Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu (đã mất, bên trái) bắt tay ông Mahathir trong một cuộc gặp của hai người - Ảnh tư liệu của Macau Daily Times

Tuy nhiên, họ không phải là bạn bè thân thiết. Một trong số ít các quyết định đồng thuận giữa hai người là việc chỉnh sửa múi giờ năm 1982 để Singapore và Malaysia có chung múi giờ tới hôm nay.

Giống mà không giống

Ông Goh Chok Tong, cựu thủ tướng Singapore giai đoạn 1990-2004, từng nói: "Ông Mahathir nhắc nhớ tôi về thủ tướng Lý Quang Diệu" bởi "ý chí và năng lượng không thể khuất phục trong việc chỉnh sửa những gì ông cho là sai lầm với đất nước của mình".

Vị thủ tướng thứ hai của Singapore so sánh: "Chứng kiến việc ông Mahathir chiến đấu trong cuộc tổng tuyển cử lần thứ 14 của Malaysia, tôi lại nhớ về ông Lý Quang Diệu, người từng có câu nói nổi tiếng rằng: Ngay cả khi tôi đã nằm trên giường bệnh, hoặc giả khi các anh đã chuẩn bị hạ tôi xuống huyệt, nếu cảm thấy có gì sai trái tôi cũng sẽ vùng dậy".

Năm 1989, khi ông Mahathir bị đau tim và cần phẫu thuật, ông Lý đã gọi điện cho bà Mahathir, đề nghị đưa bác sĩ phẫu thuật tim giỏi nhất, người Singapore sống tại Úc, sang giúp. 

Đáp lại ân tình đó, vào những năm 2010 ông Mahathir cũng đã muốn sang thăm ông Lý khi ông lâm bệnh. Song vì sức khỏe ông Lý quá yếu, không thể gặp ai vào lúc đó nên ông Mahathir phải hủy chuyến đi.

Khi ông Lý Quang Diệu qua đời, ông Mahathir, ở tuổi 89, đã nói: "Tôi e là trong hầu hết vấn đề khác chúng tôi không thể đồng ý với nhau... Tôi không thể nói tôi là bạn thân của ông Lý Quang Diệu, nhưng tôi vẫn buồn trước sự ra đi của ông ấy".

Tháng 4-2016, nhân tưởng niệm 1 năm ngày mất của ông Lý Quang Diệu, trả lời truyền thông, ông Mahathir nói người Singapore phải trân trọng những đóng góp và hi sinh của ông Lý để có được sự thành công của đất nước như hôm nay.

Theo ông Mahathir, ông Lý Quang Diệu đã là người biến Singapore trở thành một trung tâm thương mại với cảng biển đẳng cấp thế giới, biến quốc đảo thành một trung tâm hàng không và đó là thành tựu phải ghi nhận.

Dù vậy, một lần nữa ông Mahathir vẫn khẳng định lập trường của ông Lý Quang Diệu không giống với lập trường quản trị đất nước của Malaysia. 

"Về quan hệ cá nhân, tôi không có vấn đề gì. Tôi có thể nói chuyện với ông Lý Quang Diệu. Nhưng tôi không đồng tình với quan điểm của ông ấy, cách tiếp cận vấn đề của ông ấy".

Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long (phải) thăm Thủ tướng Mahathir Mohamad sau khi ông tái đắc cử - Ảnh: AP

"Thủ tướng Mahathir quý báu của Malaysia"

Đây là nguyên văn tiêu đề một phần viết về Thủ tướng Mahathir Mohamad của cựu tổng thống Hàn Quốc Lee Myung Bak trong cuốn hồi ký xuất bản năm 2011 The Uncharted Path: An Autobiography đã được dịch giả Lê Huy Khoa chuyển ngữ sang tiếng Việt với tiêu đề Không có gì là huyền thoại (Nxb Tổng Hợp TP.HCM).

Trong đó ông Lee Myung Bak kể về một người bạn đặc biệt mà ông biết từ cuối những năm 1970 và có cơ duyên gắn bó suốt 15 năm kể từ khi còn là giám đốc Công ty xây dựng Hyundai.

Thế sự thăng trầm, trong khi ông Mahathir trải qua từ hữu danh vô thực, rồi phó thủ tướng tới lúc bất ngờ ngồi vào chiếc ghế của người đứng đầu Chính phủ Malaysia thì bản thân ông Lee Myung Bak cũng kinh qua từ lĩnh vực kinh doanh của Hyundai tới chiếc ghế quyền lực cao nhất ở Nhà Xanh, song tình bạn và sự cảm mến, kính trọng nhau vẫn trước sau như một.

Nếu để ý tính chất thể loại và thời điểm ra đời của cuốn sách, có thể thấy thêm nhiều điều thú vị. Đây là cuốn hồi ký của một cựu tổng thống Hàn Quốc và đó là những kỷ niệm, dấu ấn đặc biệt đáng nhớ hơn cả của ông Lee Myung Bak.

Cuốn sách ra đời khi ông Mahathir đã rời ghế thủ tướng 8 năm, bản thân ông Lee Myung Bak cũng đã kết thúc nhiệm kỳ tổng thống được 2 năm, vậy nên những gì được chia sẻ thực sự là những kỷ niệm ấm áp, đẹp đẽ và vô tư nhất của người viết.

Đề cập đến ông Mahathir, ông Lee chia sẻ: "Tuy Malaysia kinh tế lạc hậu hơn chúng tôi, nhưng nhận thức của những nhà chính trị nơi đây lại đi trước chúng tôi một bậc. Tôi cảm nhận được rằng sẽ có một ngày không xa Malaysia sẽ theo kịp Hàn Quốc".

Thủ tướng Mahathir Mohamad (trái) và tỉ phú Jack Ma tại trụ sở Tập đoàn Alibaba ở Hàng Châu - Ảnh: AFP

Niềm cảm hứng cho Alibaba

Thật bất ngờ khi ông chủ Tập đoàn Alibaba Jack Ma cho rằng người đầu tiên truyền cảm hứng cho ông đủ khát khao và tự tin để gây dựng "đế chế" Alibaba như hiện nay chính là Thủ tướng Mahathir Mohamad.

Jack Ma nói với báo giới chính những ý đồ nhằm biến thủ đô Malaysia trở thành trung tâm thương mại công nghệ cao từ 20 năm trước của ông Mahathir đã thôi thúc ông gây dựng một doanh nghiệp kinh doanh trên nền tảng công nghệ số, mục tiêu là tiến hành một cuộc cách mạng tương tự với viễn cảnh công nghệ của Trung Quốc.

Ông Jack Ma nhắc lại câu chuyện này trong dịp tới thăm Putrajaya, thành phố nằm ngay bên ngoài thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia. Cảm hứng đó đã đến với ông khi đọc bài báo nói về "Siêu hành lang đa phương tiện" (MSC), một phần chương trình hiện đại hóa đất nước của Thủ tướng Mahathir khi ấy.

"Tôi bắt đầu công việc kinh doanh của mình năm 1995. Khởi đầu với China Pages, công ty Internet đầu tiên tại Trung Quốc và tôi đang rối bời không biết nên đi về đâu. 

Tôi tự hỏi làm thế nào để mạng Internet, dạng thức công nghệ này, công nghệ kỹ thuật số có thể trao thêm năng lực cho xã hội, con người. 

Thế rồi một ngày tôi đọc được bài báo và thấy được cái gọi là siêu hành lang đa phương tiện này và tôi đã thốt lên: Trời ơi! Đây thật là ý tưởng thiên tài. Lúc đó là năm 1997 và tôi đã nói: Nếu Malaysia có thể, tại sao Trung Quốc không thể?".

TTO - Thủ tướng Mahathir Mohamad được mệnh danh là 'người cha của đất nước Malaysia hiện đại' bởi đóng góp to lớn làm thay đổi toàn bộ diện mạo của Malaysia trong 22 năm cầm quyền (1981-2003).

* Kỳ cuối: Họ đã nói về Mahathir như thế...