Lương tâm cắn rứt

Phóng to

Tranh: Nguyễn Ngọc Thuần

Bà Kim - phu nhân chủ tịch ủy ban nhân dân quận G đến nơi bằng taxi. Từ trên xe bước xuống, bà đi thẳng vào giữa cơ quan đang giờ làm việc. Nước mắt tràn mi, bà tựa lưng vào cạnh bàn làm việc kêu cứu:

- Các bác, các anh chị ơi! Cứu em với, ông nhà em gần 50 tuổi rồi, con cái dựng vợ gả chồng cả rồi mà ổng còn sinh tâm lén lút lập phòng nhì, phòng ba làm cho gia đình tan nát. Cơ quan phải cứu em với, uốn nắn dạy dỗ ổng cho bỏ cái tính già đến rồi mà còn đứng núi này trông núi nọ.

Mọi người ngẩn ngơ vì trong mắt họ, lâu nay ông Thìn là người đứng đắn, mực thước, chưa hề mang tiếng sàm sỡ bao giờ.

- Thưa bà, ông Thìn quan hệ với ai bà có biết không? Có bắt được tại trận chưa?

- Nếu bắt được trai trên gái dưới thì đã xảy ra án mạng rồi. Tôi tra vấn thì ổng chối leo lẻo còn mắng tôi là già rồi mà còn ghen tuông mất nết, nhưng ngoài phố người ta ồn ào lên là họ tận mắt bắt gặp ổng đèo con đó trên xe hai bánh, hai tay ôm eo, ngực ịn sát lưng õng a õng ẹo, cứ hình dung ra cảnh ấy mà lửa giận bốc cháy trong đầu.

Từ phòng làm việc trên lầu, nghe ồn ào, ông Thìn bước vội xuống, đến giữa cầu thang ông dừng lại nghe rõ cả. Đến khi thấy ông đứng đối diện, bà quơ cả hai tay trỏ vào mặt ông xỉ vả:

- Đó, trước mặt tập thể ông còn dám chối nữa không? Hay đợi tôi xé xác ông ra.

Ông Thìn trừng mắt tỏ vẻ đau đớn kêu lên:

- Trời ơi! Thấy vợ người ta chết mà ham, sao vợ mình rủa mãi mà nó không chết phức giùm cho nè trời!

- Được! Ông trù cho tôi chết phải không. Tôi chết cho ông coi để ông tha hồ đú đởn.

Bà gạt mọi người ra, bước lên cầu thang chạy lên lầu, ý chừng bà định nhảy lầu cho rảnh nợ đời.

Các cán bộ trẻ nam có nữ có vội vàng kéo bà xuống, kéo ghế cho bà ngồi, lấy khăn lau mặt, rót nước mát cho bà uống.

Ông Thìn khoác túi lên vai cầm chìa khóa nói như ra lệnh:

- Đi về! Làm nhục tôi như thế đủ rồi. Lên xe rồi tôi cho bà tha hồ ôm.

Mọi người trố mắt như xem màn cuối vở kịch hạ màn khi thấy bà riu ríu bước theo chân ông ra bãi giữ xe. Hai chiếc mũ bảo hiểm úp lên hai mái đầu cài dây cẩn thận. Chiếc Blade êm ru lăn bánh giữa phố đông thanh bình, gió xuân êm ả vuốt ve đôi má. Bà ôm eo ông, tựa cằm lên bờ vai như chưa hề có chuyện gì xảy ra. Ông mỉm cười nói ngược gió ra sau lưng cho bà nghe:

- Bà diễn xuất đạt lắm, không có kịch bản mà bà diễn y như trên sân khấu, nhất là chi tiết chạy lên cầu thang để nhảy lầu.

- Ai bảo ông trù ẻo rủa cho người ta chết?

- Thì tôi cũng sáng tạo để diễn cho tròn vai vậy mà!

Sáng hôm sau ông triệu tập cán bộ nhân viên cơ quan quận, mời tất cả lên hội trường họp. Rầu rầu nét mặt, ông trịnh trọng đứng trước micro tuyên bố:

- Kính thưa các bác, các anh chị em.

Tôi thật sự mất mặt, danh dự tôi hoàn toàn sụp đổ khi vợ tôi đến quậy giữa cơ quan ngày hôm qua. Trong tất cả ham muốn của con người, dục tình là sự ham muốn ích kỷ nhất, tôi còn nhân cách nào để đối diện trước đoàn thể và cơ quan đây, còn uy tín nào để đặt mình vào vị trí lãnh đạo cơ quan đây? Nhất là bị chính người bạn đời đầu gối tay ấp của mình trực tiếp đến đây vạch mặt tố giác.

Để bảo vệ sự trong sáng của cách mạng, như bảo vệ chính con ngươi của mắt mình, cần loại trừ ra những con sâu làm rầu nồi canh. Bởi vậy, hôm nay trước tập thể, tôi xin tuyên bố kể từ giờ phút này, tôi sẽ từ chức chủ tịch ủy ban quận, xin rút chân khỏi mọi vị trí ở cơ quan đoàn thể và đại biểu quốc hội để trở về là thường dân.

Kể từ đây, trong khi chờ đợi UBND thành phố chỉ định chủ tịch quận khác, đồng chí phó chủ tịch sẽ thay thế điều hành mọi mặt hoạt động của quận nhà.

Xin các bạn tán đồng để tôi ứng dụng văn hóa từ chức. Sau ngày hôm nay, tôi sẽ vắng mặt ở cơ quan. Kính chúc các bạn có nhiều sức khỏe và may mắn. Xin tạm biệt.

***

Điện thoại reo, tôi nhấc máy. Thìn có nhã ý mời tôi về quê anh ở Vĩnh Long chơi với lý do là đồng cảnh ngộ đi chơi với nhau để trao đổi sự đời thấm thía hơn. Đứa em út Thìn đang trông coi ngôi nhà tổ của dòng họ vì tất cả các ông anh lớn ăn học cao, đủ lông đủ cánh đều đã bay cao bay xa cả trong nước và nước ngoài. Giao lại cho cậu Út trông coi ngôi nhà xưa với vai trò trưởng tộc lo giỗ chạp, hương khói cho tổ tiên, các ông anh chỉ thỉnh thoảng gửi tiền về chu cấp để khỏi bứt rứt vì chưa tròn đạo hiếu với người xưa.

Sáng hôm sau Thìn thuê một cỗ taxi đến nhà đón tôi. Khi ra đến xa lộ, Thìn tréo hai bàn tay trước bụng ngoảnh sang tâm sự: “Ngẫm lại anh và tôi, ta cùng trắng tay về địa vị xã hội, kẻ trước người sau cũng trở về làm phó thường dân cả. Anh từ thời thất nghiệp bị mời đi chỗ khác chơi phải tự thân lên rừng tìm kế mưu sinh từ hồi tập kết ngoài Bắc, còn tôi tuy mới đây thôi vì cảnh ngộ phải tự né đòn vì xìcăngđan tình ái, trắng tay tất cả không còn chức vị, không còn sinh hoạt đoàn thể nào cả...”.

Tôi bèn chơi chữ với anh: “Nhưng vẫn còn trái tim của mẹ sinh ra nếu thay cái khác thì tắt tử lâu rồi, nhờ trái tim ấy mà vẫn mong nước nhà thống nhất, vẫn mong đổi mới thành công cho con cháu được nhờ, không có mơ ước ấy lấy gì làm lẽ sống đến quá cổ lai hi như thế này?”.

Mỗi người chúng tôi theo đuổi ý nghĩ riêng cho đến khi xe đến Ba Càng Cái Ngang. Cậu Út - anh chàng trung niên cao ráo trắng trẻo đẹp trai, dáng vẻ dân cậu có ăn học, mừng rỡ chào đón mời vào nhà.

Ngôi nhà cổ bề thế năm gian kiến trúc theo kiểu tân cổ giao duyên, mặt tiền hành lang lát gạch bông bao quanh, hàng cột sơn vôi trắng bên trên có hoa văn đắp nổi, hành lang xây thấp trên những bình gốm nung tráng men. Bên trong giữ nguyên ngôi nhà rường cổ, cột căm xe cả ôm bóng lộn đòn tay chủa năm cạnh chạm trổ hoa lá chim cò hoành phi câu đối chạm chữ vàng rực, bên trong bàn thờ giữa treo trên vách một khung kính bọc bảng gỗ sơn đỏ, kẻ bốn chữ tượng hình phết nhũ vàng “Cửu huyền thất tổ”.

Cậu Út năm nay ngót nghét bốn mươi rồi, sống độc thân chẳng vợ con, nhà nuôi hai vợ chồng già cùng làng không con nối dõi giúp việc nhà, vợ lo bếp núc cơm nước, chồng làm quản gia.

Khi ông anh cả giới thiệu tôi là nhà văn, cậu Út mừng rỡ rối rít.

- Vâng, em kính chào sư phụ, sách của sư phụ em đọc đã biến đổi thằng em, văn kỳ thanh bất kiến kỳ hình đến nay mới hân hạnh được gặp mặt.

- Sao lại gọi tôi là sư phụ, nhà văn có truyền giáo cho ai đâu mà gọi là thầy. Nhà văn có dắt tay ai đâu. Nghề viết văn là nghề chọc ngứa tâm hồn bạn đọc để tâm trí họ hiểu hiện thực đời sống, khêu gợi tiềm lực bản thân để tự họ giải quyết những vấn đề riêng của bản thân mà thôi!

- Đúng phóc rồi! Có một câu anh viết: “Bóc lột con người là tội ác, bóc lột con vật, chim thú, ong bướm thì tha hồ”. Câu này anh viết khi lưu lạc kiếm sống và lên rừng làm nghề nuôi ong lấy mật. Nhờ đọc câu này của sư phụ mà khi chọn nghề kinh doanh tôi không cho vay lấy lãi cũng không mở tiệm cầm đồ, mà đi nuôi ếch. Uống nước xong, thằng em đưa ông anh ra xem nửa hecta ao nuôi ếch của thằng em.

Đất vườn nhà, trên em làm giàn bầu giàn bí cho mát, dưới đất nuôi giun nuôi trùng hổ đào lên làm mối cho ếch ăn, nuôi lãi cực kỳ anh ạ! Bác Tư ơi! Bác nhớ chiêu đãi nhà văn món đùi ếch lăn bột chiên chấm tương ớt nghe, để đền ơn ổng có công chọc ngứa tâm hồn cháu nhé!

Tôi quay lại bắt gặp đôi mắt của ông cựu chủ tịch quận, cảm thấy trong nụ cười của ông có ẩn chứa tâm trạng gì đó khi nghe hai chữ “chọc ngứa”!

Đêm xuống, sau khi cơm rượu no say, bác quản gia có sáng kiến bày khay trà phích nước trên nền gạch bông ngoài hành lang cho ba chúng tôi hóng gió mát ngắm trăng thanh tâm sự với nhau.

Tôi rỉ tai hỏi Thìn:

- Hỏi thật nghe! Hậu phương có yên ổn chưa mà ông bạn rủ tôi đi chơi xa nhà? Khi hay tin anh dính vào xìcăngđan tình ái bà xã đến tố khổ tận cơ quan, tôi có đến văn phòng ủy ban để hỏi, anh chị em cán bộ nhân viên đã kể lại rất chi tiết từng giọt nước mắt, đến cả câu nói “Trời ơi thấy vợ người ta chết mà ham...” mà anh trích trong một tiểu phẩm hài của tôi đem ra dùng họ cũng nhắc lại từng lời. Tôi cứ nghĩ chuyện vợ chồng lục đục, xích mích kiểu này chưa chắc đến già có thể giải tỏa hết thắc mắc, vậy mà chưa hơn một tuần lễ anh đã rủ tôi đi chơi xa coi như chẳng có việc gì xảy ra.

- Haha! Chuyện này, kinh nghiệm làm đàn ông, mánh khóe làm chồng nhà văn chuyên viết chuyện ân ái phòng the chắc hiểu đàn bà hơn thằng em nhiều: vợ nhà có ghen tuông thắc mắc đến bằng trời đi nữa cứ im re đừng có cãi cọ thanh minh thanh nga gì cả, để đôi ba ngày rình rình thơm một cái là xong tất, vòng tay ôm cổ mình ngay.

- Vậy còn chuyện phòng nhì phòng ba với ai đó là cô nào, anh không nói ra liệu bà chị có thông suốt không?

- Chuyện ấy làm gì có. Anh hiểu rõ tôi quá mà.

- Anh là người xem nhẹ chuyện ăn cơm tiệm ngoài luồng, nên tôi có lý do thắc mắc là tại sao anh từ chức đánh đổi cả chức tước sinh mệnh chính trị vì chuyện ghen tuông vớ vẩn?

- Tôi từ chức không phải vì chuyện ái tình, lý do chính là vì tôi phải tránh đạn.

Anh Thìn nói tiếp:

- Đầu óc tôi cơ hồ như vỡ tung ra khi nghe nghị quyết của trung ương và chủ trương của quốc hội là tất cả đại biểu phải công khai tài sản. Chạy trời không khỏi nắng, chẳng lẽ nói dối với trên và giấu giếm với nhân dân khi mình tự dưng biến thành anh nhà giàu sụ lúc nào không hay. Tôi đành bảo vợ tôi phải đóng kịch đánh ghen để tôi có lý do từ chức khỏi phải kê khai gì cả.

Lúc đầu bà ấy nhất định cự tuyệt, tôi phải cả vú lấp miệng em: “Cả ba cái nhà xây cao tầng nó lù lù ra đó, cái nào tôi cũng sắp xếp cho bà đứng tên, nhưng trong cái nào cũng là nhà của ông chủ tịch quận tha hồ cho thuê tính giá thuê bằng đôla quy đổi ra xài làm sao cho hết. Lại nữa còn cổ phần trong Công ty xây dựng Đại Hưng nữa, không rõ vì mục đích gì, cô em gái của em làm kế toán ở Công ty Đại Hưng về nói thanh tra và công an vừa đến công ty lấy danh sách các cổ đông của công ty này. Vụ này họ sờ đến anh là chết chắc.

Nghe tôi bảo như thế vợ tôi xanh mặt đành đồng ý giả vờ đóng vai nạn nhân đau khổ vì chồng ngoại tình thì ai chả tin, lại còn sáng tạo ra tình tiết không có trong kịch bản là đòi nhảy lầu tự tử nữa.

- Vậy vụ cổ phần ở công ty xây dựng là như thế nào?

- Đời người ai chẳng như đồng xu, có mặt ngửa có mặt sấp như là hai người, một người là vẻ bề ngoài mơ ước làm kẻ trung thực chính trực, sau khi được bổ nhiệm vào vị trí nhất định trên ghế quan chức đều tự đánh giá mình là người có nhân cách để tự trọng tự hào rằng mình thuộc tầng lớp đáng được nể trọng, miệng đời nể trọng, có huân, huy chương đeo trước ngực.

Một người thứ hai mặt sấp, giấu mặt không để mọi người nhận biết và tự mình cũng không nhận thấy mình nếu không tự soi gương hoặc bị camera, phim ảnh ghi vào ống kính. Quái ác là đời có luật lại còn có lệ nữa. Luật thì có văn bản có điều khoản 1-2-3-4-5 đến số trăm số ngàn, nhưng lệ làm gì có văn bản, hiểu ngầm theo thói quen thôi, ai hiểu sao thì hiểu, nghe và hành động theo thôi, có chi ràng buộc? Người ta sao mình vậy, không theo thì là khách sáo, lên mặt làm cao xa cách, không sành đời sành điệu.

Tôi á! Đầu tiên sau khi xuất ngũ được bố trí làm anh nhân viên thôi, vèo vèo một cái được cất nhắc lên làm phó phòng rồi trưởng phòng, vài năm sau vèo một cái lên làm phó chủ tịch rồi chủ tịch quận. Những ngày đầu tiên sau khi ký mấy thứ giấy tờ cho phép, duyệt y, thông qua từ các phòng, ban đệ trình lên, ngày hôm sau kéo ngăn kéo tôi thấy những chiếc phong bì dán kín đựng tiền mệnh giá lớn.

Tôi gọi thư ký riêng đến hỏi ở đâu ra, cô ấy thưa: dạ đó là cái lệ ở đây trước nay vẫn thế, các bộ phận giúp việc bên dưới tiếp nhận yêu cầu của người dân cần trình lên ủy ban đều đòi ngấm ngầm lót tay để sớm được việc. Các bộ phận nhận lấy không dám xài riêng mà cần chia cho thủ trưởng để bôi trơn sau này đề bạt ý kiến được đầu xuôi đuôi lọt. Thủ trưởng có trực tiếp mè nheo ra điều kiện gì đâu, thủ trưởng nhận lấy đi có phải ký nhận đồng nào, coi như là cái lệ thôi, chống lại cái lệ là mệt với nội bộ lắm đó...

Cái thằng người thứ hai của không ít các vị chức sắc từng tự hào mình là kẻ trung thực chính trực thanh liêm có nhân cách, như con chuột chù lẻn trong kho thóc đã chớp lấy cơ hội của các thứ lệ ấy để trục lợi, tự biến mình thành quan tham lúc nào không hay. Đến khi quốc hội chủ trương cán bộ phải kê khai tài sản, làm giàu từ đâu mà có qua đó bỏ phiếu tín nhiệm hoặc bãi miễn đến lúc này mới giật mình như bị gí điện, tài sản cá nhân biệt thự đồ sộ cao tầng, tiền gửi ngân hàng lù lù ra đó có chôn giấu được đâu?

Trường hợp của tôi lại còn bị úm vào cái lệ đặc biệt xưa nay hiếm nữa. Tôi đã trực tiếp ký chỉ định thầu cho Công ty xây dựng Đại Hưng trúng thầu khai thác khu quy hoạch của quận và chính tôi đã thân hành xuống cơ sở giúp họ đền bù giải tỏa nữa. Lúc ấy tôi hoàn toàn vô tư vì lợi ích quy hoạch đô thị mà thôi. Thời gian sau chính giám đốc công ty này thân hành đến cơ quan đưa giấy mời tôi đến dự họp đại hội cổ đông của họ. Đến dự họp, qua công bố tôi mới hay qua danh sách, tôi là cổ đông chính thức có 10% góp vốn.

Tôi ngơ ngác như chuyện từ trên trời rơi xuống vì tôi có bỏ vốn vào đồng nào đâu. Để trấn an, tay giám đốc ghé tai tôi nói nhỏ: “Anh yên tâm, không có anh chỉ định làm sao công ty chúng tôi trúng thầu và được như ngày nay”. Thử hỏi tôi biết nói gì khi mâm cỗ đã sắp bày. Thế là từ bấy đến nay, đến kỳ tổng kết tôi đã yên chí nhận cổ tức được chia. Nuôi hai thằng con đi học trường quốc tế khỏe re.

Anh nghĩ coi! Vật cùng tất biến mà, hòn đất ném lên cao đến mức nào đó hết lực cũng rơi trở xuống vỡ vụn, quan tham vơ vét làm giàu đến đâu cũng đến lúc vỡ mộng. Thử làm sao tôi không từ chức cho được đây? Người nghèo có gánh nặng của người nghèo là cơm áo gạo tiền. Người giàu cũng có gánh nặng của người giàu là vì họ có nhiều tiền bất chính quá. Công chức nhà nước như tôi mà còn quen tính bốc lủm, đứt đuôi con nòng nọc là tư tưởng của mình đã bị ô nhiễm rồi, không tự kỷ luật bằng bản án từ chức còn cái lỗ nẻ nào để chui đây? Nhân cách rồi sẽ bị người ta bêu ra bỏ phiếu tín nhiệm bãi miễn để cách ly con virút tham nhũng miễn dịch cho đoàn thể.

Cậu Út nghe ông anh phản tỉnh, thích chí nói:

- Nghe anh kể chuyện thăng trầm của cuộc đời em cứ tưởng anh là một triết gia nghe xúc động lắm, không có từng trải làm sao nói như sách vậy được?

Ông anh cạn một chén trà thơm, vỗ lưng em vừa cười vừa rưng rưng:

- Đúng! Đúng! Anh là một triết gia nhưng là một triết gia tồi. Anh chỉ ân hận khi nghĩ đến chị dâu của em hơn nửa đời người chung sống với anh trung hậu đảm đang mà nay vì vở kịch né đạn của anh mà phải mang tiếng bị chồng bội bạc, đi với gái buộc phải từ chức. Lỗi lầm của tôi có sám hối đến tàn trăm bó nhang cũng không thoát khỏi hỏa ngục. Cây kim bọc giẻ có ngày cũng ra. Nhỡ có ai đoán biết họ lật kèo để trả nợ bả cái câu “Thấy vợ người ta chết mà ham...” phanh phui vở kịch từ chức này ra, có mà chui xuống lỗ.

Nên trước khi đi đây tôi đã bàn với bên Công ty Đại Hưng dùng tất cả số tiền cổ tức tôi được lĩnh hằng tháng xây dựng tặng cho bà con nghèo ở vùng sâu vùng xa một ngôi nhà tình nghĩa do vợ tôi đứng tên hiến tặng và lên tivi. Một năm 12 ngôi nhà như thế mỗi căn theo các anh ấy tính năm sáu chục triệu đồng, cứ tiếp tục mãi như vậy cho đến khi vua Ngô thác xuống âm phủ (vua Ngô ba mươi sáu cái táng vàng, thác xuống âm phủ chẳng mang theo cái nào).

Nghe đến đây tôi nâng ấm rót giáp vòng rồi hỏi anh:

- Vậy anh trút bầu tâm sự giãi bày tất tần tật cho tôi nghe, tính tôi vốn lí lắc anh không sợ tôi lúc nào đó ngứa miệng tiết lộ ra sao?

- Tôi hiểu quá mà. Tôi muốn anh tìm hiểu rõ thằng tôi cho cặn kẽ để đến lúc nào đó, qua ngòi bút, anh chép lại để chọc ngứa tâm hồn của kẻ nào đó có tính bốc lủm như tôi, khêu gợi ý thức của độc giả biết dùng nội lực tinh thần đấu tranh với chính mình để tránh vết xe đổ. Nghề viết văn như anh đã nói là nghề chọc ngứa tâm hồn độc giả mừ.

- A ha! Thì ra người ta bỏ vốn ra kinh doanh để lấy lãi bằng tiền, còn anh kinh doanh để sám hối bằng cách làm từ thiện để đỡ cắn rứt lương tâm. Bái phục!