trong một buổi trình diễn vào tháng 4-2017 - Ảnh: AP

bước ra sân khấu với chiếc áo khoác lông thú cồng kềnh dài chấm đất. Mái tóc ngắn xoăn tít, màu son đỏ san hô, một chiếc nhẫn khổng lồ trên bàn tay phải. Tha thướt lộng lẫy một cách phô trương. Y hệt như giọng hát của bà.

Ngay từ những câu đầu tiên của bài hát Looking out on the morning rain (Ngước ra ngoài trong một sáng trời mưa), bà ngân lên sang sảng, cả khán phòng chất ngất trong tiếng hát vang vọng những thanh âm xa vắng của nước Mỹ. Ngài Obama lau nước mắt ứa ra vì xúc động.

Đó là vào năm 2015, khi ấy Aretha Franklin đã 73 tuổi, vẫn rừng rực sức sống như một cánh rừng già. Hàng chục năm trôi qua kể từ thời hoàng kim, thế giới trao ngai cho hết nữ hoàng nhạc pop này tới công chúa nhạc pop khác, nhưng "" mãi mãi chỉ có một mình Aretha. Trong lãnh địa của soul, dù hiểu theo nghĩa nào, dòng nhạc hay tâm hồn, Aretha cũng là duy nhất.

Ca khúc mà ngày hôm đó Aretha biểu diễn mang tên: (You make me feel like) a natural woman - từ cái tên đã gợi tình và ngồn ngộn tình yêu: (Anh khiến em thấy mình là) người đàn bà đích thực. Aretha ghi âm ca khúc này lần đầu vào năm 25 tuổi - những năm tháng đẹp nhất để thưởng thức một hớp rượu của ái tình.

Ở tuổi thất thập, bà đã từ bỏ những mối tình mang lại nhiều ngang trái, nhưng điều đó chẳng khiến trái tim bà khô cạn, vì nếu không, làm thế nào để bà vẫn có thể hát như thế, hát với bừng bừng tình yêu của một thiếu nữ 20 tuổi?

Bà nói: "Âm nhạc là chuyện của tôi". Bà từ bỏ tình yêu (hoặc tình yêu từ bỏ bà, như nhau cả), nhưng âm nhạc thì không bao giờ bội phản. Âm nhạc của Aretha Franklin như một chiếc giếng sâu vọng lại từng chương, từng khúc, từng phân đoạn của một nước Mỹ với những đối lập chưa từng hàn gắn: nước Mỹ đen tối - nước Mỹ huy hoàng, nước Mỹ của nước mắt và máu và tiền bạc và danh vọng.

Từ jazz, blues, gospel đến R&B và hiphop, Aretha trôi trên dòng sông âm nhạc của thế kỷ 20, bắt lấy những đóa hoa của từng thời đại, để rồi tự kết dệt nên chiếc vương miện cho riêng mình.

Aretha Franklin - diva vĩ đại bậc nhất trong lịch sử - qua đời ngày 16-8 vì bệnh ung thư. Đó không chỉ là cái chết của một tượng đài âm nhạc. Còn hơn thế, đó là cái chết của một trong những biểu tượng vĩ đại cuối cùng của dòng nhạc soul.

Nhưng mỗi khi xem lại màn biểu diễn của Aretha ở tuổi 73, đến đoạn cuối khi bà rời khỏi chiếc dương cầm, tiếp tục hát, và rồi cởi phăng chiếc áo choàng lông lộng lẫy của mình, hay khi nghe bà hát lại Rolling in the deep của truyền nhân Adele trên sân khấu, lúc ấy cũng đã ngoài 70, đánh mắt màu tím biếc, mặc chiếc váy bồng bềnh màu bạc hà bằng lụa; nhìn lại những khoảnh khắc ấy, làm sao có thể không tin rằng dù bao nhiêu thập kỷ nữa có qua đi, "bông hồng vẫn cứ là bông hồng" - như tên một ca khúc Aretha đã hát.