Bắc chợ Phú Thuận đi vào trong chợ. Khi quay ra, ông Lê Anh thấy ông Thân đậu ngay sau xe mình và đang bán hành tỏi cho 2 khách.

Cho rằng ông Thân "phá giá" nên ông Lê Anh lấy búa đánh vào trán ông Thân khiến ông này bị thương 1% và dí ông Thân bỏ chạy. Ông Thân đến Cơ quan CSĐT Công an quận 7 trình báo. Sau đó, ông Lê Anh bị khởi tố về tội cố ý gây thương tích.

Xét xử sơ thẩm, TAND quận 7 cho rằng hành vi của ông Lê Anh phạm tội cố ý gây thương tích. Tuy nhiên, bị cáo thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, phạm tội lần đầu, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng và đã bồi thường một phần cho gia đình người bị hại… nên giảm nhẹ một phần hình phạt cho bị cáo. Từ đó, tòa án tuyên phạt ông Lê Anh 1 năm tù nhưng cho hưởng án treo.

Về trách nhiệm dân sự, HĐXX cho rằng ông Thân yêu cầu bồi thường 200 triệu, bị cáo Lê Anh đã bồi thường cho ông Thân 20 triệu. Tại phiên tòa, ông Thân chưa cung cấp đầy đủ các tài liệu chứng minh cho yêu cầu của mình nên HĐXX tách phần yêu cầu bồi thường trách nhiệm dân sự để giải quyết bằng một vụ án khác theo thủ tục dân sự. Không đồng ý, ông Thân kháng cáo.

Bị hại phải kiện một vụ án dân sự khác

Xử phúc thẩm, TAND TP.HCM cho rằng đối với yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự, bị hại yêu cầu bị cáo phải bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm là 20 triệu đồng, thu nhập thực tế bị mất của bị hại và người chăm sóc là khoảng 117 triệu đồng, ảnh hưởng của thương tật sau điều trị là 16,5 triệu đồng, thiệt hại do danh dự nhân phẩm bị xâm hại là 20 triệu đồng và bồi thường tổn thất tinh thần là 26,4 triệu đồng, tổng cộng là 200 triệu đồng. 

Nhưng bị hại chỉ mới cung cấp một số hóa đơn về việc điều trị vết thương với số tiền 20 triệu đồng, ngoài ra không cung cấp thêm các tài liệu chứng cứ chứng minh cho yêu cầu bồi thường. Trong quá trình điều tra, bị cáo cũng đã tự nguyện bồi thường 20 triệu đồng.

Cấp phúc thẩm cho rằng phần dân sự trong vụ án hình sự được tách để giải quyết bằng một vụ án dân sự khác theo thủ tục tố tụng dân sự khi có yêu cầu, nếu phần dân sự được tách này không liên quan đến việc xác định cấu thành tội phạm, tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị cáo.

Tại tòa sơ thẩm, bị hại yêu cầu bị cáo bồi thường thiệt hại và trong trường hợp này cấp sơ thẩm căn cứ vào tài liệu, chứng cứ được thu thập để quyết định chấp nhận hoặc không chấp nhận hoặc chấp nhận một phần yêu cầu của bị hại, nhưng cấp sơ thẩm lại tách phần yêu cầu này để giải quyết bằng một vụ án dân sự khác là chưa phù hợp.

Tại phiên tòa phúc thẩm, ông Thân vẫn tiếp tục yêu cầu bồi thường thiệt hại, nhưng do trước đó tòa án cấp sơ thẩm chưa giải quyết yêu cầu mà lại tách yêu cầu để giải quyết bằng vụ án khác. Nhằm đảm bảo quyền kháng cáo của các bên nên cấp phúc thẩm giữ nguyên quyết định của cấp sơ thẩm về việc tách yêu cầu bồi thường nêu trên và cấp sơ thẩm cần phải rút kinh nghiệm.

Bản án tuyên không hợp lý

Theo luật sư Trương Nguyễn Công Nhân (Đoàn luật sư TP.HCM), Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định trường hợp vụ án hình sự phải giải quyết vấn đề bồi thường mà chưa có điều kiện chứng minh và không ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án hình sự thì có thể tách ra để giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.

Theo hướng dẫn tại mục 2 phần I công văn số 121/2003 của TAND tối cao thì chỉ được tách vấn đề dân sự ra khỏi vụ án hình sự khi đảm bảo đủ ba điều kiện. Thứ nhất là khi có yêu cầu. Thứ hai là nếu phần dân sự được tách không liên quan đến việc xác định cấu thành tội phạm, đến việc xem xét tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị cáo. Thứ ba là thuộc một trong các trường hợp xác định tại công văn này.

Theo luật sư Nhân, nội dung bản án sơ thẩm thể hiện HĐXX đã xác định được bị hại và yêu cầu bồi thường của bị hại, bị hại không có yêu cầu tách phần dân sự. Hội đồng xét xử sơ thẩm cho rằng bị cáo đã bồi thường một phần cho người bị hại là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự để giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị cáo ... đồng nghĩa với việc ảnh hưởng đến xem xét tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị cáo.

Do đó, HĐXX sơ thẩm tách vấn đề dân sự ra khỏi vụ án hình sự là không đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật và xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại.

Tìm bị hại ‘vay lãi nặng’ của nữ đại gia Vũng Tàu

TTO - Ngày 8-4, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phát thông báo tìm bị hại, những người có liên quan trong vụ án “cho vay nặng lãi” do bị can Lâm Thị Thu Trà và Đặng Thị Tuyết Lan thực hiện.