Trang Nikkei Asia đưa tin ngày 15-9 cho biết Malaysia đang có kế hoạch đánh thuế cao hơn với các loại đồ uống có đường, với hy vọng giảm lượng tiêu thụ đường của người dân trong nỗ lực đối phó với bệnh tiểu đường và các bệnh không lây nhiễm khác.

Kế hoạch được Bộ trưởng Y tế Dzulkefly Ahmad công bố vào đầu tuần qua, dự kiến sẽ được đưa vào dự thảo ngân sách năm 2025 và trình bày trước Quốc hội vào ngày 18-10 tới đây.

Được biết, loại "thuế đường" này đã được Malaysia áp dụng từ năm 2019, với mức thuế áp dụng 0,4 ringgit/lít (khoảng 2.000 đồng) với các loại đồ uống được pha sẵn có hàm lượng đường vượt quá 5g mỗi 100ml, và các loại nước uống làm từ trái cây hoặc rau củ quả vượt quá 12g đường mỗi 100ml.

Các loại đồ uống tươi được phục vụ tại các cửa hàng sẽ không phải chịu thuế.

Năm nay chính phủ đã nâng mức thuế lên 0,5 ringgit/lít (khoảng 2.700 đồng). Ông Dzulkefly cho biết mức tăng trên đã giúp giảm 9,25% lượng tiêu thụ đồ uống có đường trên toàn quốc.

"Chúng tôi nhận thấy việc đánh thuế các loại đồ uống có đường có hiệu quả trong việc giúp người dân giảm tiêu thụ đường", ông Dzulkefly trả lời tờ The Star, lý giải việc chính phủ áp dụng mức thuế mới.

Chi tiết kế hoạch mới hiện vẫn chưa được công bố. Tuy nhiên từ tháng 7, ông Dzulkefly đã gợi ý việc chính phủ sẽ tiếp tục tăng thuế thêm 20%.

Đề xuất mới được đưa ra trong bối cảnh Malaysia phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe cộng đồng kéo dài ngay cả khi đã áp dụng "thuế đường" từ năm 2019.

Theo khảo sát của Bộ Y tế năm 2023, có khoảng 3,6 triệu người dân Malaysia, tương đương 15,6% người trưởng thành trên cả nước, đang mắc bệnh tiểu đường.

Hơn một nửa dân số nước này mắc các căn bệnh không lây nhiễm, bao gồm tiểu đường, tăng huyết áp, cholesterol cao và béo phì. Tỉ lệ thừa cân và béo phì ở người trưởng thành tại Malaysia đã tăng từ 44,5% vào năm 2011 lên 54,4% vào năm 2023.

"Rõ ràng việc chính phủ tác động trực tiếp vào túi tiền của người dân sẽ là cách để khiến họ giảm bớt hứng thú trong việc tiêu thụ đường. Việc này sẽ không giúp giảm bớt tỉ lệ mắc các bệnh không lây nhiễm, nhưng tôi tin đây là bước đi đúng đắn", cựu phó tổng giám đốc Sở Y tế Christopher Lee chia sẻ.

"Bước tiếp theo nên là giáo dục và nâng cao nhận thức người dân", ông nói thêm.

Ông Helmy Haja Mydin, đồng sáng lập và cố vấn chính sách cấp cao tại Viện nghiên cứu Social and Economic Research Initiative, cho rằng việc đánh thuế nên có cách tiếp cận toàn diện và đưa ra các biện pháp định giá để ngăn ngành công nghiệp đồ uống chỉ đang đơn thuần gánh chịu chi phí thuế mà không thực sự giải quyết vấn đề.

"Có những bằng chứng cho thấy việc này có hiệu quả. Khảo sát chế độ ăn uống và dinh dưỡng quốc gia của Vương quốc Anh từ năm 2011 - 2019 cho thấy 'thuế đường' đã khiến lượng nước giải khát bán ra ít hơn. Điều này giúp các nhà sản xuất thay đổi công thức sản phẩm của họ để giảm hàm lượng đường nhằm tránh thuế", ông cho biết.

Cần nghiên cứu toàn diện hơn trước khi đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường

Mới đây, Bộ Tài chính đưa ra phương án đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường, với mục đích kiểm soát gia tăng tỉ lệ thừa cân béo phì, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, dự thảo này hiện còn nhiều tranh luận từ phía các nhà sản xuất.