Phi công lái máy bay tới nam Ấn Độ Dương để tìm chuyến bay MH370 - Ảnh: Reuters

“12 tháng đau khổ và bất an”. Đó là lời mà Thủ tướng Úc Tony Abbott mô tả những gì các gia đình hành khách và nhân viên phi hành đoàn chuyến bay MH370 phải trải qua. Ngày 8-3-2014, chiếc máy bay chở 239 người cất cánh từ Kuala Lumpur để đến Bắc Kinh.

Khoảng 1g30 phút sau khi cất cánh, MH370 biến mất khỏi màn hình rađa của đài kiểm soát không lưu. Tròn 12 tháng sau, cuộc tìm kiếm chuyến bay mất tích vẫn diễn ra trong mòn mỏi. Gia đình các nạn nhân không biết chuyện gì đã xảy ra với người thân của họ. Đủ mọi giả thuyết được đưa ra.

Điều gì đã xảy ra

Máy bay MH370 cất cánh từ Kuala Lumpur lúc 0g41 phút sáng (giờ địa phương). Các nhà điều tra có đủ dữ liệu để xác định đường bay của chiếc Boeing 777 trong gần hai giờ sau đó. Sau thời điểm đó, đường bay và địa điểm máy bay rơi là kết quả của các phân tích và suy đoán.

Lúc 1g19, phi công MH370 liên lạc với đài kiểm soát không lưu Malaysia lần cuối. Máy bay đi vào không phận Việt Nam nhưng không hề liên lạc với đài kiểm soát không lưu Việt Nam. Thiết bị truyền tín hiệu của máy bay bị tắt. Rađa quân sự của Malaysia và Thái Lan phát hiện tín hiệu cho thấy máy bay đổi sang hướng tây rồi hướng đông.

Một rađa quân sự Malaysia phát hiện tín hiệu từ MH370 lúc 2g22 trên bầu trời biển Andaman. Theo các tín hiệu ping do vệ tinh bắt được, máy bay bay thêm liên tục gần sáu giờ.

Có hai con đường máy bay có thể đi là bay sang phía bắc tới Kazakhstan và sang phía nam tới Ấn Độ Dương. Phân tích dữ liệu vệ tinh, các nhà điều tra xác định máy bay đi hướng nam tới Ấn Độ Dương, cạn nhiên liệu và rơi xuống biển.

Đã tìm được những gì

Chiến dịch tìm kiếm MH370 có quy mô lớn chưa từng thấy. Nỗ lực tìm kiếm ban đầu có sự tham gia của 26 quốc gia. Địa điểm tìm kiếm thay đổi vài lần dựa trên các phân tích dữ liệu vệ tinh.

Tháng 6-2014, Chính phủ Úc xác định khu vực tìm kiếm ưu tiên là vùng biển rộng gần 60.000km² ở phía nam Ấn Độ Dương, ngoài khơi bờ biển phía tây nước Úc.

Đến nay, các đội tìm kiếm đã quét 40% diện tích khu vực này nhưng không tìm thấy bất kỳ dấu vết nào của chiếc máy bay mất tích. Chiến dịch tìm kiếm có kinh phí lên đến 93 triệu USD dự kiến kết thúc vào tháng 5. Thủ tướng Úc Tony Abbott mới đây thừa nhận Úc không đủ sức kéo dài mãi cuộc tìm kiếm này.

Nhưng việc tìm thấy máy bay MH370 không chỉ giúp gia đình các hành khách và nhân viên phi hành đoàn biết rõ số phận thân nhân mà còn sẽ giúp ngành công nghiệp hàng không phân tích nguyên nhân vụ tai nạn kỳ bí. Qua đó, ngành hàng không có thể phát triển các thiết bị và hệ thống ngăn chặn những thảm kịch tương tự.

Những điều chưa rõ ràng

Nguyên nhân vụ mất tích vẫn còn là một bí ẩn lớn. Tháng 1-2015, chính quyền Malaysia tuyên bố đây là một vụ tai nạn, mở đường cho việc bồi thường gia đình các nạn nhân.

Tuy nhiên các nhà điều tra Malaysia chưa loại trừ nguyên nhân phá hoại. Việc không có thông tin là nỗi đau lớn nhất đối với gia đình các hành khách chuyến bay MH370.

Người thân các hành khách trên chuyến bay mất tích của Hãng AirAsia QZ8501 khóc tại sân bay Juanda, Surabaya, Indonesia - Ảnh: EPA

“Chúng tôi có thể chấp nhận bất kỳ kết quả nào dù là một vụ rơi hay nổ máy bay. Nhưng chúng tôi chẳng có bất kỳ thông tin gì. Chúng tôi không biết gì cả. Đó là điều không thể chấp nhận được” - báo Telegraph dẫn lời ông Jack Song có người nhà trên chuyến bay MH370 bức xúc. Một số gia đình nghi ngờ chính quyền Malaysia không trung thực.

Trong thời gian qua, thân nhân các hành khách Trung Quốc liên tục tổ chức biểu tình bên ngoài Đại sứ quán Malaysia ở Bắc Kinh để tìm câu trả lời. 

Hôm nay 8-3, chính quyền Malaysia sẽ công bố báo cáo về cuộc điều tra trong ngày 8-3 tới đây. Tuy nhiên các nguồn tin từ Kuala Lumpur cho biết báo cáo này cũng sẽ không có nhiều thông tin gì mới.

Chúng ta học được những gì

Rất nhiều người choáng váng khi một chiếc máy bay lớn như Boeing 777 biến mất không để lại dấu vết. Sự kiện này khiến ngành hàng không quốc tế phải nhìn lại những giới hạn của mình và bắt tay vào khắc phục những lỗ hổng an toàn.

Tháng trước Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đề xuất các quy định mới nhằm buộc các hãng hàng không phải cập nhật vị trí máy bay qua rađa hoặc vệ tinh cứ 15 phút một lần, thay vì 30-40 phút như hiện nay. Tuy nhiên vấn đề là một chiếc máy bay có thể bay hơn 240km trong vòng 15 phút.

ICAO cũng đặt ra yêu cầu các máy bay mới có hơn 18 chỗ phải được trang bị hệ thống tự động truyền tín hiệu về vị trí từng phút một nếu như bất ngờ đổi hướng bay. Kế hoạch này sẽ được bỏ phiếu thông qua vào tháng 11 tới.

Ngành hàng không đang nghiên cứu biện pháp để giúp tìm kiếm các hộp đen máy bay dễ dàng hơn. Hãng Airbus có kế hoạch trang bị cho máy bay hộp đen có thể bung ra ngoài và nổi trên mặt nước khi máy bay gặp nạn. Cơ quan An toàn hàng không châu Âu yêu cầu nhà sản xuất phải đảm bảo tăng dung lượng pin hộp đen tối thiểu từ 30 ngày lên 90 ngày.

Nhưng tất cả đều mới chỉ là những kế hoạch. Một năm đã trôi qua từ thảm kịch MH370, chưa có gì giúp ngăn chặn máy bay biến mất không để lại dấu vết.