Quân đội Mỹ chỉ cho phóng viên CNN đi trên máy bay P8-A Poseidon thấy đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây trái phép - Ảnh chụp từ video của CNN

Ngày 20-5, một máy bay tuần tra của Mỹ đã bay gần khu vực các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang tiến hành bồi đắp trái phép với sự có mặt lần đầu tiên của báo chí.

Phóng viên CNN được phép bay cùng chuyến bay này cho biết phía Trung Quốc đã phát đi cảnh báo tám lần đối với máy bay Mỹ. Mỗi lần như vậy, phi công Mỹ đáp lại rằng họ đang bay trên không phận quốc tế.

CNN cho biết hàng loạt đảo nhân tạo mà Trung Quốc cho bồi đắp trái phép gần đây và cả việc Bắc Kinh tăng cường hiện diện quân sự trên các đảo nhân tạo này đã đánh động thật sự mối lưu tâm của Lầu Năm Góc.

Do vậy, các chuyến bay thị sát mà quân đội Mỹ thực hiện trên vùng biển này là để làm rõ quan điểm Washington không công nhận các tuyên bố chủ quyền vô lý của Trung Quốc.

Tăng nhận thức về hành vi của Trung Quốc

CNN cho hay nhóm phóng viên của kênh này được Lầu Năm Góc cho lên máy bay thị sát lần đầu tiên nhằm giúp nâng cao nhận thức về những thách thức mà các đảo nhân tạo này đem lại cũng như phản ứng ngày càng mạnh của Mỹ.

Máy bay thị sát bay gần các đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp là loại P8-A Poseidon, máy bay tuần tra và săn tàu ngầm tối tân nhất của Mỹ hiện nay.

Sự xuất hiện của P8-A Poseidon ngay lập tức khiến Trung Quốc khó chịu. Trên sóng radio, hải quân Trung Quốc phát đi thông điệp: “Đây là hải quân Trung Quốc. Xin vui lòng rời đi để tránh hiểu lầm”.

Đoạn băng ghi âm và ghi hình đã được đăng tải trên CNN. Đây cũng là lần đầu tiên Mỹ cho công bố các đoạn phim về hoạt động bồi đắp đảo của Trung Quốc cũng như đoạn âm thanh mà Bắc Kinh thách thức máy bay Mỹ.

Theo CNN, chiếc P8-A Poseidon hôm 20-5 bay thấp nhất ở độ cao 15.000 feet (4,6km) và Mỹ đang xem xét việc bay thị sát gần các đảo nhân tạo hơn cũng như cho tàu chiến vào gần khu vực các đảo này hơn.

Chuyến bay này có mục đích đặc biệt là theo dõi các hoạt động của Trung Quốc ở ba đảo mà nhiều tháng trước đó chỉ là các bãi đá mấp mé mặt nước biển. Việc bồi đắp đảo quy mô lớn của Bắc Kinh khiến Washington lo ngại những đảo nhân tạo này sẽ sớm trở thành các cơ sở quân sự toàn diện.

Trong bài viết của mình, CNN dẫn lời cựu phó giám đốc CIA Michael Morell nhận định chiến tranh là điều cả Mỹ và Trung Quốc đều không mong muốn nhưng “rõ ràng, nó có rủi ro”.

Trong một đoạn phim mà các máy quay của P8-A Poseidon ghi lại, CNN cho hay ngoài rađa cảnh báo sớm, hiện nay bãi đá Chữ Thập (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam đang bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép) đã trở thành một doanh trại quân đội, nơi có một đài quan sát cao ngất và một đường băng đủ dài để tiếp nhận mọi loại máy bay quân sự của Trung Quốc.

Nhiều người gọi đó là “tàu sân bay không thể chìm” của Trung Quốc.

“Bước đi tích cực” của Mỹ

Tờ Financial Times của Mỹ cho hay việc Washington lên kế hoạch tuần tra quân sự gần các đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp trái phép được nhìn nhận là một bước đi tích cực.

Thượng nghị sĩ Ben Cardin thuộc Ủy ban đối ngoại Thượng viện Mỹ nói việc Washington tuần tra trong phạm vi 12 hải lý các bãi đá mà Trung Quốc bồi đắp ở biển Đông là một bước đi tích cực giúp bảo vệ các tuyến hàng hải thương mại quan trọng.

Ông cho rằng Bắc Kinh sẽ ít có khả năng phản ứng hung hăng với lực lượng tuần tra của Mỹ, không như cách họ phản ứng với các nước láng giềng ở Đông Nam Á. “Tôi không nghĩ Trung Quốc lại muốn gây chuyện với Mỹ” - ông nói.

Tại một phiên điều trần ở Thượng viện Mỹ tuần trước, ông Cardin đã khẳng định:

“Chúng ta chưa thật sự thể hiện sự phản ứng đối với những hành vi gây hấn này ngoài việc phát đi thông cáo báo chí. Tôi nghĩ chúng ta sẽ làm nhiều hơn và phải để các đồng minh của chúng ta biết rằng chúng ta sát cánh bên cạnh họ chống lại những hành vi gây hấn này”.

Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Russel cũng đã kêu gọi ông Cardin không từ bỏ con đường ngoại giao trước các hành động của Trung Quốc.