Tranh minh họa. Nguồn: thongtinbenhvien.com

Thông thường khi đi khám sức khỏe tổng quát, bao giờ chúng ta cũng được thử xét nghiệm men gan cùng với các xét nghiệm khác như công thức máu, đường huyết… Đây là xét nghiệm quan trọng để đánh giá tình trạng gan có bị viêm hay bị hủy hoại hay không. Men gan là những enzym xúc tác cho các phản ứng sinh hóa bên trong tế bào gan. Khi tế bào gan bị hủy hoại và vỡ ra, các men sẽ được phóng thích ra ngoài máu làm tăng men gan. Như vậy, khi men gan cao có nghĩa tế bào gan đang bị tổn thương và hủy hoại.

Gan đảm nhận nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể. Gan phải hoạt động một cách cật lực để chuyển hóa, tổng hợp các chất cần thiết cho cơ thể, phải lọc, khử độc và bài tiết các độc chất ra khỏi cơ thể, phải thường xuyên chống chọi với các tác nhân gây hại cho cơ thể. Chính vì vậy, gan rất dễ bị tổn thương và như thế sẽ có rất nhiều nguyên nhân khác nhau làm cho men gan cao.

Nguyên nhân làm men gan cao

Nguyên nhân thường gặp nhất làm men gan cao ở nước ta là bệnh viêm gan do virus như viêm gan virus A, B, C… vì Việt Nam là quốc gia có tỉ lệ mắc viêm gan virus khá cao. Kế đến là viêm gan do uống nhiều rượu bia vì hiện nay tổng sản lượng bia rượu tiêu thụ hàng năm ở nước ta đang đứng vào hạng nhất nhì trong khu vực châu Á. Rượu bia là độc chất trực tiếp đối với gan: Nếu uống ít và không thường xuyên, gan vẫn đủ sức để khử các độc chất do rượu sinh ra nhưng nếu uống nhiều > 60g cồn/ngày và thường xuyên thì độc chất của rượu không được hóa giải sẽ gây tác hại cho gan. Tiếp theo là bệnh gan nhiễm mỡ đang có chiều hướng gia tăng do lối sống và điều kiện dinh dưỡng có nhiều thay đổi. 

Nhiều trường hợp men gan cao, đặc biệt là men GGT (Gamma Glutamyl Transpeptidase) là chỉ dấu duy nhất của tình trạng dư mỡ trong gan và trong cơ thể. Ngoài ra, chúng ta còn phải cảnh giác đối với các trường hợp lạm dụng các loại thuốc kháng sinh, giảm đau, hạ sốt và ngay cả các loại thực phẩm chức năng cũng như các thuốc có nguồn gốc thảo dược được xem là vô hại cũng có khi ảnh hưởng đến gan và gây viêm gan do thuốc. Một số độc chất khác như các thuốc trừ sâu, một số loại nấm độc… cũng có thể làm men gan cao. Còn lại là các nguyên nhân khác như suy tim, thiếu máu vùng gan, các bệnh rối loạn về chuyển hóa các chất trong cơ thể cũng là những trường hợp gây tăng men gan…

Phòng tránh tăng men gan

Để phòng tránh các bệnh gây tăng men gan, chúng ta cần đi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi và phát hiện sớm các trường hợp tăng men gan nhằm chẩn đoán và điều trị đúng cách để hạn chế tình trạng viêm gan mạn tính có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan sau này. Đối với các bệnh viêm gan virus, chúng ta có thể phòng ngừa được viêm gan virus A và B bằng cách đi chủng ngừa, nhất là cho các trẻ nhỏ. Nên hạn chế rượu bia, mặc dù phải giao tiếp trong công việc nhưng chúng cũng phải ý thức tự mình hạn chế, không nên uống quá 40g cồn (tương đương 4 lon bia)/ngày và càng không nên uống thường xuyên mỗi ngày. 

Hiện nay, có một số thảo dược hoặc các thuốc bảo vệ gan trong trường hợp uống nhiều rượu bia nhưng không nên lạm dụng. Một điều lưu ý là khi uống rượu bia nhiều không nên uống chung với paracetamol để chống say rượu vì có thể gây tăng độc tính đối với gan. Cần ăn uống chừng mực, điều độ, không ăn quá nhiều thức ăn ngọt và dầu mỡ để giảm béo phì và tình trạng gan nhiễm mỡ. Không nên lạm dụng thuốc nhất là các loại kháng sinh, giảm đau kháng viêm và cũng cần thận trọng khi sử dụng thuốc ngay cả các loại thực phẩm chức năng và thảo dược. 

Nếu phát hiện trong gia đình có người bị tăng men gan, các thành viên còn lại nên đi khám sức khỏe để tầm soát sớm bệnh, nhiều khi phát hiện được các bệnh rối loạn chuyển hóa do di truyền gây tăng men gan.